این روزها بورس اوراق بهادار 46 ساله کشور با رونق نسبی معاملات و رشد متغیر اصلی خود یعنی شاخص مواجه شده اما این رونق هنوز به آن حد نرسیده که شاخک های آحاد مردم و سرمایه گذاران عادی را حساس کند و عمدتاً بین فعالان بازار محدود است.
این تغییر جهت اساسی روند معاملات و رشد 14 روز کاری شاخص در حالی با رکورد بیشترین دوره صعود شاخص در دو سال اخیر و بازپس گیری کانال 25 هزار واحدی همراه شده که برخی از کارشناسان و فعالان بدبین معتقدند این روند کوتاه مدت بوده و بیشتر فرصتی برای فروش سهام است اما عده دیگری از ناظران و صاحب نظران براین باورند با توجه به ظرفیت های متعدد بازار سرمایه و عدم حرکت با ثبات شاخص در سال گذشته و جاری و همچنین ارزان بودن سهام اکثر شرکت ها، روند صعودی قیمت ها و شاخص بورس بازهم در روزهای آینده ادامه خواهد یافت و شاخص از خط مقاومت 26 و حتی 27 هزار واحدی هم عبور خواهد کرد.
*چه عواملی در رشد شاخص بوس موثر بودند؟
در این میان به دلیل ماهیت نوسان دار بودن و عدم قطعیت بازارهای سهام نمی توان با قاطعیت از دو نظریه موافق و مخالف دفاع کرد و باید به مانند همیشه منتظر داوری زمان بود اما می توان دلایل بازگشت رونق نسبی معاملات و رشد قیمت ها و متغیرها را مورد بررسی قرار داد.
عواملی که ناشی از مسائلی چون به کف رسیدن بهای سهام اکثر شرکت ها و کاهش میانگین نسبت قیمت به درآمد سهام (P/E) بازار، بکارگیری ابزار پوشش ریسکی برای سرمایه گذاران حقیقی یعنی اوراق تبعی سهام ، برگزاری اجلاس غیرمتعدها در تهران و آثار مثبت آن، به حداکثر رسیدن بهای دلار و عدم انتظار به رشد بیش از 2200 تومانی، توصیه های مسئولان بازار سرمایه به نهادهای مالی برای جمع آوری سهام، آزاد شدن قیمت برخی محصولات فلزی و احتمال افزایش قیمت محصولی چون سیمان و غیره مربوط است.
*وقتی سهام ارزان تر از همیشه می شوند
براساس این گزارش، شاید نخستین عامل موثر در رونق این روزهای بورس ناشی از به کف رسیدن بهای سهام اکثر شرکت ها و ارزان تر سهام نسبت به همیشه باشد. قیمت هرسهم شرکت های بورسی و فرابورسی در حالی تابعی از 28 عامل بزرگ و کوچک از جمله پیش بینی سود هر سهم، وضعیت ارزبری یا ارزآوری، مزیت نسبی صنعت، مدیریت، درصد سهام شناور آزاد،قراردادها و قیمت خرید مواد اولیه و فروش محصولات، مالیات و غیره است که در ادامه شرایط سال گذشته بورس و به جز دو ماه اول سال جاری، جو روانی منفی بر تصمیم گیری ها حاکم شده بود و اکثر سرمایه گذاران حقیقی نه تنها از خرید سهام در ماه های گذشته دست کشیده بلکه اقدام به فروش حتی با ضرر سهام خود کردند.
سهامداران عمده هم که با مشکل نقدینگی مواجه بوده و هستند یا از حمایت های عملی زیر مجموعه های خود کاستند و یا اقدام به جمع آوری سهام به قیمت های پایین کردند. این وضعیت موجب شد تا سهام اکثر شرکت های بزرگ به کف رسیده و به قیمت های باورنکردنی مانند قیمت 99 تومانی هر سهم سایپا یا 195 تومانی فولاد مبارکه برسند. به دنبال این شرایط بود که میانگین نسبت P/E بازار که سال گذشته رکورد 9 مرتبه ای را هم شکسته بود، طی سال جاری ابتدا به بیش از 6 و سپس به کمتر از 5 و 4.6 مرتبه ای رسید.
بنابراین کاهش قیمت سهام شرکت های بزرگ و پایین آمدن نسبت P/E یکی از انگیزه های برخی سرمایه گذاران خصوصاً حقوقی ها برای خرید سهام و در نتیجه تقویت طرف تقاضا و رشد شاخص بورس می تواند بشمار آید.
*برگزاری اجلاس غیر متعهدها
تا قبل از برگزاری اجلاس غیر متعهدها در تهران، عمده توجه ها و تمرکزهای فعالان بازار سرمایه بر روی مسائل بین المللی و فشارهای نابحق بیشتر غرب بر ایران بود اما برگزاری این اجلاس مهم جهانی و استفاده مسئولان نظام از آن که با توافقات مثبت اقتصادی و سیاسی همراه بود، موجب شد تا جایگاه کشور در مناسبان جهانی تقویت شود.
