برگشت نسبی قیمت‌ها
طی روزهای اخیر، شاخص کل بورس تهران به مدد نمادهای شاخص‌ساز حاضر در گروه‌های فلزی و معدنی رشد کرد. رشد قیمت‌های جهانی و البته عملکرد مثبت این شرکت‌ها در بازه زمانی سه ماهه ابتدای سال، باعث شد فعالان بورس برای خرید سهام شرکت‌های معدنی و فلزی رغبت بیشتری نشان دهند. رقیق شدن قیمت سهام شرکت‌های مذکور، پس از تقسیم سود در مجامع عمومی سالانه نیز مزید بر علت شد و در نهایت شاخص بورس بیش از 8/ 3 درصد رشد نشان داد.اما آنچه در انتهای هفته گذشته، بیش از همه باعث اقبال خریداران سهام و رشد ارزش معاملات شد، ادامه رشد قیمت جهانی فلزات اساسی از جمله مس و روی بود. این در حالی بود که در روزهای پنج‌شنبه و جمعه، این نرخ‌ها تا حدودی اصلاح شدند، بنابراین این انتظار وجود داشت که در ابتدای هفته جاری قیمت‌های سهام فلزی و معدنی نیز تا حدودی کاهش یابد. بر همین اساس روز گذشته شاخص گروه فلزات اساسی 7/ 0 درصد و شاخص گروه استخراج کانه‌های فلزی بیش از یک درصد افت نشان داد. تجربه نشان داده است که فعالان در نمادهای وابسته به قیمت‌های جهانی در روزهای ابتدای هفته با توجه به تعطیلی بازارهای جهانی با احتیاط بیشتری اقدام به خرید سهام می‌کنند. در نتیجه، برگشت خفیف قیمت‌های جهانی و تعطیلات آخر هفته بازارهای جهانی باعث شد که فعالان بازار سهام روز گذشته احتیاط بیشتری در معاملات خود نشان دهند. در گزارش آخر هفته گذشته «دنیای اقتصاد» اشاره شده بود که رشد سریع قیمت‌های جهانی در هفته گذشته احتمالا اصلاح به دنبال خواهد داشت و چنانچه نمادهای پالایشی در هفته آینده (هفته جاری) بازگشایی نشوند، احتمال ریزش شاخص وجود خواهد داشت. دیروز اما اولین نماد پالایشی (پالایشگاه بندرعباس) به تابلوی معاملات بازگشت.
آغاز بازگشایی پالایشی‌ها
آخرین بهانه‌های رشد شاخص بورس در برهه زمانی فعلی نمادهای پالایشی هستند که پیش‌تر درباره اقبال احتمالی فعالان بازار سهام به این نمادها، پس از بازگشایی، اشاره شده بود. از آنجا که حاشیه سود پالایشگاه‌ها کاملا به‌صورت دستوری اعمال می‌شود، یک تصمیم می‌تواند زیان‌دهی این شرکت‌ها را به سوددهی و بالعکس تبدیل کند. حال چنانچه فرض شود پالایشگاه‌ها روند فعلی سودآوری خود را ادامه می‌دهند، می‌توان ادعا کرد که در محدوده جذاب قیمتی قرار گرفته‌اند، به‌ویژه آنکه فعالان بورس تهران به‌طور سنتی، عملکرد این شرکت‌ها را دارای رابطه مستقیم با بهای نفت می‌دانند، بنابراین با فرض ثبات روند فعلی پالایشگاه‌ها و توجه به این مطلب که قیمت هر بشکه نفت در بازارهای جهانی به محدوده‌های بالاتر از 50 دلار رسیده است، می‌توان چنین استنباط کرد که این صنعت توانایی رساندن سوخت جدید به ادامه روند صعودی شاخص کل را داراست.روز گذشته اولین نماد پالایشگاهی بازگشایی شد و تقریبا 6/ 5درصد رشد نشان داد. همین موضوع سبب کاهش ریزش شاخص بورس شد. در حالی که در نیمه‌های بازار روز گذشته، شاخص کل بیش از 150 واحد افت نشان می‌داد، پس از بازگشایی «شبندر»، ریزش شاخص تعدیل شد و در نهایت با 88 واحد افت بسته شد. با رشد قیمتی که برای «شبندر» رخ داد، می‌توان امیدوار بود که شاخص بورس در انتهای هفته جاری با موفقیت از قله 16ماهه خود عبور کند.
