وعده نفت ۵۵ دلاری در ۲۰۱۷

با نزدیک شدن به ماه‌های پایانی سال 2016 و آغاز سال میلادی جدید، پیش‌بینی‌ها در مورد ارزش بشکه‌های نفت در حال انتشار است و عمده گزارش‌ها از افزایش قیمت طلای سیاه در سال آینده خبر می‌دهند. پس از انتشار گزارش صندوق‌ بین‌المللی پول اکنون نوبت بانک جهانی است تا در گزارش خود از بازار کالاها پیش‌بینی نفت 55دلاری برای سال 2017 را ارائه دهد. پیش‌بینی‌ که توسط تحلیلگران این ارگان مشروط به کم‌وکیف اجرایی‌شدن طرح محدودیت تولید نفت اعضای اوپک و کشورهایی نظیر روسیه است. هم‌زمان با انتشار این گزارش وزیر انرژی روسیه نیز اعلام کرد که در روزهای آینده با الفالح دیدار خواهد کرد و طرح پیشنهادی مسکو را با وی در میان خواهد گذاشت. خبری که سبب می‌شود فرض گزارش بانک جهانی رد نشده و نفت 55دلاری کاملا دست‌یافتنی به نظر آید. گزارش کامل در این زمینه را می‌خوانید.

بانک جهانی در گزارش اخیر خود پیش‌بینی برای قیمت نفت در سال 2017 را از 53دلار به 55دلار در هر بشکه رسانده است. منشأ افزایش خوش‌بینی این نهاد بین‌المللی نسبت به بهبود قیمت نفت، ریشه در تصمیمات اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت مبنی بر‌ آمادگی برای محدود کردن تولید خود دارد.

 پیش‌بینی می‌شود قیمت‌های انرژی شامل نفت، گاز طبیعی و زغال سنگ در سال آینده درمجموع 25درصد رشد داشته ‌باشند. پیش‌بینی جدید بانک جهانی افزایش چشمگیری نسبت به پیش‌بینی این سازمان در ابتدای سال جاری میلادی دارد. پیش‌بینی اصلاح‌شده بانک جهانی که در آخرین گزارش «چشم‌انداز بازارهای کالا» به چشم می‌خورد نشان‌ می‌دهد که از دیدگاه این بانک قیمت نفت تا پایان سال جاری دچار تحول جدی نمی‌شود و پیش‌بینی میانگین قیمت 43دلار برای هر بشکه تا پایان سال 2016 بدون تغییر باقی مانده است. «جان بفس» اقتصاددان ارشد و سردبیر نشریه چشم‌انداز بازارهای کالا که به اختصار CMOO خوانده می‌شود، اظهار می‌کند: «البته نااطمینانی قابل توجهی در رابطه با چشم‌انداز بازار نفت وجود دارد و فی‌الحال ما منتظر جزئیات و نحوه اجرایی شدن توافق اوپک هستیم. توافقی که در صورت تحقق بدون شک بازار نفت را متاثر خواهد کرد».

 افزایش 3درصدی شاخص قیمت انرژی

بررسی ها از گزارش CMOO نشان می‌دهد که شاخص قیمت انرژی بانک جهانی در سه‌ماهه سوم سال جاری رشد 3درصدی را نسبت به سه‌ماهه دوم تجربه کرد. در این میان قیمت نفت در این بازه زمانی به صورت کلی بدون تغییر باقی مانده است. در همین بازه قیمت زغال‌سنگ با رشد 30درصدی مواجه شد. علت این افزایش قیمت را می‌توان در تصمیم دولت برای کاهش تولید در چین جست‌وجو کرد. تصمیمی که باعث افزایش تقاضای وارداتی زغال‌سنگ شد.  گاز طبیعی نیز دیگر محصول بازار جهانی انرژی است که با رشد قابل توجهی مواجه شد. قیمت گاز طبیعی در این بازه زمانی 21درصد رشد داشت که در اثر توسعه مصرف در ایالات‌متحده در بخش‌های تقاضای سرمایشی به علت افزایش دمای هوا، کاهش تولید و صادرات بالاتر، هم از طریق خط لوله به مکزیک و هم به صورت LNG به امریکای‌جنوبی است.

 خوش‌بینی به قیمت نفت‌خام در 2017

براساس پیش‌بینی بانک جهانی، میانگین قیمت نفت‌خام در سال 2016 معادل 43دلار در هر بشکه خواهد بود که نسبت به سال 2015 حدود 15درصد کاهش داشته است. همچنین قیمت نفت در سال 2017 نیز به‌طور میانگین 55دلار در هر بشکه پیش‌بینی شده است. انتظار می‌رود که در سال 2017 مصرف نفت شروع به تجاوز از تولید کند. این امر خصوصا در نیمه دوم سال بیشتر نمود پیدا خواهد کرد و به کاهش ذخایر عظیم نفت کمک خواهد کرد. این پیش‌بینی بر پایه این فرض قرار گرفته که اوپک در محدود کردن تولید نفت به موفقیت دست پیدا کند و همچنین تولید امریکا نیز در یک سال آینده تقریبا ثابت بماند.

هرچند در ادامه گزارش بانک جهانی به این نکته اشاره شده که این پیش‌بینی با ریسک قابل توجهی همراه است. خصوصا با توجه به نااطمینانی که در مورد اجرایی شدن توافق اوپک و سرنوشت ذخایر نفت وجود دارد. پیش‌بینی بانک جهانی همراه با دو سناریو با ریسک بالا و ریسک پایین است. سناریو دارای ریسک بالا بدین صورت است که اوپک تولید خود را بیشتر از میزان مورد انتظار کاهش دهد و همچنین اختلالات عرضه بیشتری در برخی کشورها نظیر لیبی، نیجریه و ونزوئلا اتفاق بیفتد. سناریو دیگر متمرکز بر تقاضای ضعیف، بازگشت زودتر از انتظار تولید نفت از دست رفته و شکست اوپک در اجرای معنادار کاهش تولید است.

