شتاب بورس در کانال ۹۶

روند پرشتاب شاخص سهام با جهش ۱۳۰۷ واحدی در نخستین روز معاملاتی زمستان ادامه یافت و نماگر بورس با قرار گرفتن بر سطح ۹۶ هزار و ۸۱۶ واحدی بازدهی خود را از ابتدای سال به بیش از ۲۵ درصد رساند. اواخر شهریور پیش‌بینی شده بود مقصد بعدی پول‌های تازه در نیمه دوم سال، بازار سهام خواهد بود. امری که طی هفته‌های اخیر با افزایش چشمگیر ارزش معاملات و صعود شاخص بورس تایید می‌شود. در این میان، جهش قیمت‌های جهانی سهم بالاتری در رکوردزنی‌های شاخص بورس داشته است. کارشناسان به‌خوبی با ریسک بازارهای جهانی آشنا هستند و می‌دانند اصلاح نرخ‌ها پس از صعودهای متوالی در بازار کامودیتی، امری کاملا محتمل محسوب می‌شود. بنابراین همواره هشدار داده می‌شود که سهامداران نباید سودآوری شرکت‌های کالامحور را در اوج قیمت‌های جهانی محاسبه کنند و آن را تکرارپذیر بدانند. بر این اساس قیمت‌گذاری سهام این گروه‌ها باید با احتیاط بیشتری انجام شود. هرچند هنوز بازار سهام تا حبابی شدن قیمت‌ها فاصله دارد؛ اما تجربه نشان می‌دهد جهش‌های پرشتاب نمی‌تواند رونق پایداری را برای بورس تهران به دنبال داشته باشد؛ بنابراین پس از رشدهای قدرتمند بازار سهام در شرایط کنونی، نحوه انتخاب سهام و استراتژی سرمایه‌گذاری اهمیت ویژه‌ای برای تصمیم‌گیری بهینه پیدا می‌کنند.
معاملات روز گذشته بورس تهران با رشد بیش از یک پله‌ای شاخص کل مواجه شد. نماگر اصلی بازار سهام در جریان معاملات این روز با رشد ۱۳۰۷ واحدی (معادل حدود  ۴/ ۱ درصد) مواجه شد و ضمن یک کانال‌شکنی در ارتفاع ۹۶ هزار و ۸۱۶ واحدی ایستاد. ارزش معاملات خرد سهام نیز بالغ بر ۲۰۸ میلیارد تومان بود که کماکان از حرکت بورس در مسیر رونق حکایت دارد. در همین حال، محوریت رونق بازار سهام همچنان بر دوش گروه‌های بزرگ شامل فلزات، معادن و پالایشی قرار دارد که به‌طور عمده وابسته به رشد قیمت‌های جهانی کالا هستند. این مساله موجب شده است که رونق فعلی بورس به طرز قابل ملاحظه‌ای متکی بر یک عامل خارجی (وضعیت بازارهای جهانی) باشد. وضعیتی که در ذات خود ریسک بروز نوسانات غیر‌مترقبه در صورت اصلاح قیمت‌های جهانی را در‌بر‌دارد.