واگرایی دو دیدگاه عمده
عبور از نیمه کانال 81 هزار واحدی حالا نقل مجالس بورسی‌ها است و از طرفی فعالانی که با استفاده از تحلیل تکنیکال معاملات خود را مدیریت می‌کنند، معتقدند که شاخص توان عبور از محدوده فعلی را ندارد و به‌زودی وارد فاز اصلاحی خواهد شد. شاخص بورس طی 16 ماه گذشته، سه نوبت به نیمه کانال 81 هزار واحدی نزدیک شد و از پس عبور از این محدوده برنیامده است. حالا این چهارمین‌بار است که شاخص کل، شانس خود را برای عبور از این محدوده امتحان می‌کند. تکنیکالیست‌ها معتقد هستند که شاخص کل این‌بار هم از سقف مقاومتی خود عبور نخواهد کرد. این گروه بعضا معتقدند تحریم‌های جدید ایالات‌متحده آمریکا علیه برخی بنگاه‌های اقتصادی و همچنین نبود اطمینان ناشی از تنش‌های سیاسی می‌تواند بهانه‌‌ای برای اصلاح شاخص بورس باشد.
در طرف دیگر اما فعالانی قرار دارند که با نگاهی بنیادی‌تر اقدام به خرید و فروش می‌کنند و معتقدند این‌بار شاخص بورس توان عبور از محدوده مذکور را دارد. اقتصاد کشور از طرفی چشم‌اندازی تورمی دارد. چنانچه این انتظار برآورده شود، احتمالا باید شاهد بهبود رونق اقتصاد باشیم. علاوه بر آن دولت و بانک مرکزی مصرانه تلاش دارند نرخ سود سپرده‌های بانکی را کاهش دهند. علاوه بر آن چشم‌انداز نرخ ارز در نیمه دوم سال نیز رشدی است که می‌تواند منجر به رشد سودآوری شرکت‌های صادراتی شود. قیمت‌های جهانی نیز تا به این‌جای کار با صنایع همراهی داشته‌اند و دست‌کم افت معناداری در این قیمت‌ها متصور نیست.
بنابراین به‌صورت عام می‌توان به بهبود روند شاخص بورس در آینده نزدیک خوشبین بود. از طرف دیگر شرکت‌های بزرگ و شاخص‌ساز بورسی می‌توانند همچنان مورد‌توجه فعالان بازار قرار بگیرند. انتظار می‌رود که بورس‌بازان امروز هم با احتیاط تابلوی معاملات را رصد کنند و منتظر بازگشایی بازارهای جهانی و نمادهای پالایشی بمانند. نکته دیگری که از یک‌طرف می‌تواند تأییدی باشد بر تحلیل فوق و از طرف دیگر می‌تواند تا حدودی باعث دلگرمی فعالان بازار شود، رفتار فعالان حقیقی و حقوقی بورس طی معاملات روز گذشته است. روز گذشته خالص خرید سهام توسط اشخاص حقوقی مثبت شد و به رقم هشت میلیارد تومان رسید.
به عبارت دقیق‌تر طی معاملات روز گذشته تغییر مالکیت سهام به نفع اشخاص حقوقی بود و حقوقی‌ها بیش از آنکه فروشنده باشند، خریدار بودند. این در حالی است که تغییر مالکیت سهام بین اشخاص حقیقی و حقوقی در اغلب روزهای هفته گذشته به نفع اشخاص حقیقی بود. این موضوع، از آنجا که اغلب حقیقی‌ها با روش‌های تکنیکی اقدام به خرید و فروش می‌کنند، نشانگر رسیدن به سقف انتظارات کوتاه‌مدت شاخص بورس است و هراس تکنیکی بورس‌بازان را به تصویر می‌کشد. چرخش مالکیت به سمت اشخاص حقوقی از طرفی می‌تواند به منزله پایان دوره رشد سریع باشد و از طرف دیگر نشان میدهد که حقوقی‌ها که اغلب دیدگاه بنیادی‌تری دارند، آماده‌اند در قیمت‌های فعلی از بازار حمایت کنند. در نهایت می‌توان چنین انتظار داشت که بورس در روزهای آینده برای مدتی کم‌نوسان به راه خود ادامه خواهد داد و پس از بازگشایی نمادهای پالایشی، تصمیم خود را برای ادامه مسیر خواهد گرفت. به عبارت دقیق‌تر در شرایط فعلی به نظر می‌رسد که کفه بنیادی بازار به کفه تکنیکی غلبه دارد و ادامه رشد شاخص پس از استراحت کوتاه‌مدت محتمل‌ترین سناریو به‌نظر می‌رسد.