بهاي نفت خام در بازار آمريكا (بورس نيويورك) طي هفته گذشته (13 الي 20 ژوئيه) از يك روند افزايشي همراه با نوسان برخوردار بود و ابتدا از حدود 1/87 دلار در هر بشكه تا بيش از 66/92 دلار در تاريخ 19 ژوئيه افزايش يافت، ولي مجددا تا سطح 44/91 دلار كاهش يافت.
طي هفته گذشته، عمده عوامل تقويت‌كننده قيمت نفت خام در بازارهاي جهاني عبارتند از:
• پيش‌بيني کارشناسان بازار نفت مبني بر احتمال افزايش قيمت نفت خام در نيمه دوم سال، در پي افزايش نگراني‌ها درباره محدوديت عرضه
• افزايش نگراني‌ها در بازار نفت با اجرايي شدن تحريم عرضه نفت ايران توسط غرب از ابتداي ژوئيه
• نگراني‌هاي مربوط به اختلال در عرضه نفت خام در منطقه خاورميانه در پي تشديد تنش‌ها در سوريه و بحرين
• کاهش سطح ذخيره‌سازي‌هاي نفت خام آمريكا معادل 800 هزار بشكه در هفته منتهي به 13 ژوئيه
• كاهش سطح توليد ميدان نفتي Ekofisk در درياي شمال
• كاهش توليد نفت خام نروژ در ماه ژوئيه به پايين‌ترين سطح خود در 20 سال گذشته، بر اساس تازه‌ترين گزارش آژانس بين‌المللي انرژي
• احتمال اوج گيري مجدد اعتصاب در صنعت نفت نروژ، در صورت به بن‌بست رسيدن دور جديد مذاکرات کارگران و کارفرمايان بر سر مساله بازنشستگي و پرداخت مزايا
• كاهش 2/8 درصدي صادرات نفت خام آذربايجان در نيمه نخست سال در مقايسه با سال 2011، بر اساس اعلام کميته آمار آذربايجان
• كاهش 220 هزار بشكه اي صادرات روزانه نفت خام سازمان کشورهاي صادرکننده نفت (اوپک)، به استثناي آنگولا و اکوادور، از مسير دريا در 4 هفته منتهي به 4 اوت در مقايسه با 4 هفته منتهي به 7 ژوئيه، بر اساس پيش‌بيني موسسه اويل موومنتس
• كاهش 1/4 درصدي تولید نفت خام عمان در ماه ژوئن نسبت به ماه مه، براساس اعلام وزارت نفت و گاز اين كشور
• افزايش ارزش شاخص‌هاي بورس در بازارهاي جهاني طي دوره 16تا 19 ژوئيه
• كاهش ارزش دلار در مقابل يورو طي دوره 16و17 ژوئيه
• ناآرامي‌هاي سياسي در منطقه خاورميانه و نگراني معامله‌گران از بروز اختلال در مبادي استراتژيک حمل‌ونقل نفت خام.
براساس آمار دبيرخانه سازمان كشورهاي صادركننده نفت (اوپك)، قيمت سبد نفتي این سازمان طي دوره 13 الي 19 ژوئيه، از يك روند افزايشي برخوردار بوده و از حدود 1/99 دلار در هر بشكه تا بيش از 71/103 دلار افزايش يافت. ميانگين هفتگي بهاي سبد نفتي اوپک در هفته منتهي به 19 ژوئيه، با 4 دلار و 40 سنت افزايش نسبت به هفته پيش از آن به هر بشکه 101 دلار و 66 سنت رسيده است.
ميانگين هفتگي بهاي سبد نفتي اوپك در هفته منتهي به 13 ژوئيه معادل 97 دلار و 26 سنت بود. همچنين ميانگين ماهانه بهاي سبد نفتي اوپک طي ماه ژوئيه (تا 19 ژوئيه) با 4 دلار و 32 سنت افزايش نسبت به ميانگين ماه ژوئن به هر بشکه 98 دلار و 30 سنت رسيده است. ميانگين بهاي سبد نفتي اوپک در ماه ژوئن معادل 93 دلار و 98 سنت در هر بشکه بود.
