سرانجام ترمز رشد شاخص کل بورس تهران کشیده شد. به این ترتیب معاملات دیروز بازار سهام با ریزش ۳۴۵ واحدی (معادل ۴/ ۰ درصد) شاخص کل و افت این نماگر به یک کانال پایین‌تر به پایان رسید. بیشترین تاثیر در ریزش نماگر اصلی بازار سهام توسط نمادهای کالایی رقم خورد. این نمادها که از ابتدای تابستان سال جاری نماگر اصلی بازار سهام را در روند صعودی پیش برده بودند، دیروز موجب تنزل شاخص سهام شدند. پیش از این «دنیای اقتصاد» به احتمال اصلاح قیمتی در نمادهای کالایی تحت تاثیر شناسایی سود معامله‌گران اشاره کرده بود. ضمن آنکه پیش‌بینی می‌شد نزدیک شدن به زمان اعلام کنگره در تایید یا عدم تایید برجام نیز منجر به احتیاط سهامداران شود. این عوامل در نهایت شاخص سهام را به یک کانال پایین‌تر سوق دادند. در مقابل اما تحرکاتی در صنایعی با عنوان «جامانده از رونق اخیر بورس» رخ داد. در صدر این صنایع گروه خودرویی قرار داشت. این تحرکات شانس انتقال نقدینگی از صنایع کالایی بازار را به دیگر گروه‌ها مجددا زنده کرد. در این میان عواملی وجود دارند که باید درباره تحقق این جابه‌جایی و آینده صنایع مزبور در نظر گرفت که در ادامه بررسی می‌شوند.
کوچ نقدینگی در بورس؟
صعود چشمگیر قیمت‌ها در هفته گذشته با عبور شاخص از قله تاریخی و دو کانال شکنی در مسیر صعودی همراه بود. پیش از این نیز شاخص سهام از ابتدای تابستان رشد مناسبی را تجربه کرده بود. این رشد اما چندان متوازن نبود. این افزایش قیمت سهام در نمادهای کالایی بود که موجب صعود شاخص سهام شد. دیگر صنایع اما از این روند صعودی جاماندند. به عبارت دیگر، رکوردشکنی‌های اخیر بورس تهران تحت تاثیر نمادهای کالایی شکل گرفت.در این میان گروهی از کارشناسان معتقد بودند پس از رکورد شکنی‌های اخیر، رونق بورس بستگی زیادی به رشد قیمت نمادهایی دارد که در دوره رونق تغییر خاصی را تجربه نکرده بودند. به بیان ساده‌تر، تداوم رونق بورس در گرو رشد قیمت سهام سایر گروه‌های پرپتانسیل عنوان می‌شد. این امر می‌تواند شیفت نقدینگی از سوی گروه‌های کالایی به دیگر گروه‌ها را به همراه داشته باشد. پالس نخست از این شیفت نقدینگی، دیروز با صدرنشینی گروه خودرو ارسال شد. در این میان باید دو موضوع را به دقت بررسی کرد.
الف) ممکن است چرخش نقدینگی به سمت صنایع جامانده از دوران رونق بورس مقطعی باشد و پس از آن نیز باز کالایی‌ها مورد توجه قرار بگیرند (مشابه نوسانات این گروه‌ها در تابستان). ب) این احتمال نیز وجود دارد که این صنایع تا مدتی مورد توجه بازار قرار گیرند. در ادامه به بررسی دلایلی پرداخته می‌شود که آینده صنایع جامانده از رونق بورس به آنها بستگی دارد.
۱) اولین عامل اثر گذار در وضعیت آینده این صنایع به وضعیت قیمت‌ها در بازار جهانی و روند آتی نرخ دلار برمی‌گردد. اگر حمایت این دو عامل از معاملات گروه‌های کالایی همچنان به قوت خود باقی بمانند، با تقویت تقاضای سهام این گروه، ممکن است صنایع جامانده از رونق سهام باز هم نتوانند فرصت خودنمایی در معاملات را پیدا کنند. در این شرایط احتمال شیفت نقدینگی به این صنایع پایین ارزیابی می‌شود. البته یک موضوع می‌تواند این فرضیه را تحت الشعاع قرار دهد: ورود نقدینگی جدید. اگر پول جدید وارد بورس شود، می‌تواند هم گروه‌های کالایی و هم صنایع جامانده از رونق را نشانه بگیرد. نتیجه این وضعیت رشد همه‌گیر قیمت سهام خواهد بود.
