با تثبیت قیمت طلا در بازار‌های جهانی و خالی شدن بخشی از حباب قیمت آن در سطح بازار‌های بین‌المللی قیمت سکه در بازار داخلی نیز با افت قابل توجهی همراه شد. قیمت طلا که در 6 سپتامبر امسال تا 1932 دلار بالا رفته بود، در روزهای اخیر تا 1624 دلار افت کرده است.
قیمت‌ها در بازار داخلی نیز تا کنون در هراس از افزایش شتابان قیمت‌های جهانی در بانک مرکزی با احتیاط بیشتری تعیین مي‌شد. در روزهای اخیر البته رییس کل بانک مرکزی با اعلام اینکه قیمت سکه را با قیمت‌های جهانی متناسب مي‌کنیم، تلویحا حباب موجود در قیمت سکه را که بارها از سوی «دنیای اقتصاد» و سایر رسانه‌ها به آن پرداخته شده بود را قبول کرده است. البته همزمانی این تلاش‌ها از سوی بانک مرکزی در جهت آرام كردن فضای حاکم بر نظام بانکی و چالش‌های ناشی از اختلاس 3 هزار میلیارد تومانی نیز جای تامل دارد.
بهمنی روز شنبه با اولتیماتوم به بازار از عزم جدی خود برای کنترل و شکستن روند افزایشی قیمت ارز و سکه خبر داده بود. رییس کل بانک مرکزی روز شنبه با بیان اینکه قیمت‌ها را روزانه رصد مي‌کنیم، تاکید کرده بود که به طور قطع قیمت سکه را با قیمت‌های جهانی تطبیق مي‌دهیم. این سخن رییس کل بانک مرکزی (نقل به مضمون از خبرگزاری فارس) خود مبین این است که قیمت سکه در بازار داخلی حباب داشته و تکذیب‌های مکرر رییس کل بانک مرکزی در ماه‌های اخیر خلاف هدف تازه اعلام شده وی است.
رییس کل بانک مرکزی همچنین در هشدار روز شنبه خود گفته بود: بنا نداریم دارایی‌های خود را ارزان بفروشیم. ما در موضوع ارز پاسخگوی نیازهای واقعی جامعه هستیم و بنا نداریم در خصوص کالاهای قاچاق هر چه بخواهند ارز بدهیم.
البته بانک مرکزی طی ماه‌های اخیر و با وجود تذکرات مکرر رسانه‌ها و کارشناسان نسبت به وجود حباب قیمت سکه دولتی و به تبع آن بالا بودن قیمت سکه بازار، هر گونه حباب قیمت سکه را به شدت تکذیب کرده است. از این رو با توجه به شرایط فعلی و اخبار نگران‌کننده در خصوص پرونده تخلف 3 هزار میلیاردی در نظام بانکی کشور به نظر مي‌رسد ورود بهمنی به بازار ارز و سکه اهدافی گسترده‌تر از کنترل قیمت‌ها در این بازار‌ها باشد که ظاهرا نشان دادن اقتدار بانک مرکزی در برقراری هژمونی بر بازار و اعمال نظارت شاید بخشی از اینگونه مانور‌ها باشد.
كاهش بهاي سكه دولتي
قیمت سکه در بازار آزاد دیروز با 40هزار تومان کاهش تا550 هزار تومان افت کرد تا با وجود تعطیلی بازار‌های بین‌المللی و ثبات قیمت جهانی طلا، شاهد واکنش بازار به هشدارهای رییس کل بانک مرکزی باشد. در این میان در ساعات پایانی بازار دیروز قدری از افت شدید قیمت سکه کاسته شد و بنا بر برخی گزارش‌ها قیمت سکه در بازار تا 555 هزار تومان تقویت شد.
با وجود بسته ماندن قیمت جهانی طلا روی رقم 1624 دلار در پایان معاملات هفتگی، بانک مرکزی قیمت سکه دولتی را 10 هزار و 400 تومان کاهش داد و آن را 556 هزار و 400 تومان تعیین کرد. اختلاف قیمت سکه بازار با سکه دولتی از این رو تا محدوده 1000 تومان افت کرد. همچنین قیمت‌ها در بازار ارز با افت شدید همراه بود تا جایی که قیمت دلار آمریکا در بازار آزاد با 45 تومان کاهش تا 1240 تومان پایین آمد. قیمت 1238 تومان نیز در ساعات پایانی معاملات بازار از سوی برخی صرافان اعلام شد. در این میان البته بانک مرکزی قیمت مرجع دلار را کاهش نداده و آن را در سطح 10730 ریال حفظ کرده است. از بازار ارز همچنین خبر مي‌رسد که عوامل ناشناخته و غیر رسمی همچنان به تعیین قیمت‌ها در بخش‌هایی از این بازار اقدام مي‌کنند. دیروز خبر رسید که قیمت پیش فروش دلار آمریکا برای امروز دوشنبه از سوی برخی دلالان 1215 تومان اعلام شده است. پیش‌تر برای امروز نیز قیمت پیش فروش دلار آمریکا 1270 تومان اعلام شده بود.
