توسعه بازار سرمایه در مسیر اصلاح نظام مالی

با هدف تأمین رشد پویا و بهبود شاخص‌های مقاومت اقتصادی و دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز بیست‌ساله، سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغ شد.

یکی از مهمترین بندهای آن بند 9سیاست هاست و ناظر بر« اصلاح و تقویت همه ‌جانبه نظام مالی کشور با هدف پاسخگویی به نیازهای اقتصاد ملی، ایجاد ثبات در اقتصاد ملی و پیشگامی در تقویت بخش واقعی» است.

در این باره بازار سرمایه اقدمات قابل تاملی را برای اولین باردر طول عمر نیم قرن خود و به منظور توسعه بازارهای مالی انجام داده که از جمله آن «معاملات اختیار» است. «اوراق اختیار» در کنار اوراق خزانه اسلامی گامی مهم در جهت به روز کردن بازارهای مالی، پوشش کمبودهای مالی ، کاهش ریسک وعلمی تر کردن بازارهای مالی به شمار می رود.

این اقدام که در کشورهای توسعه یافته در برخی موارد تا چند برابر حجم معاملات سرمایه جذب کرده به نوعی قادر است تا در هدایت بهینه منابع مالی سرگردان به بخش های زیربنایی اقتصاد کشور نقش آفرینی کند و امید می رود که توسعه این اقدام خلاء های بازار مالی به منظور پاسخگویی به نیازهای اقتصاد کشور پر شود.

مطالعات مربوط به راه اندازی این ابزار در سال های قبل پیگیری و بررسی شده بود اما در شش ماهه گذشته به طور جدی در دستور کار قرار گرفت و راه اندازی شد.

بعلاوه اختیار معامله به عنوان مکملی برای ثبات و مقاوم شدن بازار سرمایه در مقابل نوسانات کمک می کند و ابزار مناسبی برای تحلیل و پیش بینی بازار مالی است.

به این ترتیب توسعه این ابزار جدید طراحی شده در بازار مالی نه فقط ابزاری برای توسعه بازار مالی و حرکت اقتصاد بر مدار توسعه یافتگی است بلکه به نوعی پوشش ریسک را به میلیون ها سهامدار هدیه کرده است.

اختیار معامله قراردادی است که به دارنده این اختیار، اجازه می دهد که یک سهام معین یا دارایی دیگری مانند سهام را در مدت معین به قیمت مشخص خریداری کند یا بفروشد.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار درباره مهم ترین امتیازهای اوراق اختیار معامله هم می گوید : آپشن ، پوششی برای فعالیت ریسک گریزان است.

شاپور محمدی می افزاید : ابزار اختیار معامله (آپشن) باعث افزایش فرصت های سرمایه گذاری در بازار سرمایه می شود و به پوشش ریسک سرمایه گذاری کمک می کند.

ابزار آپشن سالهاست در بازارهای مالی دنیا در حال استفاده است، گفت: در ایران برای اولیه بار این ابزار آغاز به کار کرده است که به توسعه دانش مالی و فرهنگ سازی مالی نیز کمک خواهد کرد.

محمدی معتقد است : سازمان بورس آمادگی کامل برای راه اندازی بازار مشتقه ارز دارد اما بر اساس قانون سیاست گذار ارزی کشور بانک مرکزی است ، هر زمان که بانک مرکزی آماده اجرای این طرح باشد سازمان بورس آمادگی کامل داشته و مصوبه شورای عالی بورس نیز صادر شده است اما راه اندازی این بازار بستگی به سیاست های بانک مرکزی دارد و نمی توان زمان دقیقی برای آن اعلام کرد.

رئیس سازمان بورس با تاکید بر اینکه بعد از 50 سال که از عمر بازار سرمایه کشور می گذرد، ابزار مشتقه در این بازار آغاز به کار کرد، کی گوید : این ابزار برای اولین بار در خرید سهام و خرید سکه بهار آزادی کار خود را شروع کرد.
وی استفاده از این ابزار را به سرمایه گذاران ریسک گریز توصیه می کند و می افزاید: آپشن ابزاری برای بیمه کردن دارایی هاست و ریسک های سرمایه گذاران را پوشش می دهد.

آپشن به ثبات بازار سرمایه کمک می کند و باعث عمیق تر شدن تحلیل ها می شود و امیدواریم در آینده ای نزدیک حجم قابل توجهی از معاملات بازار سرمایه در بازار آپشن رقم خورد و همچنین به زودی اختیار فروش و سایر استراتژی های این بازار نیز راه اندازی شود.

