اين پروتكل كه مخفف كلمه Sehement- Aware Market Interlind protocol و به معناي پروتكل آگاه از تسويه بين بازارهاي مختلف است، تلاش دارد تا با كمترين هزينه و بدون تغيير زيرساخت‌هاي قانوني، فني و IT هر كشور بازارهاي سرمايه دنيا را به هم متصل كند. به بهانه برگزاري اين همايش در گفت‌وگو با مديرعامل شركت سپرده‌گذاري مركزي و همچنين معاون اجرايي سازمان بورس، نظرات اين دو مقام مسوول و فعاليت‌هاي صورت گرفته از سوي اين دو سازمان تشريح شد. مديرعامل شركت سپرده‌گذاري مركزي با اشاره به پيوند بازارهاي سرمايه در دنيا و ورود اين مفهوم در ادبيات بورس‌هاي ديگر كشورها اظهار کرد: از حدود 15 سال پيش مفهوم پيوند بازارهاي سرمايه (capital marke link) در ادبيات بازارهاي سرمايه دنيا مطرح شد؛ همواره كشورهاي دنيا به دنبال اين بودند كه آزادانه و بدون هيچ محدوديتي در بورس ديگر كشورها سرمايه‌گذاري كنند و در واقع سهامداران يك كشور توسط لينك‌هاي برقرار شده با ديگر كشورها، به راحتي امكان خريد و فروش سهام آنها را داشته باشند. حامد سلطاني‌نژاد در ادامه گفت: براي حل اين مساله راهكارهای زيادي مطرح شد كه هرچند سازوكار و روش‌هاي مختلف و پيچيده‌اي براي اين پيوند و برقراري ارتباط مطرح شد اما جمع‌بندي صورت گرفته توسط انديشمندان بازارهاي مالي دنيا به این معنا بود كه بهترين راه اتصال بورس‌ها و بازارهاي سرمايه به يكديگر از طريق اتصال شركت‌هاي سپرده‌گذاري و در واقع همان نهادهاي ثبت و سپرده‌گذاري يا CSDها است. وي در ادامه افزود: چراكه پيچيده‌ترين بحث‌ها در حوزه معاملات بورسي، فرآيندهايي است كه پس از انجام معاملات صورت مي‌گيرد؛ عمليات مربوط به تسويه و پاياپاي و ثبت معاملات كه در نظام ثبت مركزي هر بورسي انجام مي‌شود مهم‌ترين وظيفه را در بورس‌ها ايفا مي‌كند. وي ادامه داد: بنابراين تمام كشورهاي دنيا در راستاي بحث اقتصاد جهاني در حال حركت به سمت لينك شدن هستند، كه در اين راستا فعاليت زيادي صورت گرفته و مهم‌ترين و شاخص‌‌ترين آنها كه به پروژه‌هاي اجرايي نزديك شده، بحث Capital market linkage اروپايي است كه به عنوان پروتكل linkup markets مشهور است. سلطاني‌نژاد ادامه داد: در واقع كشورهاي اروپايي به دنبال طرح‌هايي كه در جهت اتصال و پيشرفت اقتصاد خود براي قدعلم كردن در برابر اقتصاد آمريكا داشتند در ابتدا واحد پول يكسان (يورو) را تصويب كردند تا به اين ترتيب نقش خود را در بازارهاي مالي ايفا كنند. وي ادامه داد: پس از آن اين اتحاديه در سيستم بانكي خود طرحي به نام هدف 2 يا T2 را براي اتصال سيستم‌هاي بانكي اجرا كرد كه در نتيجه اين طرح موفقيت‌آميز، بيشتر سيستم‌هاي بانكي به يكديگر متصل شد. وي ادامه داد: در گام بعدي پارلمان اروپا براي اتصال بانك‌ها با بورس‌ها گروهي به نام «جيوواني» تشكيل داد كه متخصصاني در زمينه‌هاي مختلف در آن فعاليت داشتند؛ اين گروه اصالتا يك گروه تحقيقاتي بود كه هدف آن بررسي موانع اتصال بخش‌هاي مختلف اروپا بود. سلطاني‌نژاد ادامه داد: ماحصل كار اين گروه ارائه طرحي به پارلمان اروپا تحت عنوان T2S (هدف 2 اوراق بهادار) بود كه به طور كامل بحث تسويه و پاياپاي و رجيستري در دنيا را مدنظر قرار داد. وي ادامه داد: بنابراين روش مزبور روشي است كه در نظام مالي دنيا توسط عقلا و انديشمندان به تصويب رسيده و بنابراين براي عميق شدن اقتصاد كشور، اتصال و همگام شدن با بازارهاي جهاني، بازار سرمايه ايران نيز نياز به چنين كاري دارد.