در همین حال یک فعال بازار ارز خبر داد که توسط برخی از صرافان با نفوذ قیمت پیش فروش درهم امارات نیز برای روز چهار شنبه 336 تومان اعلام شده است. در این میان به گفته کارشناسان، این عوامل که در برخی مناطق حاشیه بازار ارز جولان مي‌دهند، بازوهای اجرایی کنترل‌کنندگان بازار ارز هستند و گاهی نیز برای پایین آوردن قیمت ارز و تجمیع دوباره آن از بازار اقدام به خرید و فروش و بازار گردانی مي‌کنند.
در این میان برخی صرافان نیز به شیوه تزریق ارز از طریق این عوامل بی‌اعتنا بوده و وارد فضای معامله با آنها نمی‌شوند. در پاسخ به این پرسش که بازار ارز تا چه حد از وجود چنین دلالانی تاثیرپذیر بوده و آیا اینکه این دلالان با مراجع رسمی ارتباطی دارند یا خیر باید مقامات مسوول اظهار‌نظر کنند. اما به گفته کارشناسان ایجاد جو روانی و استفاده از بلوف‌های مرسوم در کنترل بازار ارز با توجه به در اختیار داشتن ساز و کارهای علمی و سیاست‌های پولی و مقررات جامع در حوزه متغییر‌های پولی در کشوری که به کادر کارشناسی بانک مرکزی آن همگان افتخار مي‌کنند، قدری کهنه کاری است. همچنین یک کارشناس اقتصادی با هشداردادن نسبت به قابل محاسبه نبودن میزان درآمدزایی‌های کلان از نوسان‌های تصنعی نرخ ارز در کشور، فرصت طلبی را از جمله انگیزه‌های پشت پرده تلاطم قیمت‌ها در بازار ارز توصیف کرد.
قیمت‌ها در بازار سکه
قیمت سکه روز گذشته با وجود تعطیلی بازار‌های جهانی با 40 هزار تومان کاهش تا 550هزارتومان پایین آمد. قیمت سکه طرح قدیم نیز با 20هزار تومان افت تا 580 هزار تومان رسید. قیمت این سکه در چنین روزهای پر نوسانی عموما رقم دقیقی نیست. موج کاهش قیمت دیروز گریبان نیم سکه وربع سکه را نیز گرفت. نیم سکه 20 هزار تومان و ربع سکه5 هزار تومان ارزان شده و به ترتیب 265 هزار تومان و 143 هزار تومان فروخته شدند. در بازار طلا نیز قیمت هر گرم طلای 18 عیار با بیش از 1700 تومان افت قیمت بدون احتساب اجرت ساخت تا 48 هزار و 940تومان پایین آمد.
افت قابل توجه در قیمت سکه‌های دولتی
دیروز بانک مرکزی قیمت سکه دولتی را با 10 هزار و 400 تومان کاهش تا حد 556 هزار و 400 تومان پایین آورد. نیم سکه نیز با 6240 تومان کاهش قیمت به نرخ 262 هزارو 80 تومان تعیین شد. ربع سکه هم در این قیمت‌گذاری 3120 تومان از ارزش خود را از دست داد و به نرخ 137 هزارو 280 تومان فروخته شد. سکه گرمی هم با 1560 تومان کاهش قیمت در سطح 70 هزارو 720 تومان تعیین شد.
ریزش قیمت‌ها در بازار ارز
دیروز قیمت تمامی ارزها در بازار با افت زیادی همراه بود. در بازار ارز قیمت خرید و فروش دلار آمریکا به ترتیب 1220 و 1240 تومان اعلام شد. قیمت فروش آن دیروز 45 تومان کاهش یافت. یورو نیز با 30 تومان کاهش قیمت تا 1710 تومان افت کرد. نرخ خرید آن از مردم عادی 1690 تومان تعیین شد.
در بازار ارز پوند انگلیس نیز 40 تومان از ارزش خود را از دست داد و تا 2000 تومان کاهش یافت. ین ژاپن 30 تومان، ریال عربستان 15 تومان، درهم امارات 10 تومان، دلار کانادا 25 تومان، دلار استرالیا 20 تومان، لیر ترکیه 10 تومان و یوآن چین 18 تومان ارزان شدند.
