در هر حال تب قیمتی در بازار سنگ‌آهن، با خروج سفته‌بازی به سردی گراییده اما بهبود گام به گام بازار فولاد می‌تواند علاج این روند بی‌ثبات قیمتی در میان‌مدت باشد.
به گزارش متال بولتن قیمت سنگ‌آهن 62درصد برای تحویل در بندر کیندائو به 73 دلار و 55 سنت رسید که در مقایسه با هفته پیش از آن، 8/ 7 درصد کاهش را نشان میدهد. این در حالی است که برای روز جمعه شاهد افت 5/ 4 درصدی قیمتها در بازار آتی دالیان بوده‌ایم هرچند که در یکی از معاملات فیزیکی شاهد بودیم که قیمت سنگ‌آهن 6/ 3 درصد کاهش یافته و به نزدیکی 69 دلار در هر تن رسیده است. نگاهی به گذشته بازار سنگ‌آهن نشان میدهد که در هفته‌های اخیر حتی قیمت‌هایی نزدیک به 80 دلار در هر تن نیز تجربه شده که از کاهش محسوس قیمتها حکایت دارد. روند حرکت قیمتها در بازار سنگ‌آهن نشان میدهد نگرانی از افت بیشتر نرخ‌ها جدی است و همین طرز فکر در کنار خروج سفته‌بازها از این بازار، کاهش بیشتر قیمتها را هشدار میدهد. نوسان قیمتها در بازار سنگ‌آهن نشان میدهد که از ابتدای اکتبر تا اوایل نوامبر بهای سنگ‌آهن از 54 دلار به 80 دلار در هر تن افزایش یافت ولی هم‌اکنون تا 69 دلار نیز کاهش یافته است. این رفت و برگشت قیمتی تجربه نوسان نرخ‌ها در ماه‌های آوریل و مه را زنده می‌کند تا جایی که در ماه آوریل شاهد رشد 23 درصدی قیمتها بودیم ولی در ماه مه، بهای سنگ‌آهن 24 درصد کاهش یافت. همین تجربه نشان‌دهنده خودنمایی سفته‌بازی در آن دوران است که این بار نیز به صراحت می‌توان از بروز چنین رخدادی خبر داد.
ورود و خروج سفته‌بازها به بازار سنگ‌آهن را می‌توان در نوسان قیمت‌های آتی مشاهده کرد که این بار رشد قیمتها در بازار فولاد و احتمال افزایش تقاضای سنگ‌آهن نیز به کمک خوش‌بینی‌ها آمده ولی موفقیت ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز به سوخت‌گیری مجدد بازار کمک کرد. این در حالی است که احتمال تقویت بنیادین بازار با ابعاد رشد قیمتها قابل مقایسه نیست یعنی خوش‌بینی‌ها بیش از واقعیت‌های بازار خودنمایی کرده که همین رفتار با تزریق نقدینگی به بازارهای آتی به جهش اعجاب‌آور قیمت سنگ‌آهن در بازارهای جهانی با محوریت چین منتهی شد. این در حالی بود که با کاهش قیمت سنگ‌آهن در هفته گذشته، ارزش سهام بسیاری از شرکت‌های مهم معدنی و تولیدکنندگان اصلی سنگ‌آهن نیز کاهش یافت. به‌عنوان مثال ارزش سهام BHP بیلیتون استرالیا در بازار سیدنی 4/ 3 درصد، ریوتینتو استرالیا 7/ 3 و فورتسکیو 8/ 7 درصد افت قیمت پیدا کردند. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که کاهش 6/ 3 درصدی قیمت سنگ‌آهن در بازار نقدی در کنار افت 5/ 4 درصدی بهای این کالا در بازار آتی موضوعی نیست که بتوان از کنار آن به سادگی گذشت، زیرا به صراحت از پتانسیل کاهش بیشتر قیمتها حکایت کرده، همچنین یادآور تجربه‌های تلخ دیگری نیز هست که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
کابوس سفته‌بازی سنگ‌آهن
بزرگ ترین سقوط قیمت هفتگی سنگ‌آهن در 6 ماه اخیر در بازارهای جهانی در روزهای اخیر محقق شد. به عبارت دیگر قیمت سنگ‌آهن که با خوش‌بینی محسوس سفته‌بازی در بازارهای جهانی خودنمایی کرد باعث شد تا تنها در فاصله‌ای کمتر از 3 هفته قیمت سنگ‌آهن تا 80 دلار در هر تن در بازار چین افزایش یافته ولی پس از آن بزرگترین سقوط هفتگی قیمتها از ماه مه تاکنون محقق شود و بهای این کالا در ابتدای معاملات روز جمعه تا 69 دلار در هر تن نیز کاهش یابد. این رفت و برگشت قیمتی دقیقا نشان‌دهنده ورود و خروج سفته‌بازها در بازارهای مالی البته به کمک ابزارهای اهرمی همچون معاملات آتی است که این بازار را کاملا تحت‌الشعاع قرار داده است. البته این رخداد از نگاه تصمیم‌سازان کلان اقتصادی در چین نیز مغفول نمانده تا جایی که خبرها حکایت از آن دارد که دولت چین در حال ترسیم سازوکارهایی برای محدود ساختن این قبیل اقدامات در بازار این کشور است.