۲) عامل دیگری که می‌تواند نگاه سهامداران را به صنایعی جلب کند که اخیرا رشد قیمت چندانی نداشتند، مربوط به بحث برجام و در واقع تداوم روند بهبود فضای کلان اقتصادی است که اکنون در برخی صنایع به وضوح مشاهده می‌شود. این بهبود اقتصادی که بیش از هرچیز اثرات میان‌مدت برجام است، می‌تواند تحریک تقاضای سهام این صنایع را به دنبال داشته باشد. به‌طور مثال در گروه خودرویی طی یکی، دو سال اخیر تحرکاتی در راستای کاهش هزینه‌های مالی و افزایش تولید شکل گرفته است که از نگاه کارشناسان می‌تواند زمینه رونق این صنایع را فراهم کند. اینجاست که نقش آینده برجام بیش از پیش خودنمایی می‌کند. چرا که این صنایع وابستگی زیادی به آینده برجام دارند.
۳) موضوع دیگری که باید در نظر داشت، وضعیت نسبت قیمت بر درآمد است. در ۶ ماه گذشته بیشترین اقبال از صنایع با P/ E پایین و در نتیجه ریسک کمتر صورت گرفت. اگر چنین نگاهی در ادامه در تالار شیشه‌ای وجود داشته باشد و به عبارتی تمایل سهامداران همچنان به «سهام ارزشی» بیشتر باشد، ممکن است جامانده‌ها شانس زیادی برای رشد نداشته باشند. با این حال اگر رویکرد بازار به جای انتخاب این نوع سهام به سمت «سهام رشدی» متمایل شود، صنایع جامانده از دوران رونق بورس نیز می‌توانند از شانس مناسبی برای رشد برخوردار شوند.
مروری بر معاملات گروه‌های کالایی
همان‌طور که گفته شد سایه ریسک سیاسی مربوط به برجام در معاملات سهام سنگینی می‌کند. این موضوع روز شنبه ارزش معاملات خرد سهام را به کمتر از ۱۰۰ میلیارد تومان رساند. دیروز نیز هر چند ارزش معاملات خرد سهام به ۱۳۶ میلیارد تومان بالغ شد اما این رقم نسبت به میانگین ارزش معاملات خرد در هفته گذشته افت چشمگیری را نشان میدهد.این امر تاییدی بر غلبه احتیاط در فضای معاملات سهام است. این احتیاط در معاملات دیروز گروه‌های کالایی به خوبی مشهود بود.
نمادهای زیرمجموعه گروه پالایشی دیروز به دنبال شناسایی سود از سوی معامله‌گران با تشدید فشار فروش و افت قیمت همراه شد.در این گروه پس از انتشار عملکرد نیمه نخست سال پالایش نفت بندرعباس بازار انتظار صورت‌های مالی دیگر نمادها را می‌کشد. اگر رویه نرخ‌گذاری شرکت پالایش و پخش در مورد پالایش نفت بندرعباس برای دیگر نمادهای پالایشی وجود داشته باشد، احتمالا گزارش عملکرد پالایشی‌های دیگر نیز با پوشش مناسب سودآوری به بازار ارائه شود. از سوی دیگر قیمت نفت نیز عاملی است که می‌تواند چشم‌انداز این گروه را به طرز چشمگیری تحت تاثیر قرار دهد. در مجموع در این فضا به نظر می‌رسد مهمترین عواملی که از سوی سهامداران این شرکت‌ها به دقت رصد می‌شود، انتشار گزارش عملکرد شش ماهه شرکت‌ها و قیمت نفت خواهد بود.در این میان البته طولانی شدن انتظار برای ارائه گزارش‌های شش ماهه شرکت‌های پالایشی امری است که می‌تواند فشار فروش در سهام این گروه را به دنبال داشته باشد.
