اهرم پنهان رشد بورس

رویه تقسیم سود بالا در شرکت‌های سهامی

سود نقدی تقسیم‌شده (DPS) در مجامع، همواره بحثی جدی میان سهامداران و کارشناسان بوده است. در زمان برگزاری مجامع شرکت‌های بورسی، موضوع تقسیم سود (DPS) تیتر اصلی رسانه‌های بورسی را به خود اختصاص می‌دهند. با نزدیک شدن به پایان تیر ماه که مصادف با اوج برگزاری گردهمایی شرکت‌ها است، این موضوع یکی از پررنگ‌ترین مباحثی است که در بیشتر محافل بورسی عنوان می‌شود. همواره به‌عنوان یک رویه عمومی در مجامع شرکت‌های بورسی یک گرایش عمومی در سهامداران نسبت به دریافت هر چه بیشتر سود نقدی به‌چشم می‌خورد. در اکثر مواقع، بحث‌برانگیزترین بخش مجمع، تصمیم‌گیری درخصوص تقسیم سود نقدی است و چه‌بسا که اعتراض شدید سهامداران خرد باعث تغییر سیاست تقسیم سود هیات‌مدیره و توزیع بخش اعظمی از EPS در مجمع شده است. در این میان، نیاز شدید سهامداران حقوقی بزرگ نیز در فشار به شرکت‌ها برای تقسیم سود بالا اثرگذاری جدی دارد.

مروری بر تقسیم سود نقدی در 8 سال گذشته

بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد رویه در خواست سود بالا از سوی سهامداران همچنان در بازار سهام وجود دارد. به عبارتی با وجود اینکه در چند سال اخیر تحت‌تاثیر وضعیت رکودی اقتصاد کشور، از سودآوری شرکت‌ها به دلایلی همچون افزایش هزینه تامین مالی و مشکلات فروش نیز کاسته شد؛ اما همچنان شرکت‌ها سهامداران خود در مجامع را با تقسیم سود نقدی بالا بدرقه می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال‌های 94 و 95 همچنان بالای 80 درصد سود محقق‌شده بین سهامداران تقسیم شده است. (می‌توان گفت شرکت‌های بورس تهران در 8 سال گذشته (از سال 88 تا 95) به‌طور متوسط ۷۵درصد سود بین سهامداران تقسیم شده است).تقسیم سود بالا در بازار سهام در شرایطی رخ می‌دهد که نسبت سود نقدی به سود محقق‌شده (DPS/ EPS) در بازارهای سهام توسعه‌یافته کمتر از 50 درصد است.فارغ از اثرات تقسیم سود نقدی بر وضعیت شرکت‌ها و همچنین انگیزه معامله‌گران، بررسی میزان تقسیم سود نقدی در چهار ماه ابتدای سال نکات جالبی در خود دارند. این نکات می‌تواند فضای بازار سهام را تحت‌تاثیر قرار دهد. زمان برگزاری فصل مجامع شرکت‌هایی که سال مالی منتهی به پایان اسفند دارند، چهار ماه نخست سال است. تیر ماه عملا آخرین فرصت برگزاری مجامع سالانه شرکت‌های سهامی‌ خواهد بود که سال مالی منتهی به اسفند 95 را داشته‌اند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد طی 8 سال اخیر، بیشترین میزان تقسیم سود نقدی شرکت‌ها در 4 ماه نخست سال مربوط به تیرماه بوده است.به‌طور مثال در سال گذشته حدود 40 درصد از سود تقسیم شده در مجموع چهار ماه ابتدایی سال به مجامع برگزار شده در تیر ماه اختصاص داشته است.جالب آنکه در سال‌های پیش از آن میزان تقسیم سود نقدی در تیر ماه نسبت به سه ماه نخست سال از 40 درصد نیز بیشتر بوده است. این موضوع به دلایل مختلفی صورت می‌گیرد. به‌طور سنتی، تیر ماه و به‌خصوص هفته‌های پایانی آن خبرسازترین دوره سال به لحاظ برگزاری مجامع است زیرا بخش مهمی از شرکت‌های بزرگ فعال در بورس تهران، به دلایلی از جمله زمانبر بودن فرآیند تهیه و حسابرسی صورت‌های مالی سال قبل و فراهم کردن شرایط برگزاری این جلسه گردهمایی سالانه را تا این زمان به تعویق می‌اندازند.این موضوع سبب شده است که میزان سود تقسیم‌شده شرکت‌ها در تیر‌ماه نسبت به سه ماه نخست سال بیشتر باشد.

