جدال بزرگان در بورس تهران

قدرت‌نمایی سازمان بورس

روز گذشته بورس تهران شاهد بازگشایی «خساپا» پس از سه ماه و نیم توقف بود. پیش از برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه سایپا، در تاریخ 31 اردیبهشت ماه سال جاری، نماد شرکت سایپا به دلیل تعديل پيش‌بيني درآمد هر سهم متوقف شد. توقف «خساپا» تا روز برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه ادامه داشت. حواشی پیش آمده در این مجمع که در تاریخ 31 تیر ماه سال جاری برگزار شد، احتمال بازگشایی «خساپا» در فاصله زمانی معمول از تاریخ برگزاری مجمع را به شدت کاهش داد. حواشی مجمع به گونه‌ای رقم خورد که نماینده سازمان بورس جلسه مجمع را زودتر از پایان مجمع ترک کرد. موضوع به مهندسی صورت‌های مالی و حذف زیان انباشته تقریبا 6 هزار میلیارد تومانی از ترازنامه تلفیقی سایپا برمی‌گشت. سایپا زیرمجموعه‌های زیان‌ده خود را به تعدادی از شرکت‌های زیرمجموعه‌های خود واگذار (منتقل) کرده بود و مالکیت خود را در شرکت‌های خریدار کاهش داده و به کمتر از 50 درصد رسانده بود تا بتواند زیان انباشته این شرکت‌ها را از ترازنامه تلفیقی خود خارج کند. این در حالی بود که کنترل شرکت‌های مزبور هنوز در اختیار سایپا قرار داشت. در نهایت صورت‌های مالی تلفیقی که به مجمع سهامداران ارائه شده بود، با حذف شرکت‌های زیان‌ده از تلفیق، نه تنها زیان انباشته نشان نمی‌داد بلکه نشان‌دهنده ایجاد سود انباشته در ترازنامه تلفیقی شرکت بود. این در حالی بود که حسابرس و بازرس قانونی شرکت در بند‌های حسابرسی به این موضوع اشاره کرده بود و مبنای تلفیق را نه درصد مالکیت، بلکه کنترل شرکت مادر بر زیرمجموعه‌ها اعلام کرده بود. به عبارت ساده‌تر حسابرس شرکت اعلام کرده بود که شرکت بر‌خلاف استانداردهای حسابداری اقدام به حذف شرکت‌های زیان‌ده از صورت‌های مالی تلفیقی کرده بود. نماینده سازمان بورس نیز در این مجمع صراحتا با تصویب صورت‌های مالی «خساپا» مخالفت کرد. اما در نهایت صورت‌های مالی «خساپا» توسط مجمع تصویب و مقرر شد که شرکت به ازای هر سهم، 8 ریال سود نقدی به سهامداران پرداخت کند. با ابهامات به وجود آمده، به نظر می‌رسید که زمان بازگشایی «خساپا» نزدیک نخواهد بود. با پیگیری‌های سازمان اما در نهایت صورت‌های مالی شرکت سایپا اصلاح و طبق استانداردهای حسابداری تنظیم شد، صورت‌های مالی با شرکت‌های تحت کنترل سایپا تلفیق شد و زیان انباشته به ترازنامه تلفیقی شرکت برگشت. خوشبختانه پس از برگزاری مجمع عمومی شرکت و تقسیم سود نقدی (که نباید انجام می‌شد)، «خساپا» بازگشایی نشد. در غیر این صورت تجربه توقف طولانی «فایرا» می‌توانست برای «خساپا» نیز رخ دهد. در نهایت طی اطلاعیه‌ای که سازمان بورس روز جمعه در کدال منتشر کرد، تمام روند توقف «خساپا» و همچنین ابهامات باقی‌مانده آن به همراه تمام مکاتبات سازمان با شرکت شفاف‌سازی شد و سازمان بورس مسوولیت معاملات «خساپا» در شرایط فعلی را به فعالان بازار سهام منتقل کرد. این مسائل در حالی رخ داد که همواره ادعا می‌شد (در برخی موارد نیز عملا ثابت شده بود) که سازمان بورس برای کنترل شفافیت بازار، ابزارهای موردنیاز از جمله ابزارهای حقوقی کافی در اختیار ندارد. همین موضوع سبب می‌شد که توقف نمادها در برخی موارد بسیار بیشتر از حد معمول طول بکشد. در این مورد اما به نظر می‌رسید که توقف نماد عملا به نفع فعالان بازار سهام تمام شد. ضمنا سازمان بورس با پیگیری‌های خود نشان داد که با محدودیت‌های موجود نیز می‌توان در شرکت‌ها به اندازه کافی نفوذ داشت.

