دنیای اقتصاد – فاطمه اسماعیلی: نماگر بورس تهران روز گذشته با رشد 498 واحدی (معادل 6/ 0 درصد) از کانال 84 هزار واحدی عبور کرد و در سطح 84 هزار و 414 واحد ایستاد. با پایان یافتن مهلت تسویه اعتبارات کارگزاری‌ها در معاملات روز یکشنبه و کاهش فشار فروش در بازار، ششمین کانال‌شکنی بازار سهام از ابتدای تیر ماه تاکنون رقم خورد. در عین حال شروع نسبتا مناسب بازارهای جهانی نیز به رشد بیشتر این نماگر کمک کرد. با احتساب رشد دیروز شاخص بورس تهران، بازدهی این بازار از ابتدای سال تاکنون به 3/ 9 درصد رسید.
جنس متفاوت رشد بورس
از نکات قابل توجه معاملات روز گذشته، جنس متفاوت رشد شاخص بورس در مقایسه با رشدهای اخیر این نماگر بود. در این روز جو عمومی اکثر صنایع فعال بورسی مناسب بود. بر همین اساس نیز بیشتر نمادها با رشد قیمت مواجه شدند. نشانه این موضوع نیز رشد بیشتر شاخص کل هم‌وزن (با اثرگذاری یکسان نمادها) نسبت به شاخص کل بود. بررسی روند صنایع بورسی در روز گذشته نشان می دهد از بین 38 صنعت مورد بررسی، شاخص 27 صنعت با رشد و تنها شاخص 6 صنعت با افت همراه بوده است. (شاخص 5 صنعت بدون تغییر ماند). در این میان گروه محصولات کاغذی با دو نماد «چکاوه» و «چکارن» و رشد 7/ 1 درصدی نماگر خود پربازده‌ترین صنعت روز گذشته بورس تهران بود. گروه حمل و نقل نیز در رده دوم صنایع با بیشترین رشد شاخص ایستاد. پس از آن گروه شاخص فلزی به واسطه گشایش مثبت بازارهای جهانی رشد 5/ 1درصدی را تجربه کرد. به نظر می‌رسد پایداری قیمت‌ها در بازارهای جهانی، روند افزایشی نرخ دلار، سیگنال‌های مثبت از محل کاهش نرخ سود و رفع استرس ناشی از تسویه اعتبارات و به تبع آن کاهش فشار فروش، زمینه را برای تداوم رشد شاخص سهام فراهم آورند.
کاهش فشار فروش با اتمام تسویه اعتبارات
سال مالی بخش عمده‌ای از کارگزاری‌ها (54 درصد) در 31 شهریور ماه هر سال پایان می‌پذیرد و بسیاری از نهادهای مزبور ترجیح می‌دهند در این مقطع زمانی اعتبارات مشتریان خود را تسویه کنند. موضوعی که سبب شد تا عرضه سهام در این ماه مضاعف شود. به جرات می‌توان یکی از دلایل کاهش ارزش معاملات در این ماه را نیز به همین عامل ارتباط داد، چراکه برخی سهامداران در این ماه برای تسویه اعتبارات خود معمولا اقدام به فروش سهم می‌کنند که خود عامل تشدید فشار فروش در بازار است. همچنین در این بازه زمانی معامله‌گران نیز با احتیاط بیشتری به خرید سهام شرکت‌ها می‌پردازند. این ضعف تقاضا به موجب عدم اختصاص اعتبارات جدید از سوی کارگزاری‌ها به دلیل نزدیک بودن به پایان سال مالی، تشدید می‌شود. به این ترتیب با اتمام تسویه اعتبارات کارگزاری‌ها در پایان معاملات روز یکشنبه و رفع استرس ناشی از این موضوع، دیروز بورس تهران وضعیت مناسبی را تجربه کرد.
