این در حالی است که صنعت طلا و جواهر کشورمان به‌رغم پتانسیل‌های خوب به دلیل برخی سوءمدیریت‌ها و همچنین قاچاق گسترده، تاکنون با مشکلات عمده‌ای دست‌وپنجه نرم کرده و هنوز در جایگاه مناسب اقتصادی خود قرار نگرفته است. در این زمینه گفت‌وگویی با محمد کشتی‌آرای، رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران را می‌خوانید.
تعداد واحدهای فعال در صنعت طلا و جواهر کشور چقدر است؟
اگر اطلاعات کل کشور را در نظر داشته باشیم باید به رقمی معادل 32 هزار واحد تولیدی رسمی و شناسنامه‌دار در بخش‌های تولیدی تا فروش محصولات اشاره کنیم. این در حالی است که در تهران نزدیک به 4000 واحد در بخش‌های مختلف این صنعت فعالیت دارند.
نیاز داخلی کشورمان به طلا چگونه تأمین می‌شود؟
بیشتر طلای موردنیاز کشورمان با استفاده از بازیافت طلاهای موجود تولید می‌شود که می‌توان گفت حدود 80 درصد بازیافتی داریم و سالانه به تناسب نیاز 20درصد واردات انجام می‌شود. به عنوان مثال فرض کنیم که نیاز سالانه کشور صد تن طلاست به این ترتیب 80 تن به وسیله طلای موجود بازار تأمین خواهد شد و بقیه طلای جدید یا وارداتی است.
به واردات اشاره کردید، مگر واردات طلا ممنوع نیست؟
خیر؛ واردات شمش طلا با شرایطی کاملاً آزاد و قانونی صورت می‌پذیرد، اما واردات انواع مصنوعات ساخته‌شده به دلیل حمایت از تولیدکنندگان داخلی ممنوع اعلام شده است.
به عقیده شما ممنوعیت واردات به نفع تولیدکنندگان داخلی است؟
به‌طور کلی ممنوعیت در صنایع نمی‌تواند ضمانتی برای پیشرفت و حمایت از تولیدکنندگان باشد، معتقدم برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی می‌توانیم واردات هدفمند و کنترل‌شده داشته باشیم. به این ترتیب نه تنها حقوق دولتی پرداخت می‌شود؛ بلکه رقابتی سالم میان تولیدکنندگان داخلی و خارجی خواهیم داشت.
قاچاق چگونه در این صنعت اخلال ایجاد می‌کند؟
زیان‌های اقتصادی و ضداشتغال قاچاق کاملا مشخص است. در صنعت طلا و جواهر از دست رفتن مشاغل و هنر صنعتگران می‌تواند آثار بلندمدتی ایجاد کند که در نهایت زیان بیشتری را به اقتصاد کشورمان تحمیل خواهد کرد.
برخی با اشاره به اینکه طلا سرمایه است و نباید جلوی واردات آن را گرفت، به‌نوعی معضل قاچاق طلا را هم نادیده می‌گیرند. نظر شما در این زمینه چیست؟
همان طور که قبلا اشاره شد عوارض بلندمدت واردات غیرقانونی نه فقط در خود طلاست؛ بلکه در صنایع وابسته آن و ارزش افزوده این صنعت است، چون طلا دارای قیمتی مشخص بوده و انجام برخی فرآیندهای تولید و ایجاد مصنوعات یا زیورآلات است که باعث ارزش افزوده قابل توجه آن می‌شود. بنابراین اگر واردات غیرمنطقی و قاچاق مصنوعات طلا داشته باشیم این ارزش افزوده را از اقتصاد خود دریغ کرده‌ایم. البته نباید فراموش کنیم که این تبعات در واقع بهترین حالت و آثار قاچاق طلا است. چون در بسیاری از موارد تقلب و فروش محصولات تقلبی باعث زیان‌های بیشتری هم برای فروشندگان داخلی شده و هم خریداران را با چالشی جدی مواجه می‌کند.
برآورد شما از قاچاق در سطح این بازار چقدر است؟
براساس آخرین برآوردهایی که صورت گرفته است در برخی مناطق قاچاق به صفر نزدیک است و در برخی مناطق عرضه کالاهای غیرقانونی کاملا مشهود است، اما اگر بخواهیم برآورد و میانگینی از عرضه کالاهای غیرقانونی در بازار داشته باشیم، عدد 22 درصد قابل استناد است. بنابراین نزدیک به یک پنجم کل بازار را کالاهای غیرقانونی تشکیل میدهد.
راهکار کنترل این روند چیست؟
بهترین و کارآمدترین کار، رفع ممنوعیت واردات و کنترل اصولی واردات است. با این شیوه جذابیت قاچاق برای سودجویان حذف خواهد شد و در نهایت دولت هم می‌تواند نظارت دقیق‌تری نسبت به ورود محصولات با کیفیت بالا داشته باشد.
با توجه به اینکه مقابله با عرضه کالاهای قاچاق به اتحادیه‌ها واگذار شده است، آیا تخلف کاهش یافته است؟
در شرایط فعلی، تخلف بسیار پایین است که این به دو عامل افزایش بازرسی‌های اتحادیه و رکود بازار مربوط است. با توجه به اینکه اکنون تقاضا به دلیل رکود بسیار پایین است، بنابراین جذابیت واردات یا تخلف به حداقل خود رسیده است.
محصولات غیرقانونی بیشتر از کدام کشورها وارد ایران می‌شود؟
طبق برآوردهایی که صورت گرفته بیشترین محصولات غیرقانونی از کشورهای ترکیه، عراق و امارات متحده عربی به کشورمان وارد می‌شود.