 بورس، مقصد جذاب نقدینگی
بورس تهران از ابتدای سال تا‌کنون پیشتاز بازارهای موازی بوده است. پس از جهش شاخص کل بورس در جریان اولین روز معاملاتی از زمستان بازدهی این بازار از ابتدای سال به حدود ۴/ ۲۵ درصد رسید. به این ترتیب بورس تهران به‌عنوان پیشتاز بازار‌ها در سال جاری همچنان در حال افزایش فاصله خود با سایر رقبا شامل بازار، سکه، مسکن، ارز و سپرده‌های بانکی است. «دنیای اقتصاد» در اواخر تابستان در گزارشی با عنوان «مقصد احتمالی پول‌های جدید» (در تاریخ ۲۵ شهریور) به بررسی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بورس در نیمه دوم سال پرداخته بود. در آن گزارش بورس در مقایسه با رقبا مقصد جذاب‌تری برای ورود سرمایه مردم عنوان شده بود. دلیل این جذابیت چند عامل عنوان می‌شد. انتظار تداوم روند قیمت‌ها در بازارهای جهانی، رشد نرخ ارز و کاهش نرخ سود سپرده‌ها از سوی بانک مرکزی که این بار جدی‌تر از دفعات قبلی پیگیری می‌شد، مهم‌ترین‌ عواملی بودند که جذابیت بورس در نیمه دوم سال را در مقایسه با دیگر بازار‌های موازی افزایش داده بود. از طرفی سیاست‌های کلان اقتصادی در بازار‌های ارز، مسکن و سکه به شدت به‌دنبال حذف نگاه سفته‌بازی و سوق‌ به سمت تقاضای واقعی عنوان می‌شد.این امر به جذابیت بورس تهران بیش از پیش می‌افزود. در مجموع «دنیای اقتصاد» بورس تهران را مقصد جذاب پول‌ها در نیمه دوم سال برای سرمایه‌گذاران با سلایق مختلف شناسایی کرده بود. امری که حالا با رشد بیش از ۷/ ۱۲ درصدی شاخص سهام از ابتدای پاییز رنگ و بوی تحقق به خود گرفته است.

 هشدار رشد‌های پرشتاب
روند صعودی حاکم بر بازار سهام در حالی رکورد‌شکنی‌های متعدد شاخص کل را به همراه داشته است که کارشناسان به لزوم در نظر گرفتن ریسک‌های موجود بر سر راه بورس از سوی سهامداران تاکید کرده‌اند. به خصوص اینکه پشتوانه رشد شاخص سهام در شرایط کنونی بیش از هر عامل دیگری رشد قیمت‌ها در بازارهای جهانی بوده است. باید توجه داشت که اتکای رشد اخیر بورس تهران بر رالی قیمت‌های جهانی بسیار زیاد بوده است.ماهیت پرنوسان و ریسک ذاتی این بازار‌ها اگر منجر به یک اصلاح قیمتی (هرچند اندک) شود، شرایط سهام مرتبط در بورس تهران که عمدتا شرکت‌های بزرگ هستند، تا حدی آسیب‌پذیر خواهد بود. از این رو، توجه به روند صعودی قیمت‌های جهانی بدون در نظر گرفتن ریسک ذاتی این بازارها ممکن است، زیان‌های سنگینی به دنبال داشته باشد. برای تشریح بهتر این موضوع باید به بررسی نسبت فعلی قیمت بر درآمد سهام این شرکت‌ها توجه کرد. فرض کنید نسبت قیمت بردرآمد سهام یک شرکت‌ کالایی در شرایط فعلی ۵ است.شاید بسیاری از سهامداران همزمان با رشد قیمت سهام این نماد، نسبت قیمت بر درآمد انتظاری آن را ارقام بالاتری از سطوح کنونی بدانند. با این حال باید در نظر داشت محاسبه و در نظر گرفتن P/ E بدون در نظر گرفتن ریسک ذاتی این نمادها که همان ریسک بازارهای جهانی است، یک نوع خطای تحلیلی است.

شاید ماهیت پرنوسان قیمت‌های جهانی مانع امکان تکرار سود‌آوری این شرکت شود. آنجاست که شاید یک اصلاح کوچک قیمتی در بازارهای جهانی به هراس بزرگی برای این نماد و به تبع آن بورس تهران تبدیل شود. برهمین اساس تعدیل انتظارات سهامداران می‌تواند برای جلوگیری از ضرر و زیان کارگشا باشد. به همین دلیل کارشناسان نسبت قیمت بردرآمد فعلی این نمادها را که پایین‌تر از سود بدون ریسک (سپرده بانکی) است، رقمی معقول و منطقی می‌دانند. در این میان علاوه برلزوم توجه سهامداران به موضوعات مزبور در مورد گروه کالایی، مقام ناظر نیز باید عرضه‌های اولیه را بیشتر کند و با الزام شرکت‌ها به افزایش سهام شناور آزاد زمینه ایجاد یک بازار پویاتر را فراهم کند. کار مقتضی دیگری که برای سازمان بورس تعریف می‌شود، کمک به تحلیلی‌تر کردن فضای بازار است.اقدام اخیر سازمان در راستای حذف ارائه پیش‌بینی سود از گزارش‌های شرکت‌ها یک گام اساسی در تحلیل‌محور کردن بورس تهران است. در این میان حذف یا حداقل افزایش دامنه نوسان و رفع دیگر محدودیت‌ها همچون حجم مبنا مواردی است که می‌تواند به معاملات سهام در مسیر رونق و تحلیل‌پذیری کمک کند. سهامدار عمده نیز باید با عرضه تدریجی سهام خود در شرایط رونق فعلی به عمق‌بخشی بورس تهران کمک کند.