مزاياي اتصال چيست؟
مديرعامل شركت سپرده‌گذاري در ادامه به مزاياي اتصال بازارهاي جهاني به يكديگر اشاره كرد و گفت: اولين مزیت اتصال بازارهاي جهاني به يكديگر را مي‌توان در افزايش عمق بازار سرمايه دانست. وي ادامه داد: دسترسي به پرتفوي مطلوب‌تر با پوشش ريسك صنايع مختلف و همچنين افزايش جريان پول يا همان Fresh money با ورود پول از خارج از بازارهاي سرمايه داخلي را مي‌توان از ديگر مزاياي اين ارتباط دانست. وي خاطرنشان كرد: بنابراين با يافتن راه مطمئن مانند ارتباط بازارهاي سرمايه مي‌توانيم يك امنيتي براي ورود سرمايه‌هاي خارجي به داخل فراهم كنيم.
طرح بلندمدت
مديرعامل سپرده‌گذاري در پاسخ به سوال خبرنگار ما كه آیا اين طرح در بازار سرمايه كشور ما نيز اجرا خواهد شد؟ گفت: اصولا طرح‌هاي لينك بسيار بلندمدت و پيچيده هستند كه نيازمند همكاري شركت‌هاي IT قدرتمند و همچنين فراهم كردن زمينه‌هاي مختلف است كه مهم‌ترين بخش آن نيز ارتباط بين CDSها در كشورهاي موردنظر است. سلطاني‌نژاد ادامه داد: در اين زمينه شركت سپرده‌گذاري از سال 88 فعاليت خود را براي اين ارتباط آماده كرد كه ماحصل آن طرحي در حد پروپوزال به نام SAMIP نامگذاري و در اين راستا كتابي نيز با ويرايش دوم ارائه شد.
مديرعامل سپرده‌گذاري در ادامه اظهاراتش به ساختار پروتكل SAMIP اشاره كرد و گفت: مدل ارتباطي كه در اين پروتكل وجود دارد ارتباط CDSها با يكديگر است كه در پي اين ارتباط امنيت معاملات افزايش يافته و سنگيني بار معاملات و تطبيق آن بر عهده خود پروتكل خواهد بود و استفاده‌كننده تنها با قبول اين پروتكل قادر خواهد بود از مزاياي آن استفاده كند. سلطاني‌نژاد در ادامه افزود: همچنين ملاحظات قانوني كشورهاي مرتبط و محدوديت‌هاي معاملاتي آنان نيز در اين طرح گنجانده شده است. وي خاطرنشان كرد: بنابراين راه‌اندازي اين چنين پروتكلي به دليل نامشخص بودن زواياي لينك در ابتدا نيازمند راه‌اندازی يك حداقل لينك بود كه به طور آزمايشي فعاليت داشته باشد تا نتيجه كار مشخص شود.
بين‌المللي كردن حوزه معاملات
معاون اجرايي سازمان بورس نيز در ادامه به فعاليت‌هاي صورت گرفته در زمينه گسترش بازار سرمايه ايران اشاره كرد و گفت: مجموعه بازار سرمايه در طول سال‌هاي اخير فعاليت‌هاي زيادي را در حوزه داخلي و در جهت توسعه بازار انجام داده كه مي‌توان در اين زمينه به سيستم‌هاي قبل از معاملات، معاملات و پس از معاملات، توسعه ابزارها و نمادها، شيوه‌هاي معاملاتي و شيوه گزارشگري اشاره كرد. دكتر علي سعيدي در ادامه گفت: در كنار فعاليت‌هاي داخلي، فعاليت‌هاي بين‌المللي نيز مدنظر بوده كه در اين زمينه مذاكرات زياد و محافل مختلف براي تبادل بحث‌هاي تكنيكي تشكيل شده و در مجموع بسترسازي مناسب صورت گرفته تا زماني كه كشور آمادگي كامل براي حضور در محافل بين‌المللي پيدا كند، ايران نيز همگام با بازارهاي سرمايه دنيا پيشرفت داشته باشد. وي ادامه داد: يكي از مهم‌ترين موارد در اين زمينه، بين‌المللي كردن حوزه معاملات بورس است كه در اين راستا اقداماتي از قبيل پذيرش شركت‌هاي خارجي در بورس‌هاي داخلي، پذيرش شركت‌هاي داخلي در بورس‌هاي خارجي و مهم‌تر از بقيه ارتباط بين بورس‌ها است كه هر سرمايه‌گذار در هر كشوري بتواند سهام بورس‌هاي ديگر را همزمان مورد معامله قرار دهد. سعيدي ادامه داد: در كنار اهميت و لزوم اين قبيل معاملات پيچيدگي بالايي نيز در آن وجود دارد كه شركت سپرده‌گذاري با انجام تحقيقات و برگزاري جلسات متعدد در داخل و خارج گام‌هاي نخست را در اين زمينه انجام داده است كه مهم‌ترين مذاكرات در اين زمينه را مي‌توان با ACG و عضويت در اين نهاد دانست.