در هر حال بازارهای کالایی مخصوصا مواد اولیه صنایعی همچون فولاد پتانسیل چندانی برای بازی‌های اقتصادی و رفت و برگشت قیمتها را ندارد، زیرا در شرایط سخت فعلی در بازارهای جهانی فولاد به‌رغم رد نسبی بهای آن، به هیچ عنوان خبر خوبی برای صنایع تولیدی نخواهد بود. باید به این نکته اشاره کرد که موج ترامپیزه شدن بازارهای کالایی بسیاری همچون سنگ‌آهن یا فلزات پایه دوام چندانی نداشته و ترامپ بیش از واقعیت، در روانشناسی بازار موفق بوده و پیروزی اصلی آن را باید در ذهن فعالان بازار جست‌وجو کرد نه در بازارهای واقعی و تغییر قیمتها بر پایه واقعیت‌های بنیادین صنایع و بازارهای بزرگ در جهان.اهمیت این نکته را می‌توان در شرایطی برجسته‌تر ارزیابی کرد که ابزارهای اهرمی در بازارهای مالی خود پتانسیل زیادی برای تغییر دست‌ساخته قیمتها به کمک پول داشته که می‌تواند برای صنایع مهم و برجسته و مخصوصا تصمیم‌سازان اقتصادی بسیار هشداردهنده باشد. این بار سنگ‌آهن از این واقعیت متاثر شده و مشخص نیست بازار بعدی، کدام بازار خواهد بود. البته این اولین باری نیست که بازار سنگ‌آهن به کمک واسطه‌گری، سفته‌بازی و ابزارهای اهرمی وارد یک فاز افزایش قیمت ناپایدار شده؛ هرچند که این رخداد به سرعت با تعدیل نرخ همراه می‌شود. البته در این رفت و برگشت قیمتی، بازار هم شکل جدیدی به خود گرفته همچنین با افزایش عرضه‌ها به کمک رشد قیمتها، بازار ترسناک‌تر از قبل ترسیم می‌شود. این رویداد در آوریل سال جاری با صراحت بیشتری ملاحظه شد همچنین در آگوست سال جاری نیز همین وضعیت را با شتاب کمتری شاهد بودیم.
در 31 مرداد سال جاری در گزارشی با عنوان موانع پنهان در بازار سنگ‌آهن به بررسی این واقعیت‌ها پرداختیم اگرچه این رخداد باز هم محقق شد؛ یعنی سناریوی تکراری رفت و برگشت قیمت سنگ‌آهن به کمک اهرم‌های مالی این بار نیز با سوخت‌گیری از موفقیت ترامپ رخ‌نمایی کرد. به نظر می‌رسد نمی‌توان برای بازارهایی همچون سنگ‌آهن وارداتی که حداقل برای چین به کالایی کاملا استراتژیک تبدیل شده، به معاملات آتی چندان هم خوش‌بین بود. این در حالی است که با افزایش خرید شرکت‌های فولادی چینی از بازارهای نقدی و آتی، این قبیل التهابات بیشتر شده و بخش واقعی اقتصاد در این حوزه، بیش از پیش به بخش غیرواقعی آن وابسته شده است. در مقایسه با این شرایط شاهد هستیم که کارخانه‌های بزرگ اروپایی به جای توجه به این قبیل معاملات، سنگ‌آهن مورد نیاز خود را با قراردادهایی 10 ساله از واله برزیل تامین می‌کنند و تاثیرپذیری کمتری از بازارهای آتی را مد نظر قرار داده‌اند. نمی‌توان از این واقعیت چشم‌پوشی کرد که صنعت بزرگی همچون فولاد نیاز به تامین امن مواد اولیه خود دارد تا بتواند جایگاه مستحکم‌تری را در این بازار رقابتی از آن خود کند.
