بورس تهران در حالی نیمه ابتدایی سال‌جاری را با کسب بازدهی حدود ۱۱ درصدی پشت سر گذاشته است که در بین صنایع ۳۸ گانه بورسی، ۲۳ صنعت با رشد شاخص همراه شدند. در مقابل ۱۲ صنعت نیز افت شاخص را تجربه کردند. در این میان گروه‌های کالامحور (کامودیتی‌ها) با توجه به رشد قیمت‌ها در بازارهای جهانی و همچنین رشد نرخ دلار وضعیت به مراتب مناسب‌تری را نشان داده‌اند. «دنیای‌اقتصاد» به بررسی عملکرد برخی صنایع مهم بورسی در ۶ ماه ابتدایی سال‌جاری و چشم‌انداز آتی این صنایع پرداخت.
فلزی-معدنی‌ها و بازارهای جهانی
همان‌طور که اشاره شد رشد مناسب قیمت‌ها در بازارهای جهانی به مدد نمادهای زیرمجموعه دو گروه فلزات اساسی و معدنی‌ها آمد. این شرایط سبب شد فلزی‌ها در نیمه ابتدایی سال‌جاری با بازدهی بیش از ۳۳ درصدی همراه شوند. معدنی‌ها نیز در مدت مذکور رشد حدود ۲۳ درصدی را تجربه کردند.در این میان نگاهی به روند قیمت‌ها در بازارهای جهانی خالی از لطف نیست. روز گذشته با گشایش بازارهای جهانی شاهد رشد بیش از ۵/ ۳ درصدی قیمت مس بودیم تا بهای این فلز اساسی از ۷ هزار دلار در هر تن عبور کند. در این خصوص چینی‌ها در ماه گذشته ۴۷/ ۱ میلیون تن کنسانتره مس وارد کرده‌اند که بالاترین سطح ۶ ماه گذشته بوده است. واردات مس کاتد چین نیز ۴۳۰ هزار تن بوده که بالاترین سطح ۶ ماهه است. این رشد تقاضا همزمان با افزایش شاخص تورم تولید PPI و همزمان با روند کاهشی موجودی انبارها، محرک قیمت است. در این میان نزدیک شدن به فصل سرما می‌تواند با تحریک تقاضا، وضعیت مناسبی را در بازارهای جهانی رقم زند. بهای آلومینیوم نیز طی روز گذشته به بالاترین سطح در ۵/ ۵ سال گذشته رسید. پیش‌بینی‌ها نیز حکایت از وضعیت مطلوب قیمت‌ها در سه ماه چهارم سال دارد. شرکت‌های تولید آلومینیوم چین از قبیل Jiaozuo Wanfang و Zhongzhou با هدف کاهش آلایندگی محیط‌زیست دو ماه زودتر از زمان مقرر شروع به کاهش تولید خود کرده‌اند. همزمان رشد تولید اسملترهای آمریکای شمالی نیز آهسته‌تر از پیش‌بینی‌ها در جریان است. این عوامل باعث خواهد شد تا آلومینیوم در سه ماهه چهارم شاهد کمبود عرضه و رشد قیمت مطلوب باشد.
درحال‌حاضر گزارش‌های ماهانه ارسال شده روی سامانه کدال، حکایت از وضعیت مناسب شرکت‌ها به‌ویژه فلزی – معدنی دارد. شرایطی که به‌دنبال آن انتظار می‌رود گزارش‌های ۶ماهه این شرکت‌ها نیز حاوی آمارهای مناسبی باشد. در این میان شرکت کالسیمین که برای سال‌جاری ۵۰۱ ریال سود پیش‌بینی کرده است با انتشار گزارش ماهانه خود خبر از تحقق ۵۹ درصدی فروش طی نیمه نخست سال داده است. «فولاد» نیز با انتشار گزارش ماهانه خود نشان داد، روند مناسب فروش را در شهریور نیز ادامه داشته است. بر این اساس شرکت فولاد مبارکه در دوره ۶ ماه ابتدای سال‌جاری به ترتیب ۴۷ و ۵۵ درصد مقدار و مبلغ فروش بودجه را محقق کرده است.