آمادگي سازمان براي جريان معاملات
سعيدي در ادامه به آمادگي سازمان بورس در جريان قبل از معاملات اشاره كرد و گفت: در حال حاضر اطلاعات شركت‌ها در سايت‌هاي رسمي بورس وجود دارد و استانداردهاي حسابرسی بين‌المللي، استانداردهاي گزارش‌هاي بين‌المللي و همچنين امكان دريافت كد معاملاتي براي افراد خارجي مهيا است كه اين عوامل نشان‌دهنده آمادگي بازار سرمايه براي رويدادهاي قبل از معاملات است. وي ادامه داد: سيستم معاملات نيز بستر لازم براي ايجاد معاملات بين‌المللي را دارا است، به طوري كه سيستم معاملات برخط تحت وب و قابل استفاده از كل دنيا نيز فراهم است و تنها سيستم پس از معاملات و در واقع نظام تسويه با مشكل مواجه است. سعيدي خاطرنشان كرد: براي حل اين معضل عملا چند اتفاق بايد همزمان صورت گيرد كه اولين مورد آن تسعير ارزهاي مختلف است، همچنين يكسان‌سازي دوره تسويه بورس‌هاي مختلف و مسائل حقوقي نيز از موارد تاثيرگذار در اين مقوله هستند.
سعيدي خاطرنشان كرد: بنابراين رفع مسائل موجود نياز به يك سيستم يكپارچه دارد كه از يك سو با در نظر گرفتن تمامي متغيرها آسيبي نيز به بازار داخلي نرساند كه سيستم SAMIP بهترين نمونه ارائه شده در اين زمينه است، كه با داشتن چارچوبي به شكل پروتكل، آمادگي ارائه در محافل بين‌المللي را دارا است.
تشويق سرمايه‌گذاران خارجي
معاون اجرايي سازمان بورس در ادامه اظهاراتش به چگونگي تشويق سرمايه‌گذاران خارجي به سرمايه‌گذاري در بورس تهران اشاره كرد و گفت: مديريت نرخ ارز مهم‌ترين عامل براي تشويق سرمايه‌گذاران خارجي به سرمايه‌گذاري در بورس ايران است؛ به طوري كه بازاري براي ارز و مرجع رسمي اعلام نرخ ارز وجود داشته باشد كه ديگر نگراني از اين بابت مشاهده نشود. سعيدي ادامه داد: همچنين طراحي ابزارهاي ارزي از قبيل قرارداد آتي نرخ ارز، آپشن ارز و اختيار معامله نرخ ارز مي‌تواند باعث جلب بيشتر سرمايه‌گذاران خارجي شود. وي ادامه داد: در مجموع براي انجام معاملات اوراق بهادار به شكل چندجانبه و بين چند كشور الزامات خيلي پيچيده‌اي نياز است كه در ابتدا بايد نهادهاي ناظر در بازار سرمايه ارتباط صحيح و منطقي با يكديگر باشند و نهاد ناظر در كشور مقصد حمايت كافي از سرمايه‌گذار خارجي را انجام دهد. وي تصريح كرد: به‌اين ترتيب كفايت مقررات مربوطه به حمايت از حقوق سرمايه‌گذاري نيز يك مساله مهم است كه وظيفه نهاد ناظر است. سعيدي خاطرنشان كرد: سازمان بورس با همكاري شركت سپرده‌گذاري در تلاش است تا با ايجاد بسترهاي لازم هم سهامداران داخلي بتوانند در بورس‌هاي دنيا سرمايه‌گذاري كنند و هم سرمايه‌گذاران خارجي به بورس ايران وارد شوند. جزئيات كامل اين پروتكل در روز همايش توسط مديران و مسوولان ارشد شركت سپرده‌گذاري و سازمان بورس ارائه خواهد شد و تبادل نظري با ميهمانان خارجي و استفاده از ديدگاه آنان در اين زمينه صورت خواهد گرفت. این همایش سال‌های گذشته در کشورهای دیگر برگزار می‌شد و ایران شرکت‌کننده بود، اما امسال خود شرکت سپردهگذاری برگزار‌کننده این همایش است. به گفته سلطاني‌نژاد، شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار وتسویه وجوه از شهریورماه سال گذشته به عضویت نهاد ثبت، سپردهگذاری و تسویه و پایاپای آسیا ـ اقیانوسیه (ACG) درآمده است كه یک غرفه در نمایشگاه برای این گروه تجهیز شده است تا نمایندگان و اعضای آن مانند کره جنوبی، پاکستان و اندونزی در آن حضور یابند. به علاوه در همایش «پیوندهای بازار سرمایه» یک پنل تخصصی با حضور این اعضا برگزار می‌شود. پیش از این در شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه در خصوص پیوند بازارهای سرمایه از طریق شرکت‌های سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه مطالعاتی انجام شده و در همین زمینه نیز کتابی تدوین شده است.