صدرنشینی مجدد خودرویی‌ها

مدت‌ها بود که فعالان بازار سهام، به ویژه فعالان در صنعت خودرو منتظر بازگشایی سایپا بودند تا تکلیف صنعت خودرو و ساخت قطعات روشن شود. از آنجا که «خساپا» به‌عنوان یک لیدر و از بزرگ‌ترین نمادهای خودرویی روی وضعیت نمادهای خودرویی آثار روانی دارد، بازگشت «خساپا» می‌تواند روندهای قیمتی در نمادهای خودرویی را متعادل کند. روز گذشته با بازگشایی «خساپا» و افت قیمت محسوس آن، این نماد ارزش قابل توجهی از معاملات را به خود اختصاص داد. بر این اساس روز گذشته در نماد «خساپا» بیش از 300 میلیون سهم به ارزش تقریبا 35 میلیارد تومان معامله شد. همین موضوع سبب شد که گروه خودرو و ساخت قطعات بار دیگر و پس از مدت‌ها به صدر لیست پرمعامله‌ترین گروه‌های بورسی برسد. این در حالی بود که ارزش معاملات خرد سهام و حق‌تقدم در نمادهای عادی، روز گذشته تقریبا 129 میلیارد تومان بود. در واقع معاملات «خساپا» روز گذشته 27 درصد از کل ارزش معاملات را به خود اختصاص داد. با این حساب و بدون در نظر گرفتن ارزش معاملات «خساپا» در روز گذشته، به نظر می‌رسد ارزش معاملات خرد بازار سهام هنوز در محدوده نگران‌کننده‌ای قرار دارد. این در حالی است که در ابتدای شهریور ماه به نظر می‌رسید که در سال جاری شهریور‌ماهی متفاوت تجربه خواهد شد. حالا اما ظاهرا قرار گرفتن در آستانه فصل تسویه اعتبارات تاثیرات خود را بیش از پیش در بازار نشان می‌دهد.

«فارس» در برابر «خساپا»

همان‌طور که اشاره شد، روز گذشته این نماد شرکت سایپا بود که بیشترین اثر منفی را بر شاخص کل رقم زد. در حالی که شاخص بورس روز گذشته 83 واحد افت کرد، «خساپا» آن را به تنهایی 209 واحد تنزل داد. در طرف دیگر معاملات در نماد «فارس» باعث رشد قیمت پایانی آن تا بالاترین میزان محدودیت نوسان بود. «فارس» که پیش‌تر برای رشد دادن به شاخص کل از سوی حقوقی‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت، این بار احتمالا با معاملات طبیعی مواجه شده است و روندی صعودی را طی می‌کند. در نهایت «فارس» شاخص بورس را 271 واحد ارتقا داد تا از میزان تنزل شاخص ناشی از بازگشایی «خساپا» کاسته شود.

بورس در انتظار بازارهای جهانی

بدون شک در هفته‌های اخیر رشد قیمت فلزات اساسی در بازارهای جهانی مهم‌ترین‌ موتور محرک بازار سهام بوده است. در آخرین روز هفته گذشته با وجود ادامه روند صعودی قیمت‌های جهانی، فعالان بازار با احتیاط بیشتری اقدام به خرید نمادهای فلزی-معدنی کردند. این روند هفته‌هاست که ادامه دارد. با توجه به رشد پرشیب قیمت‌های جهانی به نظر می‌رسد بورس هرلحظه منتظر تشکیل اصلاح قیمتی در بازارهای جهانی است. بنابراین ترجیح می‌دهد روز چهارشنبه که آخرین روز کاری هفته در بورس تهران است، ریسک نوسان قیمت‌های جهانی در روزهای پنج‌شنبه و جمعه را تقبل نکند و با احتیاط بیشتری به معامله می‌پردازد. در روزهای شنبه و یکشنبه نیز که بازارهای جهانی تعطیل هستند و بورس تهران فعال، باز هم فعالان بورس تهران ترجیح می‌دهند با احتیاط به نمادهای وابسته به قیمت‌های جهانی نزدیک شوند. در نتیجه روزهای دوشنبه و سه‌شنبه روزهای داغ شرکت‌های وابسته به قیمت‌های جهانی است. با توجه به بالا ماندن قیمت‌های جهانی فلزات اساسی، در صورت عدم بروز افت قابل توجه نرخ‌ بازارهای جهانی، امروز احتمالا شاهد افزایش اقبال سهامداران به نمادهای فلزی و معدنی خواهیم بود، به ویژه که بازگشایی «خساپا» و رقم خوردن ارزش بالای معاملاتی آن، می‌تواند باعث افزایش تقاضا در گروه‌هایی شود که این روزها بیشتر مورد توجه بازار هستند.

مروری بر آمار معاملات دیروز

در معاملات روز گذشته سهامداران بورسی بیش از 790 میلیون برگه سهم، حق‌تقدم و سایر دارایی‌های مالی را دست به دست کردند که ارزش این مبادلات بیش از 173 میلیارد تومان بود و در 59 هزار نوبت معاملاتی به ثبت رسید. از این میزان 128 میلیارد تومان به معاملات خرد سهام و حق‌تقدم در نمادهای عادی اختصاص یافت. شاخص کل 83 واحد افت کرد و به رقم 83هزار و 345 رسید. نماد شرکت‌های سایپا، فولاد مبارکه، گل گهر و هلدینگ نفت و گاز پارسیان با بیشترین تاثیر منفی بر شاخص باعث افت این متغیر شدند. این در حالی بود که نمادهای هلدینگ نفت و گاز پارسیان، پالایش نفت اصفهان و ارتباطات سیار با بیشترین تاثیر مثبت بر شاخص مانع افت بیشتر این متغیر شدند. همچنین دیروز گروه‌های خودرو، فلزات اساسی و شیمیایی با بیشترین حجم و ارزش معاملات در صدر برترین گروه‌های صنعت قرار گرفتند. صدرنشینی بازار نیز با بیشترین رشد قیمت متعلق به نمادهای شیشه همدان، آلومینیوم ایران، تولید محور خودرو، سرامیک صنعتی اردکان، صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس، معدنی دماوند و کربن ایران بود. در مقابل نمادهای سایپا، آبادگران، نیرو ترانس، مس شهید باهنر، بیمه ما، لیزینگ ایرانیان و فرآورده‌های نسوز آذر با بیشترین کاهش قیمت در انتهای جدول معاملات قرار گرفتند.