توقف‌های بی‌دلیل
همان‌طور که اشاره شد، بیشتر ناشران بورسی برگزاری مجامع خود را به روزهای پایانی تیر ماه موکول می‌کنند. شرکت‌ها برای حضور در مجامع ملزم به ارائه صورت‌های مالی حسابرسی شده هستند. مطابق قوانین بازار سهام یک ناشر 10 روز پیش از برگزاری مجمع باید صورت مالی حسابرسی خود را روی سامانه کدال قرار دهد تا آماده برگزاری گردهمایی سالانه خود شود. پس از آن بر اساس قوانین، شرکت باید دو روز قبل از برگزاری مجمع، اگهی دعوت سهامداران به نشست سالانه خود را به اطلاع عموم برساند. پس از آن مقام ناظر اقدام به توقف نماد معاملاتی مزبور می‌کند.
در حالی که همه ناشران باید تمامی مراحل پیش از برگزاری مجامع اجرا کنند، فعالان تالار شیشه‌ای بعضا شاهد انتشار آگهی مجمع برخی شرکت‌های سهامی هستند که پیش از آن صورت‌های مالی حسابرسی‌شده سال قبل را منتشر نکرده‌اند. در اقدامی قابل تامل، متاسفانه مقام ناظر بازار صرفا به دلیل انتشار آگهی دعوت به مجمع ناشری که پیش از آن صورت مالی حسابرسی‌شده سالانه خود را منتشر نکرده است، اقدام به توقف نماد می‌کند. در نهایت معامله‌گران شاهد توقف نمادهایی هستند که مطابق قانون اجازه برگزاری مجمع را ندارد و در نهایت نیز مجامع آنها لغو خواهد شد. به عبارتی به دلیل برگزاری مجامع توقف‌هایی صورت می‌گیرد که نسبت به عدم امکان برگزاری آنها علم وجود دارد. این امر خلاف نقدشوندگی در بازار سهام کشور است. بخشی از این موضوع به دلیل تسهیل برخورد مقام ناظر با ناشران صورت می‌گیرد. در بخش دیگری از آن نیز رد پای تبعات فقدان زمانبندی ارائه انتشار اطلاعات به وضوح مشاهده میشود. همان‌طور که اشاره شد، یکی از مهمترین پیامدهای مثبت وجود زمانبندی مشخص تعهد بیشتر ناشر به اجرای وظایف خود است. عدم تعهد یا احساس تعهد کمتر ناشران به ارائه اطلاعات به موقع سبب میشود که یک شرکت در زمان برگزاری مجمع خود، گزارش حسابرسی شده خود را منتشر نکند. تعهدی که اگر بیشتر احساس می‌شد، توقف‌های بی‌دلیل در بازار سهام که تهدیدی بر سر راه نقدشوندگی است، را به دنبال نداشت.
چرا زمانبندی مهم است؟
نبود تقویم اقتصادی در ایران انتقادهای زیادی به همراه داشته است. تقویم اقتصادی به این معنا که زمان ارائه اطلاعات و آمار مهم در اقتصاد مشخص شود. اهمیت این موضوع به دلیل ایجاد تعهد و شفافیت بیشتر در فضای اقتصاد کلان است. نگاهی به اقتصادهای مهم دنیا نشان میدهد که این کشور‌ها با تنظیم یک تقویم اقتصادی در مسیر رسیدن به یک فضای شفاف‌تر حرکت کرده‌اند. در اقتصادهای معتبر دنیا زمان انتشار آمارهای مهم کاملا از قبل مشخص و ثابت است و تمهید‌ات ویژه‌ای نیز برای انتشار عمومی و همزمان آمارها صورت می‌گیرد تا از توزیع رانت تحت تاثیر د‌سترسی همزمان عموم به اطلاعات جلوگیری شود. اخیرا بانک مرکزی در یک اقدام درست، تقویم اطلاعات انتشار سه متغیر نرخ تورم، حساب‌های ملی و شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی در سال 1396 را مشخص
کرده است.
وجود این تقویم برای بازار سهام کشور نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. در بورس تهران تاکنون تلاشی در مورد تدوین یک زمانبندی مشخص و ارائه آن به فعالان تالار شیشه‌ای صورت نگرفته است. این موضوع تبعات زیادی در پی دارد. سهامداران اطلاع دقیقی از زمان انتشار اطلاعات شرکت‌ها ندارند و در یک بازه زمانی طولانی‌مدت در انتظار اخذ آمار و داده‌ها می‌مانند. امری که یک فضای مبهم در معاملات سهام به وجود می‌آورد. این موضوع در پایان مهلت قانونی شرکت‌ها برای انتشار گزارش‌های فصلی، سالانه و برگزاری مجامع بیش از پیش خودنمایی می‌کند. چرا‌که نبود زمانبندی مشخص و عدم ملزم کردن ناشران به ارائه اطلاعات خاص سبب میشود، بسیاری از شرکت‌ها تا زمانی که می‌توانند ارائه اطلاعات از عملکرد خود را به تعویق بیندازند. به‌طور مثال زمان برگزاری مجامع شرکت‌ها برای سال مالی قبل در چهار ماه نخست سال است. شرکت‌ها مطابق با قانون باید در این چهار ماه ضمن انتشار صورت مالی حسابرسی شده منتهی به پایان سال مالی قبل، به برگزاری یک گردهمایی با سهامداران خود برای ارائه عملکرد شرکت و انتشار اطلاعات بپردازند. با این حال عدم تعیین یک زمان مشخص سبب شده است اغلب شرکت‌ها زمان برگزاری مجامع خود را تا آخرین روزهای تیر‌ماه به تعویق بیندازند.