شروع خوب بازارهای جهانی
دیروز با گشایش بازارهای جهانی، قیمت بسیاری از فلزات اساسی با رشد همراه شد. این امر در شرایطی رخ داد که آمار سرمایه‌گذاری و رشد تولیدات صنعتی چین به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار مصرف جهان، چندان مثبت نبود. جدیدترین گزارش‌های منتشر شده از این کشور نشان میدهد سرعت رشد اقتصادی چین به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ دنیا در ماه اوت نیز همچون ماه جولای، عملکردی ضعیف‌تر از حد انتظار از خود نشان داده است، به‌طوری که هر سه شاخص خرده‌فروشی، سرمایه‌گذاری و تولیدات صنعتی عملکردی کمتر از حد انتظار را از خود نشان دادند. این وضعیت سبب شد تا بانک مرکزی این کشور روش جدیدی را در پیش بگیرد و به تزریق نقدینگی و وام به بازارها روی آورد. آمار روز جمعه نشان میدهد بانک مرکزی چین اقدام به تزریق 3/ 15 میلیارد دلار نقدینگی به بازار کرده تا نیاز بانک‌ها را تامین کند. تحت تاثیر این سیاست انبساطی بانکی در چین، انتظار رونق قیمت‌ها در بازارهای جهانی امری بدیهی به نظر می‌رسد.
بر این اساس قیمت مس روز گذشته با رشد 6/ 0 درصدی همراه شد و به 6531 دلار در هر تن رسید. بهای آلومینیوم نیز دیروز 5 دلار افزایش یافت و 2091 دلار در هر تن معامله شد. داده‌های آماری چین نشان میدهد که تولید آلومینیوم در ماه گذشته به میزان 7/ 3 درصد کاهش یافت و به 64/ 2 میلیون تن رسیده است. روی نیز تا سطح 3090 دلار در هر تن رشد کرد. سرب هم وضعیت مشابهی را تجربه کرد و به سطوح 2387 دلار در هر تن (رشد حدود یک درصدی) در بورس لندن صعود کرد. قیمت این فلز اساسی در بورس شانگهای نیز رشد 6/ 3 درصدی را تجربه کرد. در این خصوص موجودی سرب در انبارهای شانگهای چین در هفته گذشته بیش از 44 درصد کاهش داشته که تحت تاثیر افزایش بازرسی‌های HSE چین و افت تولید این فلز بوده است. انبارهای لندن نیز شاهد افت 8/ 0 درصدی موجودی بودند. با توجه به برآورد‌های موجود، در ماه ژوئن و نیمه نخست سال جاری میلادی، میزان کسری عرضه سرب به ترتیب 7/ 14 هزار تن و 86 هزار تن بوده است. این عوامل زمینه رشد قیمت سرب را فراهم آوردند. در مجموع شرایط موجود سبب شد تا نمادهای وابسته به بازارهای جهانی نیز به کمک نماگر بازار سهام بیایند به‌طوری که اغلب نمادهای فلزی و معدنی معاملات مثبتی را پشت سر گذاشتند.
انعکاس مثبت کاهش نرخ سود
در گزارش روز دوشنبه «دنیای اقتصاد» تحت عنوان «پایان توهم در بازار بدهی» گفته شده، کاهش نرخ سود اوراق بدهی مهر باطلی بر توهمات ذی‌نفعانی زد که برای جلوگیری از خرید و فروش این اوراق در بازار بدهی تلاش می‌کردند. بر این اساس اختصاص نرخ سود پایین‌تر برای «سخاب4» در مقایسه با اوراق پیشین عرضه‌شده در این بازار، نشان داد که عرضه‌های بیشتر در بازار بدهی سبب تکامل بیشتر این بازار با حضور بازیگران بیشتر شده و نرخ سود در وضعیت متعادل‌تری قرار می‌گیرد. در این میان با وجود اینکه منتقدان، این بازار را به‌عنوان رقیب بورس معرفی می‌کردند سیگنال کاهش نرخ سود در بازار بدهی، نه‌تنها سبب تضعیف بازار سهام نشد، بلکه در این مدت شاهد بازدهی 8/ 0 درصدی شاخص کل بورس تهران نیز بودیم.
چالش‌های بعدی بورس
1- بازارهای جهانی: وضعیت مناسب بازارهای جهانی طی روزهای اخیر، انعکاس مثبتی بر سهام کامودیتی (کالا محور) داشت و قیمت این سهام را با رشد همراه کرد. در این میان تغییرات ناگهانی قیمت‌ها در جهت منفی می‌تواند به‌عنوان مانعی در برابر تداوم رشد بورس معرفی شود.
