با بررسی آمارها و تابلو اعلامیه بورس کالای ایران شاهد آنیم که در 7 ماه سال جاری نسبت به 7 ماه سال گذشته افزایش چشمگیر معاملات را تجربه کردیم که این موضوع می‌تواند سیگنال مثبتی از بهبود روند در عملکرد صنایع پایین دستی پتروشیمی باشد. حجم کل معاملات در هفت ماهه اول سال 1395 برابر با یک میلیون و 429 هزار و 801 تن است که در مقایسه با حجم معاملات یک میلیون و 116 هزار تنی در سال 1394 افزایشی در حدود 313هزار تن را نشان میدهد که این مقدار نشانگر این است که تا حدودی مصرف واقعی مواد پلیمری در صنعت پلاستیک افزایش داشته است.
نکته قابل توجه دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد این است که حجم عرضه‌های مواد پلیمری در مجموع هفت ماه اول سال 95 برابر با یک‌میلیون و 887 هزار تن بوده که در مقایسه با حجم 2میلیون و 290 هزار تنی سال قبل کاهشی برابر با 403 هزار و 162 تن را نشان میدهد که مبین کاهشی در حدود 17 درصد است.این در حالی است که در 5 ماهه اول سال جاری حجم عرضه در سال جاری تنها 271 هزار تن کمتر از سال گذشته بود و این نشان دهنده این است که در شهریور و مهر ماه سال جاری باز هم حجم عرضه بیش از 132 هزار تن کمتر از مدت مشابه سال گذشته بوده که برای آمار دوماه خطرناک بوده و باعث التهاب بازار و افزایش قیمتها شده است.
به عقیده بسیاری از تحلیلگران بازار علت این امر آن است که بخش زیادی از عرضه‌های مجتمع‌های پتروشیمی به کشورهای خارجی صادر می‌شود و این امر باعث شده عرضه‌های داخلی کم شود و مشکلاتی در پایین دست صنعت پتروشیمی درخصوص تامین مواد اولیه پتروشیمی به وجود آید. آنها بر این باور هستند زمانی که مجتمع‌های پتروشیمی اقدام به فروش محصولات خود به داخل کشور می‌کنند به دلیل اینکه باید مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر درآمد را پرداخت کنند ( قوانینی که در صادرات از آنها معاف هستند) قیمت‌های بالاتری برای تولیدکنندگان داخلی تعریف می‌کنند و اینجاست که تولیدکنندگان پایین دست این صنعت در همین ابتدای کار یک قدم عقب‌تر از تولیدکنندگان خارجی هستند و به تبع قیمت تمام شده محصولات آنها بالاتر می‌رود و رقابت پذیری کالاهای ایرانی با همتایان خارجی کم می‌شود و این علت باعث می‌شود ارزآوری تولیدکنندگان ایرانی از رینگ‌های صادراتی کم شود و در نهایت نمی‌توانند دانش فنی، ماشین‌آلات، تکنولوژی و... را به روز کرده و با گذشت زمان به راحتی از صحنه‌های جهانی و بین‌المللی حذف خواهند شد.
سیگنال‌های رشد در دو بخش تولید
مدیر تنظیم بازار صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی درخصوص افزایش حجم معاملات طی ماه‌های اخیر و اینکه آیا این روند رشد در صنایع پایین‌دستی یا بالادستی دیده می‌شود یا نه، گفت: بررسی آمارها و گزارش‌هایی که از میزان خرید و مصرف این بازارها در ماه‌های ابتدای سال جاری وجود دارد، نشانگر این موضوع است که بازار تکان‌هایی خورده است و حجم معاملات افزایش یافته و در شرایط بهتری به‌سر می‌برد. مهندس روح‌الله وحیدکیانی در ادامه تصریح کرد: نکته قابل‌ذکر در این میان آن است که در حوزه صنایع پلیمری این تغییر کمتر مشاهده می‌شود و درخصوص محصولات شیمیایی این افزایش بیشتر دیده می‌شود. وی در ادامه تصریح کرد: به‌طور مثال در برخی کالاها شاهد آن هستیم که سقف خرید 2 برابر شده است به‌گونه‌ای که از سقف عرضه 550 تنی به 1100 تن رسیده و با 28 درصد رشد قیمتی معامله می‌شود و این در شرایطی است که حتی این مقدار عرضه بازار را اقناع نمی‌کند. مدیر تنظیم بازار صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی در ادامه گفت: به باور من جمع‌بندی مواردی که برشمردم نشانگر جهت‌گیری مثبت در بازارها و رشد در صنایع پایین‌دستی و بالادستی است.