این عامل برون سازمانی نه تنها از فشارهای وارده بر تصمیم گیری ها و نگرانی ها سرمایه گذاران کاست بلکه زمینه ساز رشد قیمت ها و شاخص بورس شد. بطوریکه شاخص از 21 مرداد تا قبل از شروع اجلاس در 7 شهریور هر روز مثبت بود.
قبل از شروع تعطیلات 5 روزه تهران و بورس و بانک ها هم عده ای از فعالان بازار اقدام به فروش سهام خود و شناسایی سود کردند چرا که بر این باور بودند وضعیت بورس بعد از اتمام اجلاس منفی خواهد شد اما این انتظار حداقل در دو روز اخیر محقق نشده و اعلام نتایجی از این اجلاس به همراه عدم رشد قیمت دلار موجب شد تا شاخص بورس به روند صعودی خود ادامه دهد .
*تداوم توصیه های مسئولان به نهادهای مالی
این دو عامل موجب شد تا مسئولان بازار سرمایه باز هم از نهادهای مالی بخواهند از فرصت موجود بیشتر استفاده کرده و به جمع آوری سهام همراه با رشد قیمت ادامه دهند. بطوریکه ازقرار معلوم دیروز برخی از مسئولان از مدیران شرکت های خودرویی، معدنی ، فلزی و شیمیایی خواستند تا برای بهتر شدن شرایط برنامه ریزی کامل تری کرده و از شرکت های خود حمایت کنند. نتیجه این عوامل هم در جهش 325 واحدی امروز شاخص و رشد 4 درصدی اکثر شرکت های بزرگ و تشکیل صف خرید بود.
*اعلام کاهش دلار توسط رئیس کل بانک مرکزی
علاوه بر این اعلام کاهش قیمت دلار از سوی رئیس کل بانک مرکزی به همراه جو آرام بازار ارز در روز های اخیر هم در بهبود اوضاع بورس نقش داشت. چرا که این مسئله نه تنها حداقل موجب عدم خروج سرمایه ها از بورس شد بلکه در صورت ثبات می تواند در ورود سرمایه های جدید به بورس هم موثر باشد.
با این همه با توجه به تجارب موجود، مواضع رئیس بانک مرکزی شاید با توجه اکثر سرمایه گذاران همراه نباشد.
از سوی دیگر هرچند برخی شایعات از افزایش قیمت دلار در ماه های آینده حکایت دارند اما عمده کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند دلار 2200 تومانی سقف قیمت بوده و به این راحتی به بیش از این قیمت رشد نخواهد کرد چون دراین صورت دیگر فعالیت کمتر شرکت تولیدی توجیه اقتصادی خواهد داشت.
*ظهور ابزاری جدید برای سرمایه گذاران حقیقی
استفاده از ابزار جدید اوراق اختیار فروش تبعی سهام شرکت های بورسی که از 25 مرداد شروع و با 4 شرکت پتروشیمی کرمانشاه ،چادرملو ،گل گهر و سرمایه گذاری مسکن ادامه یافته، به عاملی برای آسوده شدن خیال سهامداران حقیقی حاضر در بازار تبدیل شده است.
این ابزار با مکانیزم های پوشش ریسکی که دارد به نوبه خود توانسته در جذب سرمایه گذاران حقیقی موثر باشد و حداقل به مثابه بیمه سهام است تا حداقل از زیان و افت قیمت سهام شرکت های مشمول جلوگیری کند. به همین دلیل تعدادی از سهامداران حقیقی از این فرصت استفاده کردند تا مسئولان بازار سرمایه هم با اعتماد بیشتری از بهبود اوضاع بورس سخن بگویند.
*افزایش قیمت برخی محصولات
عامل دیگری که در بهبود اوضاع بورس موثر بوده افزایش قیمت برخی محصولات مانند فلزات و احتمال رشد قیمت محصول استراتژیکی چون سیمان است که می تواند در سوداوری شرکت های بورسی و فرابورس نقش داشته باشد. چرا که واقعیت این است اکثر شرکت های تولیدی حاضر در بورس بعد از اجرای هدفمند سازی یارانه ها نتوانسته قادر به افزایش قیمت محصولات خود باشند. برای همین سود آوری این دسته از شرکت ها هم که در سال جاری کم شده ممکن است با افزایش قیمت فروش محصولات بهتر شود.
*اهمیت نگه داشتن اعتماد ها و تزریق نقدینگی
علاوه براین عوامل ممکن است برخی مسائل دیگر هم در بهبود شرایط این روزهای بورس مطرح باشند اما آنچه بیش از همه اهمیت دارد جلب اعتماد سرمایه گذاران حقوقی و حقیقی و نگه داشتن آنها در عرصه معاملات با حمایت های عملی دولت و تزریق نقدینگی به بازار سهام و تشویق به آوردن سرمایه ها به بورس است تا روند صعودی و آرام شاخص و قیمت سهام شرکت ها در ماه های آینده و سالی که تحت تاثیر انتخابات ریاست جمهوری امریکا و ایران قرار دارد، هم تکرار شود.
گزارش از علی رضایی‌زاده