برای تعیین ارزش سنگهای قیمتی دو فاکتور مهم است. ابتدا جنس سنگ مثلا الماس است یا نه و طبیعی است یا مصنوعی. سپس کیفیت آن باید مشخص گردد که نامیده Grade می‌شود.
برای درجه‌بندی الماس حدود نیم قرن پیش سیستم GIA به‌کار آمد که تاکنون بازار جهانی بر مبنای آن کار می‌کند.
فاکتورهای ارزیابی الماس:
۱- پاکی الماسClarity ۲- رنگ الماس Color۳- تراش الماسCut ۴- وزن الماسCarat=۲۰۰mg=۱/۵gr(ct)
الماس به کلیه رنگ‌های موجود در طبیعت وجود دارد. به رنگ‌هایی مانند: قرمز، سبز و سیاه رنگ‌های فانتزیFancy color گویند و الماس‌های بی‌رنگ و آنهایی که بین بی‌رنگ تا زرد پر رنگ هستند رنج نرمالNormal Range نامیده می‌شوند. به الماسی که کاملا بی‌رنگ باشد Color Less گویند. الماسColor Less خیلی گرانقیمت و کمیاب است.
-Cut درباره تراش الماس دو موضوع اهمیت دارد.۱- در مورد تراش کلی که مثلا تراش برلیان است یا غیره. ۲- تراشی که درGIA درباره آن صحبت می‌شود و شامل جزئیات تراش است. جزئیات تراش در تلؤلو و شکل کلی تراش تاثیر زیادی دارد.
Carity - ناپاکی‌های درونی سنگ را گویند. این ناپاکی‌ها جزء عناصر و فرمول سنگ نیستند بلکه ممکن است کریستال دیگری باشد یا یک ترک باشد. ناپاکی‌های بیرونی روی سطح سنگ واقع‌اندBelemish نامیده می‌شوند.
سمبلیک بودن الماس:
در تقویم‌های بابلی برای مه‌های سال سنگی را اختصاص می‌داده‌اند. مثلا سنگ ماه اپریل (از اواسط ماه فروردین تا اواسط اردیبهشت) الماس است. همچنین این گوهر به‌عنوان سمبل دهمین و شصتمین سالگرد ازدواج هدیه داده می‌شود. الماس سمبل عشق است و به همین علت حلقه ازدواج و نامزدی مزین به الماس است.
Diamond Simulant :
شبه الماس‌ها در بازار ایران به اتمی شناخته می‌شوند. اولین شبه الماس زیرکون بوده است و چون دارای تشعشع اتمی است. موجب شناخت شبه الماس‌ها به‌عنوان “اتمی” در ایران شده‌است.
Carat :
واحد وزن الماس است که ریشه این کلمه دانه گیاهی بوده به‌نام که در منطقه مدیترانه (اسپانیا) می‌روئیده و وزن این دانه حدود یک قیراط است. وزن الماس اثر تصاعدی در قیمت آن دارد. مثلا یک الماس دو قیراطی قیمتی چند برابر یک الماس یک قیراطی را داراست.
لازم به‌ذکر است که واحد خلوص فلزات قیمتی، عیارKarat است که تقسیمات بر مبنای یک هزارم و علامت اختصاری آنk است ولی تقسیماتCarat بر مبنای یک صدم است. علامت اختصاری آن ctاست. ضمنا جزء کوچکتر هر دو این واحدها در بازار ایران سوت گفته می‌شود.
: Color رنگ سنگ بستگی به عواملی مانند خلوص سنگ، اندازه سنگ، تراش سنگ، محیط پیرامون سنگ (پایه‌ای که سنگ روی آن نصب شده) و نوری که به سنگ می‌تابد دارد. رنگ‌های خارج ازRange نرمالGIA راFancy color گویند.
الماس از نظر رنگ‌آمیزی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
۱- Fancy color مانند الماس‌های صورتی، زرد و قرمز
۲- Normal Range از کاملا بی‌رنگ تا به حد مشخصی می‌رسد.
۳- Treatementشده که ممکن است به‌وسیله حرارت یا تشعشع یا پوشش رنگی رنگ‌آمیزی شده باشند.
طبقه‌بندی رنگ‌هایNormal Range
این طبقه‌بندی با حروف انگلیسی ازD تا صورتZ می‌گیرد که از Dبه‌طرفZ رنگ الماس به زردی می‌گراید. الماس با درجه رنگی D بی‌رنگColor less است. اگر وزن الماس کمتر از نیم قیراط باشد چشم غیر حرفه‌ای نمی‌تواند تا چهارLevel را تشخیص دهد. مثلا بینG و K را نمی‌تواند تفاوت قائل شود.