به هر حال وظیفه سازمان بورس ، توسعه ابزارهای اسلامی برای توسعه روش های تامین مالی میان مدت و بلند مدت است.

شناسایی ابزارهای مالی اسلامی ، امکان سنجی ، طراحی و قیمت گذاری و اسیب شناسی روندهای گذشته و ایجاد رقابت مثبت و سازنده با بارهای پول و بیمه در چارچوب شفاف و مبتنی بر تقسیم کار بخشی از الویت بورس محسوب کمی شود.

خوشبختانه مدیریت جدید بورس در این زمینه تلاش های خوبی دارد.
بازارهای مالی جریان انتقال وجوه را از اشخاص حقیقی و حقوقی به سمت شرکت ها ، دولت ها و دیگر اشخاص تسهیل می کنند.

نهادهای مالی نقش مهمی در این عرصه دارند و البته همه این کارها را با ابزارهای مالی متنوع انجام می دهند.

شیوه صحیح تامین سرمایه های مالی لازم در یک اقتصاد منوط به جمع اوری و جذب و ساماندهی درست منابع مالی سرگردان و غیرمتشکل است و در ایران این نقش را بازار سرمایه یا بورس در کنار بانک و مشابه ان مانند صندوق های قرض الحسنه مردمی و دولتی ایفا می کند.
بازارهای مالی ، منابع پولی را از بازارهای دارای وجوه اضافی به بازارهای نیازمند

به این منابع انتقال می دهند این انتقال هم با طراحی ابزار و استفاده از انها صورت می گیرد.

کارشناسان معتقدند هر بازار مالی به منظور تامین نیازهای خاص مشارکت کنندگان در ان بازار ایجاد می شود ، برخی مشارکت کنندگان ممکن است به سرمایه گذاری کوتاه مدت و تعدادی دیگر به سرمایه گذاری بلندمدت تمایل داشته باشند . برخی هم ریسک بالایی می پذیرند برخی ریسک گریز هستند و گاهی هم ریسک کمتری را قبول می کنند.

ابزارهای مالی شامل هر گونه روش قانونمند و معین برای تامین مالی نظام مند در فرایند کمک به سرمایه گذاری و تولید یک کالا یا خدمتی است که عمدتا بر منابع مالی مردمی و غیردولتی تکیه دارد.

چون دامنه های نیازهای اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و صنعتی تقریبا نامحدود است به همین خاطر به دامنه گسترده ای از ابزارهای مالی نیاز داریم تا به تقاضاها پاسخ دهد.

سازمان بورس هم که در دوره رکود اقتصادی ایران تقریبا دوره غیررکودی را از لحاظ گردش نقدینگی و حجم معاملات و دیگر شاخص ها داشته است ، در دوره جدید تلاش کرده است ابزارهای جدید را متناسب با اقتصاد اسلامی - ایرانی توسعه دهد.

تحقق این بند از سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی ؛عمدتا بر عهده بازار سرمایه است و سازمان بورس و اوراق بهادار باید نقش راهبری را داشته باشد.
قرارداد اختیار معامله ( آپشن) چیست ؟

قرارداد اختیار معامله ( آپشن) اوراق بهاداری است که به موجب آن فروشنده متعهد می شود در صورت درخواست خریدار، تعداد مشخصی از دارایی موضوع قرارداد را به قیمت اعمال ، معامله کند.

خریدار اوراق می تواند در زمان یا زمان های معینی در آینده طبق مشخصات قرارداد، قرارداد را اعمال کند.

فروشنده اوراق اختیار معامله در قبال این تعهد ، مبلغ معینی از خریدار اوراق دریافت می کند.

برای جلوگیری از امتناع فروشنده اوراق از انجام قرارداد، فروشنده ضمن قرارداد متعهد می شود مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای قرار دهد و متناسب با تغییرات قیمت اوراق اختیار معامله، آن را تعدیل کند.

هر یک از خریدار و فروشنده می توانند در مقابل مبلغی معین ، اختیار یا تعهد خود را به شخص ثالثی واگذار کنند که وی جایگزین آنها خواهد بود.

اوراق اختیار معامله می تواند به صورت اختیار فروش یا خرید باشد.