محمد نوربخش، کارشناس بازار سهام در این خصوص عنوان کرد: نماگر بورس تهران در نیمه نخست سال‌جاری، بیشتر رشد خود را مرهون رشد قیمت کالاها در بازارهای جهانی بود. فلزی – معدنی‌ها در این مدت رشد قیمتی مناسبی را تجربه کردند. رشدی که کاملا بنیادی و منطقی بود. بر این اساس به نظر می‌رسد شاهد تعدیل‌های مناسبی از این شرکت‌ها باشیم. با توجه به رشد نرخ دلار نیز به نظر می‌رسد در نیمه دوم سال شاهد خودنمایی گروه‌های صادرات‌محور همچون پتروشیمی‌ها و فلزی-معدنی‌ها در بازار سهام باشیم.مهرزاد منتظری، از دیگر کارشناسان بازار سرمایه نیز با اشاره به عملکرد گروه فولادی و زنجیره سنگ‌آهنی‌ها در بازار سرمایه، اظهار کرد: نخستین بودجه ارائه شده توسط گروه فولادی برای سال مالی ۹۶، براساس نرخ‌های جهانی در سال گذشته، تنظیم و ارائه شد. این در حالی است که از ابتدای سال‌جاری شاهد افزایش قیمت فولاد و سنگ‌آهن در بازارهای جهانی بودیم. به‌طوری‌که روندی صعودی بر این صنایع حاکم شد. این امر سبب رشد این صنایع در بازارهای داخلی و به تبع بازار سهام شد.
وی در ادامه افزود: به‌دنبال این موضوع فولادی‌ها تعدیل مثبت ۳۰ تا ۴۰ درصدی را نسبت به بودجه اولیه خود تجربه کردند و این امر در گزارش‌های ۳ ماهه این گروه منعکس شد. البته این رشد قیمت‌ها نسبت به نرخ‌های فروش این صنایع بسیار دست پایین گرفته شد. به عبارت دقیق‌تر تعدیل‌های صورت گرفته در مقایسه با میزان افزایش قیمت‌ها در بازارهای کالایی، فاصله زیادی داشت. بر این اساس پیش‌بینی می‌شود گروه مزبور تعدیل مثبتی در محدود ۲۰ درصدی را در گزارش‌های عملکرد ۶ ماهه خود لحاظ کنند.این کارشناس بازار سرمایه در ادامه با اشاره به نسبت P/ E پایین این صنعت در مقایسه با میانگین P/ E بازار، گفت: این نسبت برای گروه فولادی و سنگ‌آهنی در محدوده ۶ مرتبه قرار دارد که از میانگین P/ E بازار حدود یک مرتبه کمتر است. این امر می‌تواند به‌عنوان عاملی مثبت در افزایش سودآوری این گروه قلمداد شود. این امر رشد قیمت سهام مزبور بر تابلوی بورس را نیز به‌دنبال داشته است. منتظری در ادامه افزود: پیش‌بینی می‌شود در صورت تداوم روند صعودی قیمتی در بازارهای کالای جهانی، این گروه با حفظ روند صعودی همراه شده و نیمه‌دوم سال را نیز در شرایط مطلوبی سپری کنند. حتی انتظار برای تداوم روند رشد این گروه برای سال ۹۷ نیز خواهد بود.