نگاهی به آگهی‌های دعوت سهامداران به مجامع شرکت‌ها نشان میدهد که تعداد بسیار زیادی از شرکت‌ها زمان برگزاری مجامع خود را در تیر‌ماه و به خصوص در روزهای پایانی این ماه برگزار می‌کنند. بر همین اساس معامله‌گران در یک روز با برگزاری انبوهی از نشست‌های سالانه شرکت‌ها مواجه می‌شوند. با توجه به اینکه بسیاری از سهامداران چند سهم متفاوت را در پرتفوی خود دارند، قطعا قادر نخواهند بود، در تمامی این مجامع حاضر شوند. این در حالی است که برای یک سهامدار شرکت در گردهمایی سالانه شرکتی که سهام آن در پرتفوی فرد وجود دارد؛ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چرا که با حضور در این نشست می‌تواند ضمن ابراز نظرات خود در مورد عملکرد شرکت یا تقسیم سود نقدی (فارغ از درستی یا نادرستی موضوع) از طرح‌های توسعه‌ای آن نیز از زبان مدیران شرکت آگاه شود. با این حال این سهامدار به ناچار می‌تواند تنها در مجمع یک یا دو شرکت حضور به هم برساند. این موضوع البته تنها به برگزاری مجامع محدود نمی‌شود، انتشار گزارش‌های برآورد در‌آمد، عملکرد‌های ماهانه و فصلی و... شرکت‌ها نیز نیازمند وجود یک زمانبندی مشخص است.
در این باره ارائه مثالی به فهم بهتر موضوع کمک می‌کند. دقیقا اتفاقی که در زمان برگزاری مجامع می‌افتد، هنگام انتشار گزارش‌های ماهانه، فصلی و سالانه نیز رخ میدهد. سهامداران در زمان انتشار این گزارش‌ها باید همواره سایت کدال را رصد کنند تا از انتشار اطلاعات شرکت‌ها آگاه شوند. غالب شرکت‌ها نیز زمان انتشار گزارش‌های خود را به تعویق می‌اندازند. به‌طور مثال در شرایطی که چهارمین ماه از سال جاری سپری شده است، اما تنها تعداد کمی از شرکت‌ها گزارش‌های عملکرد سه ماه نخست سال خود را منتشر کرده‌اند. نداشتن آگاهی از زمان انتشار گزارش‌ها در نهایت سردرگمی معامله‌گران و عدم توان تصمیم‌گیری به موقع در مورد سهام زیر‌مجموعه پرتفوی آنها را به دنبال خواهد داشت. نکته مهم‌تر اینکه ایجاد یک تقویم بورسی، به احیای بیشتر حقوق سهامداری در بورس تهران بیش از پیش تاکید می‌کند. تمامی موارد ذکر شده در بالا در نهایت ضمن اینکه موجب میشود فرصت تصمیم‌گیری به موقع از سهامدار سلب شود، مانعی بر سر راه ایجاد شفافیت نیز هست. خاصه اینکه مقام ناظر کنونی بازار سهام تلاش‌های زیادی در راستای ایجاد شفافیت در بازار دارد. چگونه می‌توان تعهد ناشران را برای ارائه اطلاعات به موقع افزایش داد؟ چگونه می‌توان ترافیک‌های برگزاری چند رویداد در یک روز را به حداقل ممکن رساند؟ راهکار چیست؟
ضرورت تدوین یک تقویم در بورس
در بورس‌های معتبر دنیا زمان انتشار آمارهای مهم کاملا از قبل مشخص و ثابت است و تمهید‌ات ویژه‌ای نیز برای انتشار عمومی و همزمان آمارها صورت می‌گیرد. این امر موجب میشود همه سهامداران همزمان از اطلاعات شرکت با‌خبر شوند. موضوعی که از ایجاد رانت اطلاعاتی جلوگیری می‌کند. ایجاد جدول زمانبندی د‌قیق برای آمارها، از یکسو به تقویت «شفافیت اطلاعاتی» کمک می‌کند و از سوی دیگر، موجب ایجاد «تعهد» برای نهاد منتشرکنند‌ه آمارها میشود. به عبارت دیگر اگر در جدول زمانبندی، زمان انتشار اطلاعات شرکت‌ها مشخص باشد، ناشران تعهد بیشتری نسبت به ارائه به موقع اطلاعات خود دارند. در این زمینه می‌توان شرکت‌های زیر‌مجموعه یک صنعت را ملزم به ارائه اطلاعات در یک روز به خصوص کرد. تعهد ناشران و تقویت شفافیت اطلاعاتی در بورس تهران از جمله مواردی هستند که در صورت اجرایی شدن می‌توانند بازار سهام را به استانداردهای بورس‌های معتبر دنیا نزدیک کنند.
بر همین اساس پیشنهاد میشود سازمان بورس و اوراق بهادار، تدوین جدول زمانبندی و ایجاد یک تقویم بورسی را به‌صورت جد‌ی در د‌ستورکار قرار دهد. این موضوع به سازمان بورس برای رسیدن به شفافیت بیشتر در معاملات سهام کمک شایانی خواهد کرد. امری که با توجه به یکی از مهمترین دغدغه‌های این سازمان یعنی ایجاد شفافیت بیشتر بیش از پیش اهمیت می‌یابد. البته نباید از این موضوع غافل شد که برخی ناشران در هر شرایطی در ارائه به موقع اطلاعات اهمال می‌کنند. در این راستا سازمان بورس باید با اقدامات انضباطی جدی‌تر و ملزم کردن ناشران به پاسخگویی در صورت عدم انتشار به موقع اطلاعات به ضمانت اجرای قوانین بورسی کمک کند.