روح‌الله وحیدکیانی درخصوص اینکه با توجه به رشد 41 درصدی صادرات 5 ماه اول سال جاری نسبت به همین دوره زمانی در سال قبل و اینکه بخش زیادی از این رشد مربوط به صادرات مواد خام اولیه است و آیا می‌توان رشد را در تولید داخلی هم دانست یا خیر، تصریح کرد: جواب این سوال به‌طور قطع مثبت است و بخشی از این رشد نشانگر رشد در بخش داخلی است. به گفته وی درست است که بخش زیادی از صادرات ما مربوط به کالاهای واسطه‌ای و مواد اولیه است اما نکته قابل‌ذکر این است که با توجه به واحدهای پلی‌اتیلنی و پلی‌استایرنی که وارد سرویس شده‌اند به‌تبع تولید داخلی هم رونق می‌یابد. وی افزود: مورد دیگر این است که وزارت نفت بیشتر مجتمع‌های پتروشیمی را حمایت کرده و قیمت نرخ خوراک متعادل‌تر شده است و همین علت هم باعث رونق می‌شود.مدیر تنظیم بازار صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی درخصوص صادرات محصولات نهایی صنایع پایین‌دستی در شرایط فعلی گفت: به عقیده من این صنایع در حال گذار هستند و در حال‌حاضر در شرایط خوبی به‌سر نمی‌برند.
وی افزود: شاهد این مدعا آن است که مشکلات مالی رفع نشده و پروژه‌های بزرگی منعقد نشده‌اند و در کنار این موضوع با امن شدن کشوری همچون عراق که بزرگترین شریک تجاری ما به حساب می‌آید، بازیگران دیگر روی کار آمده و با خیالی آسوده‌تر به رقابت می‌پردازند و بخشی زیادی از سهم ما را در بازارهای این کشور تحت سلطه خود در‌آوردند که این موضوع باعث آن شده که صادرات کالاهای نهایی صنایع تکمیلی این صنعت کم شود و نقش این تولیدکنندگان در آن بازارها رفته‌رفته کم‌رنگ‌تر شوند. البته همان‌طوری که قبل‌تر به آن اشاره کردم جنب و جوش در 6ماهه اخیر رخ داده که اگر بتوان این حرکت را مدیریت کرد و در مسیر بهبود قرار داد به‌طور قطع رشد صادرات را هم شاهد خواهیم بود.
وی درخصوص مقایسه محصولات وارداتی و کالاهای تولید داخلی گفت: مساله‌ای که باید بپذیریم این است که ما از نظر کیفیت و قیمت تمام شده با کالاها و محصولات خارجی فاصله داریم و باید با رفع مشکلاتی همچون روابط بانکی، گشایش‌های اعتباری، مشکلات بیمه‌ای و... در جهت جذب سرمایه‌های خارجی گام برداریم و بتوانیم با به روزرسانی ماشین‌آلات، دانش فنی، مدیریت و... کالاهای با‌کیفیت و با قیمت تمام شده پایین‌تری تولید کنیم که این کالاهای تولیدی بتوانند علاوه بر تامین نیاز بازارهای داخلی توان رقابت با کالاهای همتای خارجی خود را داشته باشند و سهم زیادی از بازارهای بین‌المللی را نصیب خود کنند.وی در آخر درخصوص انحصاری بودن مجتمع‌های پتروشیمیدر این صنعت تصریح کرد: تولید مواد اولیه در بازارهای داخلی انحصاری است و به باور من برای اینکه فضای رقابتی در این بازارها شکل پیدا کند، باید این فضای رقابتی شکسته شود و یکی از راه‌های انجام این کار واردات است. وحید کیانی افزود: در پی رقابتی شدن فضای عرضه مواد اولیه به‌تبع آن هم قیمتها رقابتی می‌شود و هم کیفیت محصولات نهایی تولیدی و قطعا شاهد رشد در این صنعت خواهیم بود.