رایانهایها در کانون توجه معامله‌گران
رایانهایها در ۶ ماه ابتدایی سال ۹۶ عملکرد مناسبی را به نمایش گذاشته‌اند؛ به‌طوری که شاخص این گروه در بازه مذکور رشد بیش از ۴۰ درصدی را تجربه کرده است. به عبارتی پس از حضور شرکت‌هایی همچون «آپ»، «پرداخت» و حتی نمادهای زیرمجموعه گروه اطلاعات و ارتباطات، این گروه در صدر توجهات بازار قرار گرفت. این صنعت همواره به‌عنوان صنایع کم‌ریسک بازار سهام شناخته می‌شوند. درحالی در هفته‌های اخیر اخباری مبنی بر اقدام شاپرک به PSPها درخصوص کاهش کارمزدها به گوش می‌رسید که طی روزهای گذشته با تصمیم بانک مرکزی این اخبار، رنگ واقعیت به خود گرفت. موضوعی که سبب شد رایانهایها واکنش نشان دهند.در این میان اما عدم شفافیت موضوع مذکور سبب شده تا در این صنعت نیز ریسکی پنهان شناسایی شود. با وجود این به نظر می‌رسد رشد قیمتی این نمادها در نیمه دوم سال نیز ادامه پیدا کند و شاهد پوشش پیش‌بینی شرکت‌های مذکور باشیم. نسبت P/ E بالای (بالاتر از P/ E کل بازار) برخی نمادهای زیرمجموعه گروه رایانه نیز نشان از گمانه‌زنی سهامداران از بهبود سودآوری این سهام دارد.
بیم و امید صنعت خاکستری بورس
نگاهی به عملکرد ۶ ماهه سیمانی‌ها حاکی از کسب بازدهی منفی ۴ درصدی نمادهای زیرمجموعه این گروه است. این در حالی است که تجربه سال‌های گذشته نشان میدهد اوج فروش شرکت‌های سیمانی در ۶ ماه ابتدایی سال است. نجیبه خوشرو، کارشناس بازار سهام در این خصوص عنوان کرد: بازارهای صادراتی از اهمیت ویژه‌ای برای این شرکت‌ها برخوردارند. بازارهایی که عمدتا به کشورهای همسایه خلاصه می‌شوند. وضعیت نامناسب سیاسی این کشورها و جنگ‌های داخلی اما چشم‌انداز صادراتی شرکت‌های سیمانی را خدشه‌دار کرده است. در بازارهای داخلی نیز همچنان رکود بر بخش مسکن و ساختمان سایه افکنده است و تنها امید شرکت‌های سیمانی به پروژه‌های عمرانی است. بنابراین باید در انتظار انتشار گزارش عملکرد ۶ ماهه شرکت‌های مذکور ماند. در صورتی می‌توان به روند آتی این نمادها امیدوار بود که در گزارش‌های نیمه اول خود پوشش مناسبی نسبت به عملکرد واقعی خود داشته باشند.
مطالبات وصول‌نشده دارویی‌ها
شاخص گروه دارویی‌ها در نیمه نخست سال ۹۶، افزایش حدود ۲ درصدی را تجربه کردند. در این خصوص به گفته کارشناسان تحمیل هزینه‌های مالی قابل توجه به موجب اجرایی شدن طرح سلامت و بدهی بالای شرکت‌های دارویی به دولت، این شرکت‌ها را تا مرز ورشکستگی پیش برده است.محمدداوود فصاحت در این خصوص به «دنیای اقتصاد» گفت: شرکت‌های گروه دارویی که در سال‌های گذشته به‌عنوان صنعت امن و با حاشیه سود مناسب در بازار سرمایه شناخته می‌شدند، از سال گذشته به‌دنبال عدم پرداخت مطالبات از سوی شرکت‌های بیمه‌ای خصوصا بیمه سلامت با مشکل نقدینگی و افزایش چشمگیر دوره وصول مطالبات روبه‌رو شده بودند. به‌طوری که گفته می‌شود مطالبات داروسازان از بیمه سلامت بیش از ۴ هزار میلیارد تومان است که پیش‌تر وعده داده شده بود بخش قابل‌توجهی از این مطالبات تا پایان شهریور ماه پرداخت شود که با وجود همه جلسات و وعده‌های داده شده، تاکنون محقق نشده است.