اطلاع درونی از تغییر نرخ ارز موجب رانت شده است
یک کارشناس اقتصادی، در تحليل بازار ارز گفت: داشتن اطلاعات درونی توسط برخی افراد از تغییرات نرخ ارز موجب ایجاد رانت می‌شود. محمد خوش‌چهره در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس با اشاره به تحلیل چند ماه گذشته خود مبنی بر وجود یک تفکر در بخشی از دولت که افزایش نرخ ارز را به نفع دولت می‌داند، اظهار کرد: این تفکر به خسارت‌ها و پیامدهای دیگر این سیاست چندان اهمیت نمی‌دهد و تلاش می‌کند توجیهاتی برای این اقدام بیان کند.
وی افزود: طیف دیگر این جریان افراد فرصت‌طلبی است که با سابقه سیاسی به دنبال درآمدها و منابع زیادی برای هزینه در انتخابات و بخش‌های دیگر هستند.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه در شرایط نرخ مصنوعی بالا، رانت به وجود می‌آید، گفت: اطلاع از تغییرات ارز موجب ایجاد رانت می‌شود و پس از مدتی بانک مرکزی به ظاهر دخالت می‌کند و نرخ ارز را به صورت محدود کاهش میدهد.
وی ادامه داد: این منابعی که دولت از فروش ارز به دست می‌‌آورد، چندان قابل ارزیابی و بررسی توسط دیوان محاسبات نیست.
خوش چهره تصریح کرد: عملکرد بودجه و شرکت نفت در نهایت قابل بررسی و محاسبه است، اما این تغییرات رانتی نرخ ارز قابل رصد نیست، در حالی که رقم بسیار بالایی از سود است.این اقتصاددان با بیان اینکه بخشی از عوامل افزایش نرخ ارز به مسائل اقتصادی مربوط است، تاکید کرد: اما بخش اصلی و عمده مربوط به اراده سیاسی است که در پشت این جریان است.
وی گفت: مساله اصلی برخورد با جریان‌های فرصت طلبی است که باید توسط دستگاه‌های نظارتی با آنها برخورد شود و اگر این برخورد صورت نمی‌گیرد، ضعف نهادهای نظارتی است.
این کارشناس اقتصادی گفت: تفکر بعدی، تفکر غلطی است که در مجموعه مدیریت اقتصادی وجود دارد که معتقد به افزایش نرخ ارز است و البته تاکنون این تفکر قادر به پیاده کردن دیدگاه خود نبوده است؛ اگر چه برخی اوقات چنین اتفاقاتی رخ داده است.
وی در تشریح دیدگاه دولتی موافق افزایش نرخ ارز بیان کرد: درآمد اصلی دولت از نفت است و بيش از 98 درصد ارز توسط دولت تزریق می‌شود و ممکن است، این تفکر بگوید با توجه به این شرایط با افزایش نرخ ارز درآمدهای بیشتری کسب خواهد کرد، در صورتی که اين افزایش درآمد به شدت به ضرر منافع ملی است.
این اقتصاددان افزود: اولین ضرر ناشی از افزایش مصنوعی نرخ ارز به دولت مربوط می‌شود، زیرا دولت بزرگ‌ترین مصرف‌کننده است و افزایش تورمی که ناشی از افزایش نرخ ارز است و دولت در آینده متضرر خواهد شد، به گونه‌ای قادر به تنظیم بودجه نخواهد بود.
خوش‌چهره تصریح کرد: شواهد نشان میدهد مسائل سیاسی بیش از مسائل اقتصادی دولت را به سمتی هدایت می‌کند که آن را مجبور به این کار می‌کند.
وی گفت: پرداخت یارانه‌ها و برخی هزینه‌های دیگر موجب شده این تفکر غالب شود و افزایش جهشی ارز که در حال حاضر 30 درصد است، 50 تا 100 درصد افزایش را برای قیمت ارز ایجاد کند که در آن شرایط تورم ناشی از آن موجب افزایش شدید هزینه تولید رکود و تورم خواهد شد.
این اقتصاددان ادامه داد: افزایش شکاف طبقاتی و گسترش فقر یکی از پیامدهای این سیاست است که تهدید در امنیت ملی را در پی خواهد داشت.
خوش چهره با بیان اینکه سیاست تعیین نرخ ارز شناور مدیریت شده تنها به صورت لفظی بیان می‌شود، اظهار کرد: در طول این سالها تجربه نشان داده که تدبیر و درایت لازم حاکم نیست و اظهار نظرهای ريیس کل بانک مرکزی برای افزایش برخی نرخ‌ها نشان میدهد، تدبیر لازم برای مدیریت اقتصادی وجود ندارد، عمدتا این سیاست در جهت افزایش نرخ ارز به کار گرفته می‌شود.