صبح دیروز نشستی در ساختمان شرکت ملی صنایع پتروشیمی با حضور مهندس رضا محتشمی‌پور مدیر کل تنظیم بازار دفتر صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی، مهندس روح‌الله وحیدکیانی دبیر تنظیم بازار دفتر صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی، حسین دُر عضو هیات‌مدیره صنایع پایین‌دستی، نصرالله رضازاده عضو هیات‌مدیره صنایع پایین‌دستی و جمعی از مدیران تعاونی‌های پایین‌دستی در حضور خبرنگاران برگزار شد. در این جلسه ضمن معرفی سامانه سایا از مزایای این سایت در جهت شفاف‌سازی و تسریع اختصاص عرضه به تولید‌کنندگان ذی‌ربط اتحادیه‌ها رونمایی شد. به علاوه برخی از مهمترین چالش‌های حوزه صنایع پایین‌دستی در این نشست طرح و مورد بررسی قرار گرفت که در ادامه مشروح این جلسه را می‌خوانید.
در ابتدای این جلسه مدیر تنظیم بازار دفتر صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی ضمن بیان مشروح موضوعات قابل ذکر در این جلسه به مشکلات موجود در عرضه محصولات میان‌پتروشیمی‌ها، صنایع پایین‌دستی و بورس کالا اشاره کرد و گفت: در نهایت برای حل این مشکل کار به شورای رقابت ارجاع داده شد و شورای رقابت هم طی چند جلسه مباحثی را با ذی نفعان مطرح کرد و در نهایت کار به دستورالعملی رسید که البته این دستورالعمل خالی از ایراد نیست و ما هم این مشکلات را قبول داریم و برای اصلاح برخی بندها به سازمان مربوطه درخواست داده ایم. روح‌الله وحید کیانی در ادامه به ضرورت همکاری میان تعاونی‌ها در حل برخی مشکلات اشاره کرد و خواستار شد در این جلسه راهکارهایی را درخصوص رفع این مشکلات ارائه دهند.
وی در ادامه به عدم شفافیت تعاونی‌ها اشاره کرد و از ایجاد سامانه‌ای به نام «سایا» خبر داد و گفت: این سامانه به منظور شفافیت از چند مرحله (یعنی محل عرضه تا تولید) ایجاد شده است و باب تعاملی را برای سازمان‌های مربوطه ایجاد می‌کند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن بیشترین بهره وری حاصل شود.در ادامه این نشست نصرالله رضازاده به نمایندگی از بخشی از فعالان صنایع پایین‌دستی درخصوص واقعیت‌های صنعت پتروشیمی و حجم تولید در سال‌های گذشته عنوان کرد: در سال 88 شاهد بودیم که حجم تولید کل در صنایع تکمیلی محصولات پتروشیمی رقمی نزدیک به یک میلیون و 700 هزار تن بوده که همین رقم در سال 92 به 3 میلیون و 650 هزار تن افزایش یافت که رشدی محسوس را نشان میدهد. این در حالی است که در سال 94، همین رقم مجددا کاهش یافت و تا نزدیک به 2 میلیون و 400 هزار تن افت کرد.
وی درخصوص دلیل کاهش حجم تولید از سال 92 تاکنون به دو نکته مهم اشاره کرد و گفت: اول اینکه در 12 تیرماه سال 93 شاهد بودیم که در بورس کالا، ملاک قیمت‌گذاری محصولات پتروشیمی و پلیمری از ارز مبادله‌ای به ارز آزاد تغییر کرد که در ادبیات رایج به آزادسازی قیمتها مشهور شد. از سوی دیگر در دولت قبل شاهد بودیم که صادرات ضایعات پتروشیمی با 80درصد تعرفه همراه بود ولی در این دولت، این مصوبه نیز لغو شد. البته جمع‌آوری و صادرات ضایعات محصولات پتروشیمی را حتی در کشورهای دیگر نیز شاهد هستیم که تجار چینی به شدت به‌دنبال اجرای چنین رویکردی هستند و بسیاری از کالاهای عرضه شده در بازارهای جهانی با بخشی از مواد اولیه ضایعاتی و جمع‌آوری شده (از زباله) تولید می‌شود.به گفته وی، این شرایط تا جایی پیش رفت که در برهه‌ای از زمان هزینه ماده اولیه داخلی با قیمت محصول نهایی وارداتی برابر شد که نشان میدهد بخشی از این کالا با ماده اولیه ضایعاتی تولید شده است. البته باید به این نکته نیز اشاره داشت که در بازارهای جهانی قیمت مواد اولیه ضایعاتی 20 تا 25 درصد از بهای ماده اولیه اصلی معامله می‌شود که تولید از ضایعات یا تامین بخشی از ماده اولیه از ضایعات محصولات پتروشیمی را جذاب‌تر خواهد کرد.