2. قرارداد اختیار معامله چه تفاوت و تشابهی با قرارداد آتی دارد ؟

قراردادهای آتی و اختیار معاملات ، با توجه به اینکه هر دو نوعی اهرم برای سفته بازان ایجاد می کنند، ابزارهای مشابهی به شمار می روند. تفاوت مهمی که بین این دو ابزار وجود دارد، این است که در قراردادهای آتی زبان بالقوه سفته باز در مقایسه با سود احتمالی آن بیشتر است .
اما در اختیار معامله بدون توجه به اینکه میزان کاهش قیمت دارایی پایه چقدر است ، ضرر خریدار به طور ثابت و برابر با مبلغ پرداختی برای خرید اختیار می باشد. ثانیاً در قرارداد آتی طرفین متعهد به اجرای قرارداد هستند اما در قرارداد اختیار معامله ، یک طرف متعهد و طرف دیگر دارای اختیار جهت اجرای قرارداد است.

3. مزایای قراردادهای اختیار معامله چیست ؟

1. اهرم مالی

قراردادهای اختیار معامله این فرصت را برای سرمایه گذاران فراهم می کنند که یک وضعیت را با نقدینگی کمتری مدیریت کنند به عبارت دیگر این ویژگی باعث می شود سود یا زیان معاملات در یک دوره زمانی نسبت به آورده مشتری - قیمت اختیار پرداخت شده توسط خریدار (دریافت شده توسط فروشنده ) چند برابر باشد.
برای روشن شدن موضوع مثالی را مطرح می کنیم ؛
فرض کنید سرمایه گذار با پرداخت 5000 ریال اختیار خرید 10 هزار سهم شرکت ایران خودرو با قیمت توافقی 3300 ریال با سررسید شش ماهه خریداری می کند .
با رشد گروه خودرویی فرض کنید قیمت هر سهم ایران خودرو در سررسید به 4000 ریال رسیده است .
در این صورت خریدار اختیار با اعمال اختیار خود مبلغ 7000000=(10000*(3300-4000) ریال سود در مقابل پرداخت 5000 ریال دریافت می کند و فروشنده اختیار با دریافت مبلغ 5000 ریال متحمل زیان 7000000 ریالی می شود.

2. کاهش ریسک

با خرید قرارداد اختیار معامله یک دارایی پایه به جای خود دارایی پایه ، ریسک بالقوه سرمایه گذاری کاهش می یابد و زیان معامله محدود به هزینه ای است که برای خرید اختیار معامله پرداخت می شود . در واقع از قراردادهای اختیار معامله به عنوان ابزاری برای پوشش ریسک استفاده می شود که به سرمایه گذار اجازه می دهد تا ریسک خود را در مقابل نوسانات نامطلوب قیمت پوشش دهد .

3. کسب درآمد

سرمایه گذار می تواند با فروش قرارداد اختیار معامله سهام ، درآمد خود از سهام را تنها به بازدهی سهام و سود تقسیمی محدود نکند.
فروش اختیار معامله سهام متعلق به سرمایه گذار یا سهامی که قصد خرید آن را دارد ، یکی از ساده ترین راهبردهای معاملاتی است.

4. کسب سود از نوسان قیمت سهم

با استفاده از اختیار معامله ، شخص می تواند بدون در اختیار داشتن سهم پایه ، از نوسان قیمت آن منتفع شود.

5. استفاده از مزیت زمانی جهت تصمیمات آتی

معامله قرارداد های اختیار معامله به سرمایه گذار امکان می دهد با پرداخت درصدی از قیمت سهم ، جریان نقدی خرید یا فروش خود را ثابت کند و در زمان باقی مانده تا سررسید ، تصمیم مناسب را بگیرد.

6. متنوع سازی سبد سرمایه گذاری

وجود اختیار معامله در سبد سرمایه گذاری به عنوان یک دارایی مشتقه ، امکان متنوع سازی سبد را به سرمایه گذار می دهد.

4. منظور از موقعیت باز در یک قرارداد اختیار معامله چیست ؟

خالص موقعیت های مشتری در هر نماد معاملاتی است که می تواند خرید یا فروش باشد . موقعیت باز خرید ، نشان دهنده تداوم امکان استفاده از اختیار موضوع قرارداد اختیار معامله و موقعیت بازفروش نشان دهنده تداوم تعهد موضوع قرارداد اختیار معامله است .