 پیش‌بینی تقاضای نفت

در حالی که پیش‌بینی می‌شود تقاضای نفت در سال جاری افزایش یابد اما کاهش معینی در سرعت رشد وجود دارد. در سه ماهه اول پیش‌بینی افزایش تقاضا به میزان یک میلیون و 500هزار بشکه در روز (معادل 1.6درصد) وجود دارد. اما این رقم در سه‌ماهه دوم تنها یه یک‌میلیون و 300هزار بشکه (معادل 1.4درصد) خواهد رسید. این کاهش رشد هم در کشورهای OECD و هم دیگر مناطق حادث می‌شود. تخمین زده می‌شود که در سه‌ماهه سوم سال و با کاهش مصرف در کشورهای OECD، رشد تقاضا آهسته‌تر شده و به 800هزار بشکه در روز (معادل 0.8درصد) برسد. درمجموع پیش‌بینی می‌شود که رشد تقاضا در سال 2016 حدود یک‌میلیون و 200هزار بشکه در روز (معادل 1.3درصد) افزایش یافته و مصرف جهانی را به سطح 96میلیون و 300هزار بشکه برساند.

همچنین پیش‌بینی می‌شود تقاضای جهانی نفت در سال 2017 حدود یک‌میلیون و 200هزار بشکه در روز (معادل 1.3درصد) افزایش کند که سهم عمده این رشد تقاضا خارج از کشورهای OECD و نیز سهم اندکی نیز مرتبط با امریکای‌ شمالی است.

 پیش‌بینی عملکرد ایران

بانک جهانی در تحلیل بخش عرضه بازار نفت، به افزایش تولید نفت ایران اشاره می‌کند. براساس این گزارش، تولید نفت کشورهای خلیج‌فارس عضو سازمان اوپک از اواخر سال 2015 به بعد، حدود یک میلیون بشکه در روز افزایش یافته‌ که عمده آن متمرکز بر افزایش تولید نفت ایران و عربستان‌سعودی است. تولید نفت ایران با افزایش 800هزار بشکه‌یی به 3میلیون و 700هزار بشکه در روز رسیده که حدود 2میلیون بشکه آن صادر می‌شود. در حالی که صادرات ایران در دوران پیش از تحریم حدود 2میلیون و 200هزار بشکه در روز بود. با این حال کشورهای اوپکی بیرون از خلیج‌فارس با کاهش 600هزار بشکه‌یی در تولید خود مواجه شدند که عمده این کاهش تولید در نیجریه، لیبی و ونزوئلا اتفاق افتاده است.

در این گزارش با اشاره به توافق اعضای اوپک در اواخر سپتامبر مبنی بر فریز تولید در محدوده 32میلیون و 500هزار بشکه تا 33میلیون بشکه در روز به این نکته نیز اشاره شده که سطحی که ایران تولید خود را در آن فریز خواهد کرد، از نکات مهمی است که در انتظار تصمیم‌گیری اعضای اوپک است.

بانک جهانی در گزارش خود به این نکته اشاره می‌کند که عربستان به‌طور سنتی تولید خود در زمستان را تا 400هزار بشکه در روز کاهش می‌دهد. از این رو با توجه به اینکه کشورهای ایران، نیجریه و لیبی در ماه‌های آینده نهایت تلاش خود را می‌کنند تا تولید خود را به صورت قابل توجهی افزایش دهند، لذا کاهش تولید سایر اعضا باید بیشتر از این افزایش پیدا کند تا اهداف کلی این 3 کشور در افزایش تولید و اثر آن بر بازار را پوشش دهد.

 گام‌های روسیه برای تحقق پیش‌بینی‌ها

همانطور که در ابتدای گزارش نیز اشاره شد، پیش‌بینی‌های بانک‌جهانی منوط به عملیاتی‌شدن محدودیت تولید نفت اوپک و نیز پیوستن روسیه به این طرح است. روز گذشته و هم‌زمان با انتشار گزارش بانک جهانی، الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه نیز در اظهارنظری بر تعهد این کشور بر پیوستن به فریز نفتی تاکید کرد و سبب شد تا قیمت نفت به مرز 52دلار در هر بشکه برسد.  روز گذشته الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه اعلام کرد که طرح فریز نفتی برای سرپانگه داشتن قیمت‌ها ضروری است و بدین جهت در تعطیلات آخر هفته با همتای عربستانی خود گفت‌وگو خواهد کرد و طرح پیشنهادی روسیه را ارائه خواهد کرد. در پی انتشار این خبر و تاکید دوباره روسیه به پیوستن به طرح فریز نفتی بود که قیمت نفت روز جمعه بالا رفت.  قیمت نفت برنت با 44 سنت افزایش به 51.82 دلار برای هر بشکه رسید و نفت WTI با 32 سنت افزایش به 50.95 دلار برای هر بشکه رسید.  این افزایش قیمت در حالی‌ اتفاق می‌افتد که شاخص دلار نیز روز گذشته به بالاترین سطح خود در 7‌ماه گذشته رسید و همین مساله سبب شد تا قیمت نفت به صورت شدیدتری اتفاق نیفتد. در حالت عادی افزایش قیمت دلار باید منجر به کاهش قیمت نیز می‌شد، اما انتشار صحبت‌های نواک بر اثر افزایش دلار چربش داشته است.