این کارشناس بازار سهام اضافه کرد: افزایش دوره وصول مطالبات علاوه بر افزایش هزینه‌های مالی، شرکت‌های دارویی را با مشکل تامین مواد اولیه نیز مواجه کرده است. به نحوی که برخی شرکت‌های این گروه با افت مقداری فروش نیز مواجه شده‌اند. اما مشکلات این گروه به همین جا ختم نمی‌شود و شرایط رقابتی در بخش داروهای عمومی و آنتی بیوتیک‌ها باعث افزایش تخفیف‌ها و کاهش حاشیه سود شرکت‌ها شده است. وی به‌عنوان نمونه به گزارش ۶ ماهه یکی از شرکت‌های دارویی اشاره کرده و گفت: شرکت داروسازی فارابی که از شرکت‌های قدیمی و لیدر آنتی‌بیوتیک‌سازی کشور است، در گزارش ۶ماهه خود با کاهش ۳۲ درصدی فروش و درآمدهای عملیاتی خود مواجه شده است. حاشیه سود ناخالص این شرکت از ۳۸درصد در دوره ۶ماهه سال گذشته به محدوده ۸ درصد در۶ماه اول امسال رسیده است که باعث شناسایی زیان عملیاتی ۴ میلیارد تومانی شده است. مشکلات این شرکت به همین جا ختم نمی‌شود. با وجود کاهش مبلغ فروش، هزینه‌های مالی شرکت ۱۹درصد افزایش پیدا کرده است. نسبت هزینه‌های مالی به فروش شرکت به ۵/ ۲۲ واحد رسید و در نهایت بزرگ‌ترین آنتی بیوتیک‌ساز کشور در گزارش ۶ ماه اول سال ۹۶ خود زیان خالص ۲۲ میلیارد تومانی را برای سهامداران خود به ارمغان آورده است. این در حالی است که این شرکت در دوره مشابه سال قبل بیش از ۱۶ میلیارد تومان سود خالص محقق کرده بود.
تداوم ابهامات پالایشی‌ها
شاخص گروه فرآورده‌های نفتی، از ابتدای سال تا پایان شهریورماه، با رشد بیش از ۲۸درصدی همراه شده است. درحال‌حاضر نیز خوش‌بینی‌ها به رشد سودآوری پالایشی‌ها با افزایش ۵۴/ ۳ درصدی نرخ ارز مبادله‌ای از ابتدای سال تا پایان شهریورماه، در کنار افزایش اختلاف قیمت بنزین و نفت جهانی به‌عنوان عامل حمایتی از پالایشی‌ها شناخته می‌شود.درحال‌حاضر نرخ تسعیر ارز در میان پالایشی‌ها، نرخ مبادله‌ای است. همان‌طور که پیش از این نیز در گزارش‌های «دنیای‌اقتصاد» بررسی شد، رشد نرخ ارز مبادله‌ای در میان پالایشی‌ها به‌طور همزمان بر خرید و فروش این شرکت‌ها تاثیرگذار است و با افزایش حاشیه سود پالایشی‌ها، افزایش سودآوری را به‌دنبال دارد. رصد نوسانات نرخ دلار مبادله‌ای از ابتدای سال تاکنون نیز نشان‌دهنده رشد بیش از ۵۲/ ۵ درصدی این ارز دارد. با این وجود اما همچنان نامشخص بودن نرخ‌گذاری پالایش و پخش عامل تداوم تردیدها است. در این میان تغییر مدیرعامل پالایش و پخش بر این ابهامات افزوده است.
ریسک و فرصت محصولات شیمیایی
صنعت محصولات شیمیایی به‌عنوان بزرگ‌ترین گروه بازار سهام همیشه توجه ویژه‌ای را به خود جلب کرده است. این گروه را می‌توان به چندین دسته تقسیم کرد. بخش عمده ارزش بازار صنعت به پتروشیمی‌ها و همچنین هلدینگ‌ها اختصاص دارد. رشد قیمت متانول و اوره طی ماه‌های خیر خوش‌بینی را میان سهامداران این گروه‌ها به وجود آورده است. البته رشد قیمتی متانول و اوره عمدتا از هفته‌های پایانی شهریور آغاز شد و بر این اساس اثر مثبت رشد قیمتی این محصولات پتروشیمی احتمالا در عملکرد ۹ ماهه قابل رصد است. با این حال برای نیمه نخست سال بعضا احتمالا عملکرد بهتر از گذشته وجود دارد.