2- نقدینگی جدید: به نظر می‌رسد در حال حاضر مهمترین چالش پیش‌روی بورس تهران، کمبود نقدینگی است. وضعیتی که در ارزش معاملات این روزهای بازار سهام به وضوح مشاهده می‌شود. میانگین این رقم در شهریور سال جاری به زحمت به 100 میلیارد تومان می‌رسد. روز گذشته نیز ارزش معاملات بورس تهران (با کسر معاملات بلوکی و اوراق مشارکت) در سطح 85 میلیارد تومان قرار گرفت و بیشترین عامل رشد شاخص نیز در کاهش فشار فروش خلاصه شد. موضوعی که می‌تواند خبر خوبی برای بازار باشد. پیش از این چنین رفتاری توسط بازار سهام در کف‌های قیمتی مشاهده می‌شد. در این شرایط فروشنده‌ها کمتر می‌شدند و پس از آن با ورود نقدینگی جدید شاهد شروع رشد قیمت‌ها بودیم، بنابراین در صورت ورود نقدینگی جدید می‌توان امیدوار بود تا رشد فعلی بازار سهام تداوم‌یافته و پاییز سبزی در انتظار سهامداران باشد. در این‌صورت بورس تهران می‌تواند به‌عنوان مقصد پول‌های جدید شناسایی شود. در حال‌حاضر نیز صف‌های تشکیل‌شده در سهام تازه‌وارد بورسی نشان میدهد که این نقدینگی بالقوه وجود دارد و باید شرایط برای بالفعل شدن این جریان فراهم شود. بر همین اساس دیروز 114 میلیارد تومان نقدینگی در صف‌های خرید دو نماد «های‌وب» و «چدن» نشسته بود. در مقابل اما در صورتی که نقدینگی جدیدی جذب بازار سهام نشود، وضعیت کم‌رمق معاملات تداوم یافته و در این صورت نقدینگی موجود توان رشد بیشتر شاخص را نخواهد داشت، بنابراین جریان نقدینگی طی روزهای آتی در مسیر بازار تعیین‌کننده خواهد بود.
3- سطوح مقاومتی تکنیکال: همانطور که در گزارش پیشین «دنیای‌اقتصاد» تحت عنوان «دست‌اندازهای بورس تا قله تاریخی» عنوان شد، به لحاظ تکنیکال، به‌جز یک سطح مقاومت در محدوده 85 هزار واحد، مانع جدی در مسیر شاخص کل تا قله تاریخی دی ماه 92 یعنی 89500 واحد دیده نمی‌شود. به این ترتیب، فاصله بورس با اوج تاریخی به حدود 6 درصد رسیده است؛ فاصله‌ای که طی آن به لحاظ بنیادی نیازمند پیش‌نیازهای مهمی نظیر تداوم شرایط مطلوب نرخ‌های کالا در بازارهای جهانی و ادامه رشد نرخ ارز است.
در بازار چه گذشت؟
در جریان معاملات روز گذشته ارزش کل معاملات (مبادلات خرد بدون احتساب بلوکی و اوراق مشارکت) با کاهش 5/ 3 درصدی نسبت به روز یکشنبه مواجه شد. بر این اساس در داد و‌ستدهای روز دوشنبه سهامداران بورس تهران حدود 400 میلیون سهم را در 39 هزار نوبت معاملاتی جابه‌جا کردند. ارزش این معاملات به 4/ 85 میلیارد تومان رسید. در این میان بیشترین حجم معاملات در اختیار نماد معاملاتی سایپا قرار گرفت و «فولاد» بیشترین ارزش معاملات را تجربه کرد. در این روز تمامی شاخص‌های بورسی با روندی مثبت همراه شدند. در این میان رشد 4/ 0 درصدی شاخص کل بورس تحت‌تاثیر معاملات مثبت نمادهای فولاد مبارکه اصفهان، پتروشیمی پردیس، ملی‌صنایع مس ایران و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران صورت گرفت.