5. انواع اختیار معامله از لحاظ حق اختیار کدام هستند ؟

به طور کلی دو نوع قرارداد اختیار معامله وجود دارد :

1- قرارداد اختیار خرید ، این قرارداد به دارنده آن ، این حق را می دهد تا دارایی را در تاریخ معینی و با قیمت مشخصی خریداری کند.

2- قرارداد اختیار فروش ، این قرارداد به دارنده آن ، حق فروش یک دارایی در تاریخ معین و با قیمت مشخص را می دهد.

6. انواع قرارداد اختیار معامله از نظر وضعیت سود یا زیان کدامند ؟

1- قرارداد اختیار معامله بی تفاوت : قرارداد اختیار معامله ای است که قیمت اعمال آن با قیمت پایانی سهم پایه در بازار نقدی برابر است ؛

2- قرارداد اختیار معامله در زیان : در مورد قرارداد اختیار معامله فروش ، به هر قرارداد اختیار معامله که قیمت اعمال آن از قیمت پایانی سهم پایه در بازار نقدی کمتر است و در مورد قرارداد اختیار معامله خرید ، به هر قرارداد اختیار معامله که قیمت اعمال آن از قیمت پایانی سهم پایه در بازار نقدی بیشتر است ، گفته می شود.
3- قرارداد اختیار معامله در سود : در مورد قرارداد اختیار معامله فروش ، به هر قرارداد اختیار معامله که قیمت اعمال آن از قیمت پایانی سهم پایه در بازار نقدی بیشتر است و در مورد قرارداد اختیار معامله خرید ، به هر قرارداد اختیار معامله که قیمت اعمال آن از قیمت پایانی سهم پایه در بازار نقدی کمتر است گفته می شود؛

7. منظور از ارزش ذاتی و زمانی قرارداد اختیار معامله چیست ؟

ارزش ذاتی به مقداری که با آن قیمت آتی توافق شده اختیار خرید در سود است گفته می شود . در حقیقت ارزش ذاتی بخشی از قیمت اختیار خرید است که با گذشت زمان بی ارزش نمی شود.
اختیار خرید های در زیان به علت اینکه ارزش واقعی ندارند ارزش ذاتی برایشان تعریف نمی شود . ارزش ذاتی وابسته به زمان باقیمانده تا سررسید نمی باشد و حداقل ارزش اختیار خرید است .
ارزش زمانی یک اختیار ، ارزشی است که اختیار بابت زمان باقی مانده تا سررسید دارد . قیمت اوراق اختیار معامله معمولاً از ارزش ذاتی فراتر می رود . این بخش مازاد بیانگر زمانی است . واضح است که زمان دارای ارزش زمانی مثبت است .
هر چه زمان پایان مهلت اوراق اختیار معامله طولانی تر باشد شانس اینکه قیمت آن اوراق اختیار معامله افزایش یابد نیز بیشتز است.
با این حال هر چه به زمان انقضای اوراق اختیار معامله نزدیک می شویم ، ارزش زمانی اوراق اختیار معامله به صفر کاهش می یابد.
معادله زیر برای محاسبه ارزش ذاتی و زمانی اختیار خرید مورد استفاده قرار می گیرد:
ارزش زمانی اختیار خرید - مبلغ اختیار خرید = ارزش ذاتی
9. منظور از راهبرد در قرارداد اختیار معامله چیست؟

راهبرد عبارت است از خرید یا فروش هم زمان چند اختیار معامله با هم یا به همراه سهم پایه موضوع قرارداد جهت پوشش ریسک، سودآوری بیشتر و یا متنوع کردن سبد سرمایه گذاری.

