نوسان ناهمگن در بورس تهران

تقدم حرکت با کوچک‌ترها

اواخر سال گذشته با آزاد شدن دسترسی معامله‌گران آنلاین به نمادهای بازار پایه، موجی از تحرک و تقاضا در نمادهای کوچک بازار سهام آغاز شد و رفته‌رفته به نمادهای کوچک‌تر بورسی سرایت پیدا کرد. نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز بورس نیز از این موج صعودی چندان بی‌نصیب نماندند. بر این اساس شاخص کل هم‌وزن ابتدای سال جاری تا میانه‌های اردیبهشت‌ماه تقریبا 13درصد رشد نشان داد. حرکت صعودی شاخص کل هم‌وزن که نماگر خوبی برای نمادهای کوچک‌تر بازار است، پیش از آغاز سال نو شروع شده بود. پس از آن نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز نیز مورد توجه بازار قرار گرفتند و در نهایت فعالان بازار سهام تا اواخر اردیبهشت ماه بازده متوسطی کسب کردند (بازده شاخص کل تقریبا 5 درصد بود). رشد شاخص کل بورس از ابتدای سال جاری تا اواخر اردیبهشت ماه بیشتر مرهون هیجانی بود که توسط کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری ایجاد شده بود.

در همان دوره کارشناسان بازار نسبت به رشد بی‌رویه قیمت‌ها در بازار سهام هشدار دادند و همان‌طور که انتظار می‌رفت، پس از انتخابات ریاست جمهوری توجه فعالان بازار به سپهر اقتصادی کشور معطوف شد. از آنجا که تا آن دوره عملکرد شرکت‌ها بهبود چندانی نسبت به انتظارات شکل گرفته نشان نمی‌داد، قیمت‌ها رو به نزول گذاشتند. در ابتدا اشخاص حقوقی بزرگ بازار با هماهنگی سازمان بورس اقدام به حمایت از قیمت‌ها در سطوح بالا کردند. اما همان‌طور که انتظار می‌رفت، بازار باید مسیر خود را طی می‌کرد و به‌طور طبیعی توجهی به حمایت‌های حقوقی‌های بزرگ بازار نمی‌کرد. رفته‌رفته با کاهش معاملات حمایتی از سوی این اشخاص، قیمت‌ها به سطوح منطقی خود بازگشتند. حالا می‌توان ادعا کرد که بازار بدون مداخله‌های صوری به دنبال کف‌های جدید قیمتی است.طی معاملات روز گذشته در برخی گروه‌ها شاهد افزایش تقاضا و کاهش عرضه‌های قابل‌توجه بودیم. اغلب در گروه‌های کوچک‌تر بازار هم تقاضا تقویت شده بود و هم از قدرت فروشندگان کاسته شد. در نتیجه شاخص 18صنعت از صنایع 37گانه بورس با رشد مواجه شد. علاوه بر رسیدن قیمت برخی نمادها به سطوح جذاب، رشد قیمت‌ جهانی فلز روی در پایان هفته گذشته نیز به کمک بازار شتافت و منجر به رشد تقاضا و شکل‌گیری صف‌های خرید نه‌چندان سنگین در نمادهای گروه فلزات اساسی (به ویژه شرکت‌های تولید‌کننده سرب و روی) شد. با رشد قیمت در نمادهای کوچک‌تر و کمتر اثرگذار بر شاخص کل بورس، می‌توان امیدوار بود که رفته رفته رونق به معاملات سهام بازگشته و قیمت‌ها را تا حدودی صعودی کند. در واقع رشد قیمت در نمادهای کوچک‌تر بازار می‌تواند درست مانند ابتدای سال به منزله آغاز حرکت صعودی جدید بازار تلقی شود. تنها نکته نگران‌کننده در این زمینه، میزان پایین ارزش معاملات روز گذشته بود.