در این میان باید در انتظار تصمیم مدیران درخصوص پیش‌بینی جدید سودآوری این شرکت‌ها بود. از طرفی رشدهای اخیر قیمتی می‌تواند فضا را برای تعدیل مثبت قابل توجه برخی شرکت‌های این گروه‌ها فراهم سازد و به‌دنبال آن پیش‌بینی جدید شرکت‌ها با تعدیل مثبت سودآوری به بازار ارائه شود. از سوی دیگر نیز ریسک موجود در بازار جهانی محصولات پتروشیمی و همچنین رشد نرخ ارز مبادله‌ای احتمالا مدیران این شرکت‌ها را از تعدیل مثبت باز دارد.علاوه بر پتروشیمی‌های اوره‌ای و متانولی، رشد نرخ دلار و همچنین رشد نسبی برخی محصولات تولید پتروشیمی‌های الفینی نیز می‌تواند به رشد سودآوری این شرکت‌ها کمک کند. با این حال برای این شرکت‌ها نیز رشد پرشتاب نرخ ارز مبادله‌ای ریسک با اهمیت محسوب می‌شود. در دیگر نمادهای این گروه نیز بسته به نوع فعالیت انتظارات سودآوری متغیر است.
غذایی‌ها در گیرودار افزایش نرخ شیر
گروه محصولات غذایی از ابتدای سال تا پایان شهریورماه، با رشد حدود ۴ درصدی همراه شده‌اند. تغییرات نرخ شیر از مهمترین عوامل سود یا زیان شرکت‌های حاضر در این گروه به شمار می‌رود. بر این اساس با توجه به اینکه ماده اولیه بسیاری از محصولات تولیدی این کارخانه‌ها، شیر خام است، افزایش نرخ شیر می‌تواند تاثیر بسزایی در حاشیه سود این شرکت‌ها داشته باشد. از طرفی شرکت‌های مذکور، در نیمه نخست سال وضعیت مناسبی درخصوص فروش شیر خشک و خامه داشته‌اند که می‌تواند به تاثیر منفی افزایش نرخ شیر خام غلبه کند. نشانه‌های مثبتی نیز در بخش صادراتی محصولات کارخانه‌های غذایی دیده شده است.
۳ ریسک در صنعت خودرو
خودرویی‌ها نیمه نخست سال ۹۶ را با رشد ۵/ ۴ درصدی شاخص پشت سر گذاشته‌اند. در این میان با بازگشایی نماد معاملاتی شرکت سایپا در نیمه شهریورماه، این گروه بار دیگر مورد توجه فعالان بازار قرار گرفت. در این میان اما تداوم رشد خودرویی‌ها بستگی به ورود نقدینگی دارد. این نقدینگی می‌تواند پول‌های کوچ کرده از دیگر صنایع بورسی باشد یا نمادهای زیرمجموعه این گروه هدف پول‌های تازه‌وارد احتمالی قرار گیرند. در هر صورت ادامه رشد این صنعت وابستگی جدی به شدت ورود جریان نقدینگی خواهد داشت. نگاهی به گزارش‌های ماهانه شرکت‌های خودرویی نیز نشان از تولید و فروش مناسب این شرکت‌ها در نیمه نخست سال دارد. با این وجود از آنجا که بخشی از کالاهای مصرفی خودروسازان با ارز مبادله‌ای خریداری می‌شود، افزایش این نرخ به‌عنوان عامل فشار بر سودآوری این نمادها است. از طرفی نیز خودرویی‌ها، با رشد قیمتی برخی مواد اولیه همچون فولاد مواجه هستند. ریسک سیاسی این روزها و نگرانی‌ها درخصوص برجام نیز به‌عنوان عاملی دیگر در مقابل رشد سودآوری این شرکت‌ها قرار گرفته است.