مثال: راهبرد متقارن استرادل

از انواع مختلف راهبردها در معاملات اختیار معامله، می توان به راهبردهای ترکیبی متقارن اشاره کرد که شامل ترکیب های مختلف هر دو قرارداد اختیار خرید و قرارداد اختیار فروش صادره بر یک سهام خاص است.
از متداول ترین راهبردهای ترکیبی متقارن، «استرادل» است. این راهبرد، بر دو نوع است: «استرادل خرید» و «استرادل فروش». استرادل خرید، خرید قرارداد اختیار خرید و قرارداد اختیار فروش یک دارایی را با قیمت توافقی و تاریخ انقضای یکسان را در بر می گیرد. به طور کلی راهبرد استرادل، طبیعی ترین و مناسب ترین راهبرد به هنگام پیش بینی نوسان شدید در قیمت ها می باشد.
اگر قیمت دارایی در تاریخ انقضاء به قیمت توافقی قراردادها نزدیک باشد، راهبرد متقارن به زیان منجر می شود. اگر قیمت دارایی، نوسان شدیدی در اطراف قیمت توافقی (کاهش یا افزایش) داشته باشد، سرمایه گذار سود قابل توجهی به دست می آورد.
راهبرد استرادل زمانی مناسب است که سرمایه گذار انتظار دارد قیمت دارایی نوسان زیادی داشته باشد، اما جهت نوسان ( کاهش یا افزایش) را نمی داند. سرمایه گذاری را در نظر بگیرید که پیش بینی می کند قیمت یک دارایی که در حال حاضر 69 ریال است، در سه ماه بعد با نوسان زیادی مواجه خواهد شد. سرمایه گذار با خرید یک قرارداد اختیار خرید و یک قرارداد اختیار فروش با قیمت توافقی 70 ریال و با تاریخ انقضای سه ماه بعد، از راهبرد استرادل استفادهمی کند. فرش کنید هزینه قرارداد اختیار خرید 4 ریال و هزینه قرارداد اختیار فروش 3 ریال باشد؛ بنابراین سرماه گذاری اولیه مورد نیاز 7 ریال است. اگر در تاریخ انقضا، قیمت دارایی در 69 ریال ثابت مانده است، هزینه این راهبرد 6 ریال است، چون قرارداد اختیار خرید بی ارزش است ولی قرارداد اختیار فروش یک ریال ارزش دارد و این یک ریال از هزینه اولیه کم میشود. اگر قیمت دارایی به 70 ریال افزایش یابد، زیان راهبرد 7 ریال است، این حداکثر زیانی است که متوجه سرمایه گذار است. اگر قیمت به 90 ریال افزایش یابد، سود سرمایه گذار 13 ریال و اگر قیمت به 55 ریال کاهش یابد، سود او 8 ریال است.
راهبرد استرادل فروش، از طریق فروش اختیار خرید و اختیار فروش با قیمت توافقی و تاریخ پایان مهلت یکسان صورت می گیرد.
البته این راهبرد دارای ریسک بالایی می باشد . چناچه قیمت سهام در تاریخ انقضاء،نزدیک قیمت توافقی باشد، منجر به سودآوری قابل توجهی می شود.
اما چنانچه این دو قیمت با هم تفاوت زیادی داشته باشند، مقدار زیان نامحدود خواهد بود.
گزارش کامل تری از راهبردهای معاملاتی رایج در بازار قراردادهای اختیار معامله به زودی و از طریق سایت بورس تهران در اختیار سرمایه گذاران محترم قرار خواهد گرفت.

10. اختیار معامله سهام چیست؟

این اختیار معامله روی سهام بسته می شود و به خریدار امکان خرید و یا فروش تعدادی معین سهم را در زمان معین و به قیمت مشخش می دهد.

11.قرارداد اختیار معامله اروپایی چیست؟

قرارداد اختیار معامله ای است که فقط در تاریخ سر رسید امکان اعمال آن توسط دارنده اختیار وجود دارد.

12. قرارداد اختیار معامله آمریکایی چیست؟

قرارداد اختیار معامله ای است که در هر روز از دوره معاملامتی تا تاریخ سررسید و در خود سررسید قابل اعمال است.

13.منظور از موقعیت های هم جهت در یک قرارداد اختیار معامله چیست؟

موقعیت های باز فروش اختیار معامله خرید و موقعیت های باز خرید قرارداد اختیار معامله فروش یا موقعیت های باز خرید قرارداد اختیار معامله خرید و موقعیت های باز فروش قرارداد اختیار معامله فروش در اختیار معامله است.

14.منظور از گروه اختیار معامله و کلاس اختیار معامله چیست؟

1) گروه اختیار معامله: همه قراردادهای اختیار معامله خرید و فروش مبتنی بر یک سهم پایه است؛

2) کلاس اختیار معامله به توان 4: مجموعه قراردادهای اختیار معامله یک گروه اختیار معامله ای که از یک نوع (خرید یا فروش) هستند؛

15. مشخصات یک قرارداد معامله کدامند؟

1-سهم پایه: یکی از سهام پذیرفته شده در بورس تهران است.