ارزش نازل معاملات و دو سناریو

طی معاملات روز گذشته تنها 60 میلیارد تومان به معاملات خرد سهام و حق تقدم در نمادهای عادی بورس اختصاص یافت. این میزان پایین‌ترین حد ارزش روزانه معاملات در سال جاری است. چنانچه ارزش معاملات رشد نکند، نمی‌توان انتظار داشت که رشد قیمت‌های سهام پایدار و باثبات باشد. دلیل پایین بودن ارزش معاملات روز گذشته را به دو صورت می‌توان تفسیر کرد. در سناریوی اول می‌توان چنین فرض کرد که گروهی از فعالان بازار قیمت‌های سهام را جذاب می‌دانند اما از آنجا که هفته جاری یک هفته نیمه‌تعطیل است، معاملات اصلی خود را به هفته آینده موکول کرده باشند. در نتیجه بخش مهمی از بازار هنوز نقدینگی خود را به‌صورت جدی وارد معاملات نکرده است.در سناریوی دوم می‌توان فرض کرد که میزان پایین ارزش معاملات ربط چندانی به تعطیلات این هفته ندارد و تعداد کسانی که قیمت‌ها را ارزنده می‌دانند، زیاد نیست. در این سناریو باید برگشت قیمت در برخی نمادها را مقطعی دانست. نکته‌ای که در این میان وجود دارد، نبود فروشنده‌های قابل توجه در نمادهای کوچک‌تر بازار است. در واقع به نظر می‌رسد فروشندگان بالقوه سهام کاهش یافته‌اند. در روزی که خریداران تمایل مناسبی برای خرید نشان دادند، به‌طور همزمان از فشار فروش سهام نیز کاسته شد. در گزارش روز پنج‌شنبه «دنیای اقتصاد» اشاره شده بود که رفته‌رفته قیمت‌ها در بازار سهام جذاب می‌شوند. مگر آنکه بازار تصمیم گرفته باشد مانند روند دو سال گذشته خود رفتار نکند. حال برگشت قیمت در نمادهای کوچک‌تر را می‌توان به منزله آغاز یک روند صعودی در نظر گرفت، مشروط بر آنکه ارزش نازل معاملات به خاطر قرار گرفتن در هفته‌ای نیمه‌تعطیل رقم خورده باشد. در غیر این صورت باید رشد روز گذشته قیمت‌ها را صرفا یک نوسان مقطعی و فرصت فروش تلقی کرد.

مروری بر آمار معاملات

همان‌طور که اشاره شد، شاخص کل بورس تهران طی معاملات روز گذشته با افت 83واحدی روی سطح 78 هزار و 653 واحدی ایستاد. شاخص کل هم‌وزن اما با رشد 3/ 0درصدی دوباره وارد کانال 17 هزار واحد شد و به سطح 17 هزار و 14 واحدی رسید. طی معاملات دیروز، فعالان بورس 423 میلیون و 706 هزار ورقه بهادار را به ارزش تقریبی 112میلیارد تومان در 27 هزار و 907 نوبت دست به دست کردند. از این میزان تنها 60 میلیارد تومان به معاملات خرد سهام و حق تقدم در نمادهای عادی اختصاص یافت که کمترین ارزش معاملات روزانه از ابتدای سال جاری محسوب می‌شود. نمادهای «وبملت»، «شبندر»، «رمپنا» و «شتران» بیشترین تاثیر منفی را روی شاخص کل داشتند و جمعا آن را به اندازه 91 واحد تنزل دادند. با انتشار آمار تعداد چاه‌های نفتی در ایالات متحده آمریکا، انتظار برای ادامه افت بهای هر بشکه نفت در بازارهای جهانی پررنگ‌تر شده است. این روزها گروه فرآورده‌های نفتی با تاثیرپذیری از این فضا با رشد فشار فروش مواجه شده است. گروه بانکی‌ها با تشدید نگرانی‌ها از روند اصلاح ساختار نظام بانکی کشور با نوسان منفی مواجه شد. اگرچه انتظار می‌رود با اصلاح نظام بانکی و شکست نرخ سود بدون ریسک، احوال بانک‌ها نیز رو به بهبودی بگذارد، اما ظاهرا فعالان بازار فعلا قصد ندارند روی این صنعت ریسک کنند. همین موضوع سبب شده است که شاخص گروه بانکی بدون بازگشایی چند نماد مهم بانکی، در کف 42 ماهه خود قرار بگیرد.

از میان گروه‌های 37 گانه بورسی، شاخص 18 گروه طی معاملات روز گذشته با رشد مواجه شد. در این میان سهامداران گروه‌های استخراج سایر معادن (با تک‌نماد «کماسه»)، استخراج زغال‌سنگ، محصولات کاغذی و گروه انبوه‌سازی بیشترین بازده روزانه را کسب کردند. در طرف مقابل نیز شاخص 16 صنعت با افت روبه‌رو‌ شد. سهامداران گروه‌های انتشار و چاپ، لاستیک و پلاستیک، فرآورده‌های نفتی (پالایشگاه‌ها) و خدمات فنی و مهندسی با بیشترین زیان روزانه مواجه شدند. از میان گروه‌های بزرگ بازار نیز بانکی‌ها و پالایشگاه‌ها بیش از هر گروه دیگری روی شاخص کل تاثیر منفی داشتند.بیشترین ارزش معاملات برای گروه‌های خودرویی و بانکی رخ داد. گروه بانکی که هنوز بخش مهمی از آن متوقف است، ارزش معاملات قابل توجهی را نسبت به بازار به چشم دید.از میان نمادهای خرد و عادی نیز بیشترین ارزش معاملات به نماد معاملاتی شرکت‌های تامین ماسه ریخته‌گری، بانک ملی و سرمایه‌گذاری صنعت بیمه اختصاص یافت.