وی در ادامه افزود: با توجه به کاهش محسوس حجم تولید در صنایع پتروشیمی در سال‌های 92 تا 94می‌توان این گونه استناد کرد که عددی نزدیک به 180 هزار شغل تنها در صنایع تکمیلی پتروشیمی از بین رفته است. این در حالی است که در آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت، آمار ظرفیت نصب شده در صنایع تکمیلی عددی نزدیک به 16 میلیون تن به ثبت رسیده که در صورت ورود این بخش به بدنه تولید در کشور، می‌توان 3 میلیون و 200 هزار شغل جدید ایجاد کرد. در صورت پذیرش این رقم یعنی وجود ظرفیت تولید 16 میلیون تنی در کشور، هم اکنون بیش از 75 درصد از ظرفیت تولید بلااستفاده است. رضازاده افزود: البته باید به این نکته نیز اشاره داشت که مصرف داخلی مصنوعات پلیمری رقمی نزدیک به 5/ 4 میلیون تن است که پتانسیل صادراتی قدرتمندی را ایجاد می‌کند. البته وی در ادامه صحبت‌های خود به صراحت عنوان کرد که ظرفیت تخصیص یافته در سامانه بهین یاب، رقمی نزدیک به 7 میلیون تن است. در ادامه این گفت‌وگو رضازاده به افزایش قیمت خوراک مایع و محاسبه بهای آن با ارز آزاد به جای ارز مبادله‌ای نیز اشاره و به صراحت عنوان کرد: ما با این تغییر فرمول قیمت‌گذاری نیز مخالفیم. وی درخصوص وجود انحصار در صنعت پتروشیمی به‌عنوان یکی از اعضای حاضر در تصمیم گیری‌های این شورا افزود: با توجه به تعداد پایین عرضه‌کنندگان محصولات پتروشیمی برای گونه‌ها و انواع مختلف، شاهد هستیم که بحث عرضه محصولات پتروشیمی هم اکنون در شورای رقابت در حال بررسی و نظارت است.
تقویت حضور تعاونی‌ها در حوزه بازار
در ادامه این جلسه عضو هیات‌مدیره صنایع پایین‌دستی به مقایسه آمارهای 5 ماه سال جاری با سال قبل پرداخت و گفت: خرید در تعاونی‌ها 3/ 18 درصد رشد داشته است. حسین دُر افزود: بخشی از بازار پتروشیمی‌ها در دست تعاونی‌ها است و شاهدیم هر روز به این واحدهای زیرمجموعه تعاونی‌ها اضافه می‌شود. وی افزود: تصمیم ما این است که در یک بازه 24 ماهه، با استفاده از اهرم شفافیت و پاسخگویی آنلاین این حجم را به 4 برابر وضعیت فعلی برسانیم تا تعاونی‌ها بتوانند به‌عنوان بزرگترین بازیگر تامین محصول و توزیع در این بازارها به کار خود به بهترین نحو ادامه دهند.
وی در ادامه گفت: با هدف ایجاد ابزارهای مالی روان‌تر برای تعاونی‌ها تفاهم‌نامه‌ای را با بانک تجارت منعقد کردیم که از محاسن این ضمانت‌نامه سود یک درصد در سال برای کل مبلغ ضمانت همچنین پرداخت 5 یا 10 درصد مبلغ مورد ضمانت و تامین مابقی اعتبار به وسیله سفته است. حسین دُر گفت: به دنبال عقد تفاهم‌نامه‌ای با ریاست جمهوری هستیم که طبق این تفاهم‌نامه واحدهای تولیدی زیر مجموعه تعاونی‌ها اگر به ماشین‌آلاتی در خط تولید خود احتیاج داشتند بتوانند 100 درصد آن را به صورت لیزینگ تهیه کنند. وی در ادامه از مهندس رضا محتشمی‌پور، مدیر کل بازاردفتر صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی درخواست کرد فرصت یک ماهه‌ای داده شود تا تمام انجمن‌ها موفق به ثبت‌نام در سایا شوند و بتوانند معاملات خود را در بورس کالا انجام دهند. عضو هیات‌مدیره صنایع پایین‌دستی در ادامه تشریح کرد این برای اتحادیه افتخار است که در دوردست‌ترین نقاط کشور همچون سیستان و بلوچستان تعاونی ایجاد کردیم. وی افزود: در حوزه تنوع مواد ما به سمت تعاونی‌های تخصصی جهت‌گیری کردیم و به رصد کردن این تعاونی‌ها می‌پردازیم. نکته قابل ذکر این است که در حوزه تخصصی همچون pvc، 40 درصد از بازار را تعاونی‌های ما در دست دارند و برنامه آینده‌مان این است که تعاونی‌های تخصصی دیگر همچون پلی‌استایرن‌ها وارد قضیه شوند و به فعالیت بپردازند.