بررسی اخبار در روزهای اخیر نشان میدهد که دولت چین در حال ایجاد موانعی در برابر فعالیت تجار در بازارهای خاصی همچون سنگ‌آهن و زغال‌سنگ‌آست. به‌عنوان مثال در بورس آتی شانگهای SHFE شاهد بودیم که با رشد قیمت‌های هفته‌های اخیر و به منظور ثبات نسبی بازار، هزینه معامله افزایش یافت تا شاید به کمک آن، سرعت و جذابیت سفته‌بازی در معاملات کاهش یابد. این وضعیت دقیقا نشان‌دهنده نگرانی از قدرتمند شدن بخش غیرواقعی داد وستدها همچون معاملات آتی در مقایسه با بخش واقعی اقتصاد همچون معاملات نقدی و تحویل فیزیکی آن است. البته این رویکرد سابقه تاریخی دارد و بورس شانگهای 6 ماه گذشته با نوسان قیمت‌های سنگ‌آهن و پنبه نیز همین رویکرد را در پیش گرفته بود. واقعیت آن است که رشد قیمت‌های 6 ماه گذشته (آوریل و مه) در بازار فولاد، پنبه، کائوچو، زغال‌سنگ و کک متالورژی همچنین سنگ‌آهن، مواردی است که نگرانی از خودنمایی سفته‌بازی‌ها را چند برابر می‌کند تا جایی که پتانسیل شکست صنعتی برای بسیاری از کارخانه‌ها را به همراه داشته و دارد؛ همچنین می‌تواند به دوره‌هایی از رکود و رونق تصنعی منجر شود که منافع و مضرات بسیاری را برای بخش بزرگی از فعالان بازار به همراه خواهد داشت.
دورنمای بازار سنگ‌آهن
موفقیت ترامپ در انتخابات آمریکا هرچند محرک بزرگی برای غالب بازارهای کالایی بود ولی باید به این نکته نیز اشاره کرد که شعارهای تبلیغاتی وی برای حمایت از صنعت فولاد تاثیر چندانی بر بازار سنگ‌آهن این کشور نخواهد داشت، زیرا غالب تولیدات فولاد در آمریکا در کوره‌های قوس الکتریکی از آهن قراضه تولید می‌شود نه در کوره بلند از سنگ‌آهن، بنابراین خوش‌بینی‌ها نسبت به آینده این بازار از سوی رویکرد مدیریتی ترامپ در بازار آمریکا بیشتر حالت روانشناسانه دارد تا واقع‌بینانه. همین مطلب نشان خواهد داد که به رغم امکان حمایت از تولید زغال سنگ در آمریکا، بازار سنگ‌آهن از سمت ترامپ مورد حمایت قرار نخواهد گرفت هرچند بهبود صنعتی در جهان به کمک تقویت احتمالی تقاضا در آمریکا، شاید بتواند در طولانی‌مدت به کمک بازار سنگ‌آهن بیاید، بنابراین بهتر است که به جای توجه به ترامپ، به احتمال تقویت تقاضای فولاد در بازارهای جهانی توجه کنیم. با فرارسیدن روزهای سرد سال این انتظار وجود دارد که حجم تولید در واحدهای بزرگ فولادی افزایش یافته همچنین می‌توان به تقویت خرید به منظور تامین مواد اولیه، انبارگردانی و افزودن مواد اولیه جدید برای کاهش ریسک تولید امیدوار بود. احتمالی که در ادبیات مدیران برجسته شرکت BHP بیلیتون استرالیا نیز به صراحت عنوان شده که البته امکان افزایش حجم عرضه را نیز تقویت خواهد کرد. با توجه به این موارد در کنار بدبینی به آینده کوتاه‌مدت سنگ‌آهن و فرار سفته‌بازهای بسیاری از معاملات این کالا، باید احتمال کاهش قیمتها در کوتاه‌مدت را به صراحت عنوان کرد.