2-نماد معاملاتی: نماد قرارداد اختیار معامله سهام در بورس تهران به صورت زیر تعریف می شود:
حرف ض+ حداکثر 4 حرف اول نماد سهم پایه در بازار نقد + عددی سه رقمی به عنوان شمارنده به عنوان مثال نماد قرارداد اختیار معامله شرکت ایران خودرو به صورت :ض + خود+001 تعریف می شود.
-3 ماه قرارداد: یکی از ماه های شمسی است که زمان سررسید قرارداد اختیار معامله آن در آن قرار دارد؛
4-قیمت اعمال: قیمت توافقی خریدار و فروشنده در قرارداد اختیار معامله برای خرید یا فروش سهم پایه است.
5- نحوه درج قرارداد اختیار معامله ؛ قراردادهای اختیار معامله اولین روز معاملاتی یک زیر گروه هم ماه،نحوه تعیین قیمت ای اعمال بر اساس فاصله قیمت اعمال و شرایط درج قراردادهای اختیار معامله جدید است که در مشخصات قرارداد اعلام می شود.
6- سبک اعمال و زمان بندی فرایند اعمال:یکی از روش های مختلف اعمال است که تعیین کننده مواعد زمانی مجاز اعمال می باشد و می تواند بصورت امریکایی یا اروپایی تعریف شود؛
7- فاصله قیمت اعمال 5: فاصله بین قیمت اعمال نهادهای معاملاتی یک زیر گروه هم ماه است که در مشخاصت قرارداد تعیین می شود؛
8- وجه تضمین؛ وجهی است که برای جلوگیری از امتناع از انجام تعهدات قرارداد، در قالب شرط ضمن عقد، از دارنده موقعیت باز فروش دریافت می شود؛
9- وجه تضمین اضافی: میزان افزایش در وجه تضمین لازم با هدف پوشش ریسک ناشی از تغییرات قیمت است که متناسب با موقعیت های باز و بر اساس ضوابط تضمین تعیین می شود؛
10- وجه تضمین اولیه: وجه تضمینی اولیه که برای تضمین ایفای تعهدات در زمان اتخاذ موقعیت باز فروش، متناسب با موقعیت های باز ( اعم از خرید وفروش) و براساس ضوابط وجه تضمین، از دارنده موقعیت باز فروش دریافت می شود؛
11- وجه تضمین جبرانی: وجه تضمینی که پس از دریافت اخطاریه افزایش وجه تضمین، باید نزد اتاق پایاپای تودیع شود؛
12- وجه تضمین لازم: وجه تضمینی است که به طور روزانه متناسب با موقعیت های باز ( اعم از خرید و فروش) و بر اساس ضوابط وجه تضمین، تعیین می شود. اگر وجه تضمین پرداخت از حداقل وجه تضمین کمتر باشد، باید تا وجه تضمین لازم افزایش یابد؛
13- کارمزد معامله: کارمزدی که در قبال انجام معامله قرارداد اختیار معامله از مشتری
گرفته می شود؛
14- کارمزد اعمال: کارمزدی که از طریق قرارداد اختیار معامله در صورت اعمال قرارداد اختیار معامله دریافت می شود؛
نکته : در دوره سه ماهه اول آغاز معاملات قراردادهی اختیار معامله، کارمزد این ارکان برابر صفر در نظر گرفته شده است.
15- زمان سررسید: تاریخی است که پس از آن قرارداد اختیار معامله تمام می شود.
16- دوره معاملاتی: فاصله بین اولین روز معاملاتی و آخرین روز معاملاتی قرارداد اختیار معامله است.
17- خسارت: مبلغی است که به عنوان وجه التزام بابت عدم ایفای تعهدات دارندگان موقعیت های باز متناسب با موقعیت های ایشان براساس شرایط مندرج در مشخصات قرارداد گرفته می شود.
18- سقف سفارش: حداکثر تعداد مجاز قرارداد اختیار معامله به ازای هر سفارش است؛
16- نحوه ورود به یک قرارداد اختیار معامله چگونه است؟
نحوه ورود به یک قرارداد اختیار معامله بستگی به پیش بینی سرمایه گذار و هدف وی از گرفتن موقعیت در بازار قرارداد اختیار معامله می باشد.
اگر مشتری سهم پایه قرارداد را در سبد دارایی خود داشته باشد، در این صورت با اتخاذ موقعیت خرید اختیار فروش می تواند سهم خود را در مقابل نوسانات قیمتی پوشش دهد و اگر مشتری افزایش قیمت سهام را پیش بینی کند می تواند با خرید اختیار خرید و اعمال آن در سررسید به کسب سود بپردازد.
همچنین با پیش بینی کاهش قیمت سهم پایه در آینده می تواند اقدام به فروش اختیار خرید نماید و با پیش بینی افزایش قیمت سهم پایه می تواند نسبت به فروش اختیار فروش اقدام کند.
فرض کنید سرمایه گذار اختیار خرید 10000 سهم شرکت ایران خودرو را به قیمت توافقی 3000 ریال با سررسید شش ماه بعد خریداری می کند و در ازای خرید این اختیار مبلغ 700 ریال به فروشنده اختیار می پردازد.
اگر در سررسید قیمت هر سهم ایران خودرو کمتر یا مساوی با قیمت توافقی باشد عملا خریدار اختیار خود را اجرا نمی کند و خالص زبان خریدار مساوی با مبلغ پرداخت شده بابت خرید اختیار است.
فرض کنید سررسید قیمت هر سهم ایران خودرو 3300 ریال باشد در این صورت خالص سود خریدار اختیار ریال خواهد بود.