همان‌طور که اشاره شد، در سال‌های اخیر میزان تقسیم سود نقدی در تیر ماه نسبت به چهار ماه ابتدای سال در سال گذشته 40 درصد و در سال‌های ماقبل این نسبت نیز بیشتر بوده است. با توجه به شرایط پیرامون بازار سهام و همچنین وضعیت شرکت‌های بورسی، انتظار نمی‌رود که درصد تقسیم سود نقدی در تیر ماه از سال‌های قبل کمتر باشد. اتفاقا در سال جاری میزان این سود شاید بیشتر از قبل باشد، چرا که اغلب نمادهای بزرگ بازار از منظر ارزش سهام، در تیر ماه مجامع خود را برگزار کردند. علاوه بر این خودروسازان مهم بورسی («خودرو» و «خساپا») و پالایشگا‌هی‌ها، بانک‌ها، نمادهای بزرگ زیر‌مجموعه گروه فلزات اساسی(«فخوز» و «فولاد») زمان برگزاری مجامع خود را برای روزهای پایانی تیر ماه برنامه‌ریزی کرده‌اند. بسیاری از مجامع برگزار شده مزبور سود نسبتا مناسبی بین سهامداران تقسیم کردند. انتظار می‌رود شرکت‌هایی که مجامع خود را برگزار نکرده‌اند نیز تحت‌تاثیر عوامل حمایتی سودهای مناسبی تقسیم کنند. به‌طور مثال در گروه فلزات اساسی این انتظار وجود دارد که به دلیل حمایت مناسب قیمت‌ها در بازار‌های جهانی از سهام این شرکت‌ها و به‌تبع آن بهبود نسبتا مناسب در وضعیت سودآوری خود، تقسیم سود نسبتا مناسبی را برای سهامداران خود به ارمغان بیاورند. بر‌اساس این موارد انتظار می‌رود در تیر ماه نیز مطابق سال‌های گذشته، تقسیم سود بالایی صورت بگیرد.

بازار پس از فصل مجامع

اما نتیجه ارائه این داده‌ها چیست؟ صرف اطلاع از این موضوع که تیر ماه در مقایسه با سه ماه نخست سال تقسیم سود بالایی در شرکت‌ها انجام می‌شود. به‌خودی خود ارزشمند نیست، نکته جالب توجه در این میان وضعیت نسبت قیمت بر درآمد سهام پس از اتمام برگزاری مجامع با شروع دومین ماه از فصل تابستان است. همان‌طور که اشاره شد به دلایل مختلفی این انتظار می‌رود که در تیر ماه سال جاری نیز مطابق با سال‌های اخیر تقسیم سود نقدی نسبت به سه ماه نخست سال جاری افزایش یابد. افزایش میزان سود تقسیم شده میان سهامداران با توجه به رقیق شدن سهم‌ها می‌تواند اهرمی برای ایجاد انگیزه برای رشد بیشتر قیمت‌ها باشد. برای فهم بهتر، در ادامه به تشریح بیشتر این موضوع پرداخته می‌شود.اگر در تیر ماه سال جاری کمترین میزان سود تقسیم شده در این ماه طی سال‌های اخیر یعنی 40 درصد را در نظر بگیریم، حدودا 7هزار میلیارد تومان از ارزش بازار سهام کم می‌شود که حدود 2 درصد از ارزش فعلی بازارسهام است. ( با توجه به اینکه در سه ماه نخست سال 10 هزار میلیارد تومان سود بین سهامداران تقسیم شده است). این امر تعدیل نسبت قیمت بر درآمد بازار را به دنبال خواهد داشت.کاهش P/ E نیز انگیزه دوباره برای رشد عمومی قیمت سهام ایجاد می‌کند.به عبارت دیگر تقسیم سود‌‌های نقد‌‌ی شرکت‌ها منجر به رقیق‌تر شد‌‌ن قیمت سهام می‌شود‌‌. استفاد‌‌ه از سهم‌های رقیق‌شد‌‌ه پس از تقسیم سود نقدی‌‌، همواره برای فعالان بازار جذاب بوده است. رقیق شد‌‌ن قیمت سهام پس از برگزاری مجامع شرکت‌ها، د‌‌ر نهایت به جذاب شد‌‌ن قیمت‌ها کمک خواهد‌‌ کرد‌‌.خاصه آنکه وضعیت برخی از شرکت‌های بزرگ و مهم بورسی در شرایط کنونی از منظر بنیادی مناسب به‌نظر می‌رسد.

در مجموع بسیاری از فعالان حرفه‌ای بورس تهران در روزهای باقیمانده به پایان اولین ماه از فصل تابستان شاهد برگزاری بخشی از مهم‌ترین‌ مجامع سال خواهند بود تا علاوه بر دریافت اطلاعات دست اول از آخرین تحولات شرکت‌ها، سمت و سوی وضعیت صنایع بازار را بهتر رصد کنند. مجامعی که انتظار می‌رود امسال نیز با وجود مشکلات زیاد شرکت‌ها، سهامداران خود را دست خالی روانه خانه نکنند.