این در حالی است که بدبینی‌های موجود شرایط را از واقعیت‌های این بازار، دشوارتر ترسیم کرده بنابراین سقوط قیمتها را شتاب خواهد بخشید. از سوی دیگر رشد قیمتها در هفته‌های اخیر به تنهایی موجب خواهد شد تا عرضه و تحویل سنگ‌آهن به بنادر چین افزایش یابد که در نهایت می‌تواند عرضه کل را تقویت کند که نکته منفی دیگری برای قیمتها به‌شمار خواهد رفت. با توجه به این موارد باید از هم اکنون دورنمای کوتاه‌مدت قیمت را در بازار سنگ‌آهن کاهشی ترسیم کنیم هرچند قیمت‌هایی بین 60 تا 65 دلار در هر تن نیز می‌تواند منطقی به نظر برسد. این در حالی است که برای بررسی دقیق‌تر رفتار قیمتی به شواهد بیشتری نیاز خواهیم داشت، زیرا از هم اکنون نمی‌توان از شکسته شدن یا حفظ کف قیمتی 60دلاری در این بازار سخن گفت. در هر حال افزایش حجم عرضه‌ها، نگرانی‌ها از سمت بازار جهانی فولاد و تقویت تقاضای موثر مصنوعات فولادی، نوسان قیمت نفت و رفتار شرکت‌های فولادی و تحرکات سفته‌بازی در بازارهای آتی مواردی است که رفتار قیمتها را تغییر خواهد داد. با توجه به سیگنال‌های حمایتی از بازار سنگ‌آهن می‌توان برای میان‌مدت از ثبات نرخ‌ها در بازار چین سخن گفت، زیرا داده‌های بنیادین فعلی به حمایت از بازار برخاسته و همچنین می‌تواند به رشد محدود قیمتها در میان مدت منجر شود. به نظر می‌رسد پس از فاز ابهام و تضعیف فعلی بتوان به تقویت مجدد قیمت سنگ‌آهن امیدوار بود که سیگنال مهمی برای قیمت این کالا به شمار می‌آید. در نهایت بازار فولاد با قدرت به سمت افزایش قیمتها و بهبود حجم تولید و معامله به پیش می‌رود که مهمترین سیگنال حمایتی از بازار فولاد به‌شمار خواهد رفت.
مهمترین رخدادها در بازار جهانی سنگ‌آهن
رشد 48 درصدی قیمت سنگ‌آهن و رسیدن تا سطوحی نزدیک به 80 دلار و مجددا کاهش نرخ‌ها و شکسته شدن کف قیمتی 70 دلاری تا روز پنج‌شنبه
سقوط 5/ 4 درصدی قیمت آتی سنگ‌آهن در بازار دالیان در کنار افت 6/ 3 درصدی در بازار فیزیکی تنها در روز جمعه
ثبت بزرگترین کاهش قیمت هفتگی سنگ‌آهن در 6 ماه اخیر با افت هفتگی 8/ 7 درصد
هجوم سفته بازها که به فاکتوری مهم برای افزایش قیمتها بدل شد؛ هرچند که هم‌اکنون در حال فرار از این بازار هستند
افت قیمت 4/ 3 درصدی ارزش سهام BHP بیلتون استرالیا در بازار سیدنی، کاهش 7/ 3 درصدی ریوتینتو استرالیا و سقوط 8/ 7 درصدی ارزش سهام فورتسکیو در هفته گذشته
نگرانی دولت چین از وضعیت بازارهای آتی و دادوستدهای سنگ‌آهن و زغال‌سنگ که با اعمال برخی محدودیت‌ها همراه شد.
خوش‌بینی نسبت به بهبود تقاضای فولاد و سنگ‌آهن در هفته‌ها و ماه‌های پیش‌رو و انتظار برای افزایش حجم خرید سنگ‌آهن و زغال‌سنگ به‌منظور جایگزین کردن موجودی انبارها
افزایش ارزش دلار آمریکا به بالاترین حد از ماه فوریه تاکنون که احتمال افزایش نرخ بهره توسط فدرال‌رزرو را برای ماه آینده میلادی تقویت می‌کند.
تضعیف نسبی قیمت نفت خام در بازارهای جهانی که به کاهش قیمت تمام شده سنگ‌آهن تحویلی به بنادر چین کمک خواهد کرد.
بالابودن حجم عرضه سنگ‌آهن توسط شرکت‌های متوسط و بزرگ جهانی که به کمک رشد قیمت‌های پیشین، این روند تقویت شده است.
ترس فعالان بازار از کاهش بیشتر قیمتها با فروکش کردن خوش‌بینی‌ها نسبت به انتخاب ترامپ
خودنمایی نگرانی‌هایی عمیق از احتمال سقوط قیمتها با زنده شدن تجربیات ماه مه میلادی هرچند که بدبینی‌ها بیش از واقعیت است.
احتمال بهبودی شکننده در غالب بازارهای کالایی که می‌تواند به فاکتوری حمایتی برای بازار سنگ‌آهن و فولاد منجر شود.