17- نحوه خروج از بازار اختیار معامله چگونه است؟

خریدار یا دارنده اختیار می تواند با فروش قرارداد خریداری شده و فروشنده قرارداد نیز با موقعیت معکوس (خرید همان قرارداد) در بازار طی دوره معاملاتی ، از بازار قرارداد اختیار معامله خارج شوند.
همچنین با انتظار قرارداد اختیار معامله در سر رسید موقعیت باز مشتری بسته می شود.
مشتری با ارائه درخواست اعمال خود به کارگزار و اعلام نوع تسویه ، آمادگی خود را جهت اعمال اختیار اعلام می دارد. کارگزار نیز مراتب درخواست مشتری را به شرکت سپرده گذاری مرکزی جهت تسویه و پایاپای اعلام می کند.
19- منظور از اعلام نوع تسویه در قرارداد اختیار چیست؟
فرآیندی که در آن ، دراندگان موقعیت بازخرید نوع تسویه خود را صرفا فیزیکی اعلام کرده یا موافقت خود را برای تسویه صرفا نقدی، یا اول تسویه نقدی بعد فیزیکی اعلام می کنند. همچنین دارندگان موقعیت باز فروش موافقت خود را برای اول تسویه نقدی بعد فیزیکی اعلام می نمایند. در غیر اینصورت نوع تسویه این دسته از دارندگان موقعیت باز فروش بصورت صرفا فیزیکی خواهد بود.
اعلام موافقت با تسویه نقدی به معنای اجرای نهایی این نوع تسویه نیست و اتاق پایاپای بسته به اعلام سایر مشتریان ، نوع تسویه را تعیین کرده و به اطلاع مشتریان می رساند.
20- منظور از تخصیص در قراردادهای اختیار معامله چیست؟
فرایندی است که طی آن اتاق پایاپای دارندگان موقعیت های باز را برای انجام تعهدات مربوط به قراردادهای اختیار معامله اعمال شده، تعیین می کند.
در مرحله اول، دارندگان موقعیت بازخرید براساس نوع تسویه اعلامی خود به صورت زیر مرتب می شوند:
1-صرفا نقدی
2- اول نقدی بعد فیزیکی
3-صرفا فیزیکی
سپس دارندگان موقعیت بازفروش براساس نوع تسویه اعلامی خود به صورت زیر مرتب می شوند:
1- اول نقدی بعد فیزیکی
2- صرفا فیزیکی
در مرحله دوم طرفین معامله متناسب با نوع تسویه مقابل یکدیگر قرار می گیرند که شامل سه بخش است:
بخش اول: دارندگان موقعیت باز خریدی که نوع تسویه آنها بصورت نقدی است با گروه اول از دارندگان موقعیت باز فروش (نوع تسویه آنها اول نقدی بعد فیزیکی است) تسویه می شوند. در صورت عدم وجود این گروه که به معنای آْن است که تمامی فروشندگان نوع تسویه خود را صرفا فیزیکی اعلام کرده اند، تسویه ای انجام نمی شود.
بخش دوم: دارندگان موقعیت باز خرید که نوع تسویه آنها بصورت اول نقدی بعد فیزیکی است با دارندگان موقعیت باز فروش باقیمانده از بخش اول که نوع تسویه آنها بصورت اول نقدی بعد فیزیکی است و همچنین سایر فروشندگان که نوع تسویه آنها به صورت صرفا فیزیکی است، تسویه می شوند.
بخش سوم: در نهایت دارندگان موقعیت باز خریدی که نوع تسویه آنها بصورت صرفا فیزیکی است با دارندگان موقعیت باز فروش باقیمانده از بخش های اول و دوم ، تسویه می شوند.
در زمان تخصیص، فرآیند تسویه تنها شامل مشخص شدن طرفین معامله است و تسویه نهایی صورت نمی گیرد بلکه تسویه نهایی(چه نقدی چه فیزیکی) در دوره تحویل که در مشخصات قرارداد است انجام می شود.