در گروه فلزات اساسی نیز احتیاط معامله‌گران تحت تاثیر ریسک‌های سیاسی و شناسایی سود توسط معامله‌گران موجب ریزش قیمت سهام زیرمجموعه شد. تحولات این گروه بیش از هر موضوعی تحت تاثیر وضعیت قیمت‌ها در بازارهای جهانی قرار می‌گیرد. سطوح مناسب قیمت فولاد تحت تاثیر کاهش تولید چین در راستای قوانین محیط زیستی موضوعی است که می‌تواند از معاملات این گروه حمایت کند.با این حال شناسایی سود و احتمال تردیدهای سیاسی نیز عواملی هستند که می‌تواند روندآتی قیمت سهام این گروه‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. در این گروه بازگشایی بازارهای جهانی و عرضه محصولات در بورس کالا دو موضوعی هستند که به‌طور حتم امروز از سوی سهامداران رصد خواهند شد. در این میان هر گونه تغییر و تحولی در وضعیت این دو عامل می‌تواند مسیر قیمت‌سهام کالایی را تحت تاثیر قرار دهد.
تغییر موضع رفتار بازیگران
فعالان تالار شیشه‌ای در جریان معاملات دیروز شاهد تغییر موضع بازیگران بازار بودند. پس از رکوردشکنی‌های متعدد شاخص سهام و ثبت تغییر مالکیت به نفع سهامداران خرد در معاملات هفته گذشته، دیروز خالص خرید سهام به نفع معامله‌گران عمده بود. بر این اساس در بازار دیروز در مجموع بیش از ۹ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان نقدینگی از پرتفوی سهامداران حقیقی به سبد سهام حقوقی‌ها منتقل شد. فولاد مبارکه در جریان معاملات دیروز بیشترین میزان خالص خرید را به نفع سهامداران حقوقی تجربه کرد. در این نماد حدود ۳ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان از پرتفوی سهامداران خرد به سبد سهام حقوقی‌ها منتقل شد. در مقابل گروه صنعتی بارز بیشترین میزان خالص خرید حقیقی‌ها را به خود دید.
نگاهی به معاملات دیروز سهام
در جریان معاملات دیروز شاخص کل با افت ۳۴۵ واحدی (معادل ۴/ ۰ درصد) در ارتفاع ۹۰ هزار و ۹۵۲ واحدی قرار گرفت. نماد معاملاتی شرکت‌های فولاد مبارکه اصفهان، پالایش نفت بندرعباس، پالایش نفت اصفهان، معدنی و صنعتی گل گهر بیشترین تاثیر منفی را بر شاخص کل داشتند. در مقابل نماد سرمایه‌گذاری نفت و گاز تامین حمایت حدود ۳۷ واحدی از نماگر بازار سهام به عمل آورد.در تحولات دیروز، گروه لاستیک و پلاستیک، خودرو، انتشار و چاپ و قند وشکر در صدر صنایع با بیشترین رشد شاخص قرار گرفتند. در مقابل گروه‌های محصولات چوبی، فرآورده‌های نفتی (پالایشی)، استخراج کانه‌های فلزی (معدنی) بیشترین زیان را به سهامداران خود تحمیل کردند. بیشترین حجم و ارزش معاملات دیروز نیز به گروه فلزات اساسی اختصاص داشت. صنعت فلزات اساسی دیروز افت ۸/ ۰ درصدی را در کارنامه خود به جا گذاشت.
صدرنشینی بازار با بیشترین رشد قیمت متعلق به نمادهای رینگ‌سازی مشهد، گروه صنعتی بارز، مهرکام پارس، صنایع شیمیایی فارس، قند اصفهان، ماشین‌سازی نیرومحرکه و سرمایه‌گذاری ملت بود.در مقابل نمادهای نیروکلر، پالایش نفت تبریز، بیمه پارسیان، صنعتی صبانور، آلومراد، معادن منگنز ایران و ایران ارقام با بیشترین کاهش قیمت در انتهای جدول معاملات قرار گرفتند.سرمایه‌گذاران دیروز برای خرید اوراق صکوک سایپا، اوراق مشارکت شهرداری تهران، اوراق مشارکت شهرداری مشهد، اوراق صکوک سایپا و اوراق مشارکت شهرداری شیراز سنگین‌ترین صف‌های خرید را داشتند.در مقابل نمادهای اوراق مشارکت رایان سایپا، سهام پالایش نفت تبریز، اوراق صکوک سایپا، اوراق مشارکت شهرداری تهران، اوراق مشارکت شهرداری مشهد و سهام پارس‌دارو با طولانی‌ترین صف‌های فروش مواجه شدند.در پایان معاملات امروز حق تقدم تاپیکو با معامله ۵۴۴ میلیون سهم بیشترین حجم معاملات و فولاد کاوه جنوب کیش با معامله بلوکی ۱۶ میلیارد تومانی بیشترین ارزش معاملات را داشتند.