البته طي هفته گذشته، انتشار برخي اخبار و اطلاعات منفي موجب تضعيف قيمت نفت خام در بازارهاي جهاني شده و از افزايش بيشتر قيمت‌ها جلوگيري کرده است. بر اين اساس طي دوره مذکور، عمده عوامل تضعيف‌کننده قيمت نفت خام در بازارهاي جهاني عبارتند از:
• تداوم نگراني‌هاي مربوط به رشد اقتصادي در اروپا، آمريکا و چين
• عدم اعلام برنامه مشخص براي تقويت رشد اقتصادي از سوي بانك مركزي آمريكا
• كاهش 4/0 درصدي تقاضاي نفت خام چين در ژوئن امسال نسبت به ژوئن 2011 ( كه پايين‌ترين حد خود در 20 ماه گذشته به شمار مي‌رود)
• افزايش نگراني‌ها درباره چشم انداز تقاضاي جهاني نفت خام در پي نگراني‌ها درباره بحران بدهي در منطقه يورو و ترديدها درباره بهبود شرايط اقتصادي آمريکا و همچنين افت سرعت رشد اقتصادي در اقتصادهاي نوظهور
• تداوم و تشديد بحران بدهي‌ها در منطقه يورو و افزايش نگراني‌هاي اقتصادي در اين منطقه
• اعلام افزايش 8 درصدي توليد نفت خام نروژ در نيمه نخست سال در مقايسه با مدت مشابه سال قبل، در پي آغاز بهره برداري از 4 ميدان جديد نفتي اين كشور در سال جاري (اين ميدان‌ها، شامل ميدان مارلوک شرکت اني در درياي نروژ، ميدان نورگ گاپ شرکت بي جي گروپ انگليس در درياي شمال، ميدان دانگ اوسلوار در درياي شمال و ميدان ايسلي شرکت توتال فرانسه در مرز آب‌هاي نروژ و انگليس است)
• آغاز توليد نفت خام از ميدان حلفايه عراق (با حجم ذخيره درجاي 16 ميليارد بشکه) با ظرفيت 100 هزار بشكه در روز توسط کنسرسيومي به رهبري شرکت سي ان پي سي و همکاري شرکت‌هاي پتروناس مالزي و توتال فرانسه
• بهره‌برداري از خط لوله نفت ابوظبي (حبشان- فجيره) با ظرفيت 5/1 ميليون بشكه در روز كه به منظور دور زدن تنگه هرمز طراحي شده است
• كاهش ارزش شاخص‌هاي بورس در بازارهاي جهاني طي دوره 19 تا 20 ژوئيه
• افزايش ارزش دلار در مقابل يورو طي دوره 17 الي 20 ژوئيه.
بر اساس آمارهاي امور بين‌الملل شرکت ملي نفت ايران، ميانگين وزني قيمت تقريبي نفت خام سبك ايران به مقصدهاي مختلف طي دوره اول تا 18 ژوئيه در حدود 85/98 دلار در هر بشكه بوده است، در حالي كه ميانگين وزني قيمت تقريبي نفت خام سنگين ايران طي دوره مذكور در حدود 93/96 دلار در هر بشكه برآورد شده است. همچنين طي دوره مذكور، متوسط قيمت هر بشکه نفت خام سبک ايران به بازار آفريقاي جنوبي 97 دلار و 30 سنت و هر بشکه نفت خام سنگين ايران به اين بازار 95 دلار و 90 سنت گزارش شده است.
طي دوره اول الي 18 ژوئيه، هر بشکه نفت خام سبک ايران به طور متوسط در بازار آسيا 99 دلار و 19 سنت، شمال غربي اروپا 97 دلار و 91 سنت و در بازار مديترانه 95 دلار و 70 سنت معامله شده است.
هر بشکه نفت خام سنگين ايران نيز به طور متوسط در بازار آسيا 97 دلار و 58 سنت، شمال غربي اروپا 96 دلار و 52 سنت و در بازار مديترانه 94 دلار و 70 سنت به فروش رسيده است. طي دوره مذكور، پايين‌ترين قيمت مربوط به بازار مديترانه و بالاترين قيمت نيز مربوط به بازار آسيا بوده است.
*كارشناس ارشد موسسه مطالعات بين‌المللي انرژي