همچنین نوع تسویه نهایی توسط اتاق پایاپای تعیین و به کارگزاران مربوطه اعلام می شود.
در خصوص دارندگان موقعیت باز خریدی که نوع تسویه خود را اول نقدی بعد فیزیکی اعلام کرده اند، ممکن است پس از فرایند تخصیص و مشخص شدن طرفین معامله، امکان انجام تسویه نقدی برای آنها وجود نداشته باشد، چنانچه این گروه همچنان تمایل به تسویه فیزیکی داشته باشند، باید سهم پایه موضوع قرارداد را برای قراردادهای اختیار معامله فروش و ارزش اعمال را برای قراردادهای اختیار معامله خرید، در حساب خود تامین کنند.
1- روش تسهیم به نسبت: یکی از روشهای تخصیص است که بر اساس قراردادهای اختیار معامله اعمال شده به نسبت تعداد موقعیت باز فروش ، بین دارندگان آن تسهیم می گردد.
2- روش تصادفی: یکی از روشهای تخصیص است که براساس آن قراردادهای اختیار معامله اعمال شده بصورت تصادفی به دارندگان موقعیت بازفروش تخصیص می یابد.
3- روش ردگیری موقعیت: یکی از روشهای تخصیص است که براساس آن سابقه معاملاتی قرارداد اختیار معامله اعمال شده پیمایش شده و قرارداد اعمال شده به ناشر آن قرارداد تخصیص می یابد.
4- روش زمانی: یکی از روشهای تخصیص است که براساس آن قراردادهای اختیار معامله اعمال شده براساس اولویت زمانی به دارندگان موقعیت باز فروش تخصیص می یابد.
22- در تسویه قراردادهای اختیار معامله مشتریان چه وجوهی را پرداخت می کنند؟
دارندگان موقعیت بازخرید اختیار خرید علاوه بر پرداخت قیمت اختیار و کارمزد معامله در طی دوره معاملاتی ، در صورتی که وارد مرحله اعمال شوند و بخواهند سهام پایه موضوع قرارداد را از فروشنده اختیار بخرند بایستی علاوه بر پرداخت کارمزد اعمال وجه آن را نیز تامین نمایند.
دارندگان موقعیت بازخرید اختیار خرید علاوه بر پرداخت قیمت اختیار و کارمزد معامله در طی دوره معاملاتی ، در صورتی که وارد مرحله اعمال شوند و قصد فروش سهم پایه موضوع قرارداد را به طرف مقابل داشته باشند، علاوه بر کارمزد اعمال بایستی مالیات متعلق به فروش سهم پایه را نیز پرداخت کنند.
دارندگان موقعیت بازخرید اختیار خرید علاوه بر پرداخت وجه تضمین و کارمزد معامله و کارمزد اعمال در صورتی که طرف مقابل قرارداد خود را اعمال نماید بایستی مالیات فروش سهم پایه به مشتری طرف مقابل را نیز پرداخت کند.
دارندگان موقعیت بازخرید اختیار خرید علاوه بر پرداخت وجه تضمین و کارمزد معامله و کارمزد اعمال در صورتی که طرف مقابل قرارداد خود را اعمال نماید بایستی ارزش سهم پایه موضوع قرارداد را به مشتری طرف مقابل را نیز پرداخت کند.
23- اقدامات شرکتی چه تاثیری بر روی قراردادهی اختیار معامله دارد؟
توقف و بازگشایی نماد معاملاتی قراردادهای اختیار معامله به طور همزمان با توقف و بازگشایی سهم پایه در بازار نقدی و به یک روش انجام می شود.
افزایش سرمایه ناشر سهم پایه به تعدیل قیمت اعمال، اندازه قراردادهای اختیار معامله و سقف موقعیت های یک گروه اختیار معامله منجر می شود.