مدیر کل تنظیم بازار دفتر صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی ضمن بیان مشکلات در تامین مواد اولیه گفت: برای حل مشکل نباید فقط طرف مقابل را مقصر بدانیم و در جهت رشد و پویایی تلاشی نکنیم.مهندس رضا محتشمی‌پور در ادامه اظهار کرد: برخی تولید‌کنندگان ما بعد از اینکه این همه سال است که اتحادیه‌ها تشکیل شدند نمی‌دانند چگونه مواد اولیه خود را تامین کنند و به راستی این مشکل متوجه خود اتحادیه‌ها است. وی می‌گوید: این ضعف بزرگی است که در 40 درصد مناطق کشور ما هنوز اتحادیه را نمی‌شناسند و شرکت‌ها سردرگم هستند.محتشمی‌پور گفت: چرا ما باید همیشه دست خود را جلوی پتروشیمی‌ها دراز کنیم و برای تامین مواد خود راه‌حل دیگری را پیدا نکنیم و برای تنظیم بازار خودمان تلاشی نکنیم؟
وی در ادامه افزود: دفتر صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی به‌طور کامل اشکال را می‌شناسد و ابلاغ می‌کند، اما از تعاونی‌ها استدعای راه‌حل و همکاری داریم.وی در ادامه به کریدور ترکیه اشاره کرد و گفت: امروز برندهای فروشگاهی کوچک این کشور با سرعت قارچ‌گونه در کشورمان در حال رشد هستند و انتظار داریم در کمتر از یک تا دو سال آینده بازار محصولات آرایشی و بهداشتی را در دست بگیرند.
وی در ادامه چند درخواست به ترتیب زیر از تعاونی‌ها داشت: 1) تعاونی‌ها و انجمن‌های تخصصی قبل از ایراد به بقیه استانداردهای نظام سهمیه‌بندی (بهین یاب) را بنویسند.
2) فرصتی را فراهم کنید تا تولیدکنند‌گانی که در شهرهایی همچون مهاباد، ماکو و نقاط دور کشور فعالیت دارند امکان دسترسی به اتحادیه‌ها را داشته باشند.
3) شرکت‌هایی که تحت نظارت یک اتحادیه بودند و در شرایط فعلی یا فعالیت نمی‌کنند یا زیرمجموعه اتحادیه دیگر شدند، شناسایی شوند و کارآیی آنها مورد بررسی قرار گیرد.
مدیر کل تنظیم بازار دفتر صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی به بحث آی‌تی و حضور شرکت‌های تعاونی در زیرساخت سایا تاکید کرد و افزود: انتظار داریم با کمک گرفتن از سایا برخی از مشکلاتی که تعاونی‌ها در تامین مواد اولیه از بورس دارند، را برطرف کنیم و بتوانیم مدیریت بحران را اعمال کنیم. وی در ادامه تمدید ثبت‌نام سایت سایا مخالفت کرد و افزود: اصرار داریم از 15 آبان خرید تعاونی‌هایی که در این سامانه عضو نشده‌اند، متوقف شود و علت این مخالفت هم این است که چند ماه است دست‌اندرکاران به دنبال این موضوع هستند که تعاونی‌ها ورود کنند و ثبت‌نام‌های خود را انجام دهند و مشکلات زیرساختی را هم حل کنند. وی در آخر گفت: سال گذشته انجمن‌ها تنها 6 درصد از پلیمر مصرفی کشور را جذب خود کردند و اصل این مقدار هم در داخل بورس انجام پذیرفته و قبول داریم که این هم یک مشکل است، اما خواستار آنیم که شما هم برای رفع مشکلات، اقداماتی را انجام دهید.