 فلزی – معدنی‌ها بر صدر
دیروز نمادهای زیر‌مجموعه گروه فلزات اساسی پیشران رشد شاخص سهام بودند. غالب این نمادها در مسیر رشد قیمتی نسبتا چشمگیری حرکت کردند. انگیزه‌های افزایش تقاضا در نمادهای مزبور به روند قیمت‌ها در بازارهای جهانی باز‌می‌گردد. جایی که به‌خصوص مس، روی و فولاد رشد‌های چشمگیری را به نمایش گذاشته‌اند. در هفته گذشته بازار فلزات تحت‌تاثیر افت شاخص دلار قرار گرفت و از این ناحیه تقویت شد. افت شاخص دلار در روزهای اخیر بیشتر ناشی از گزارش‌های نا‌امیده‌کننده از رشد اقتصادی آمریکا و همچنین گزارش‌های فراتر از انتظار از اطمینان مصرف‌کنندگان اتحادیه اروپا و تولید ناخالص داخلی بریتانیا بود. به‌تبع افت ارزش دلار تقاضا برای فلزات جهش ملموسی را در هفته گذشته تجربه کرد. در این میان بانک مرکزی چین این هفته اعلام کرد که شاخص اطمینان کارآفرینان چین در فصل جاری فراتر از انتظارات افزایش یافته است، ضمن آنکه طی هفته گذشته با عبور قیمت فلزات از برخی سطوح مقاومتی سطح خریدهای تکنیکال افزایش یافت و این امر نیز از رشد بیش از پیش قیمت فلزات حمایت کرد.

 این عوامل موجب جهش ملموسی در قیمت فلزات پایه شد. در معاملات روز پایانی بازارهای جهانی در هفته گذشته قیمت مس تا سطح ۷۱۳۵ دلار در هرتن رشد کرد. قیمت روی نیز به ۳۲۶۶ دلار در هر تن رسید. این عوامل در کنار هم موجب استقبال چشمگیر سهامداران از نمادهای فلزی – معدنی شد.در گروه مس نمادهای «فملی» و «فباهنر» در مسیر رشد نسبتا چشمگیر حرکت کردند. در این نمادها علاوه بر رشد قیمت جهانی مس در هفته گذشته انتظار برای انتشار عملکرد ماهانه شرکت‌ها موجب بهبود تقاضا شد. در نهایت«فملی» با رشد چشمگیر قیمت حدود ۵ درصدی، رتبه دوم جدول نمادها با بیشترین تاثیر مثبت در محاسبه شاخص کل قرار گرفت. در حالی که قیمت جهانی روی بار دیگر از سطح ۳۲۰۰ دلار عبور کرد، سهامداران اقبال مناسبی به صنایع وابسته در بورس تهران نشان دادند. در این گروه «فاسمین» و «فرآور» رشد به ترتیب بیش از ۴ و ۲/ ۲ درصدی را کسب کردند. این دو شرکت در دوماهه ابتدایی پاییز از عرضه محصولات خود چشم‌پوشی کردند و این موضوع امکان ثبت رکورد فروش را برای این شرکت‌ها در ماه آذر فراهم کرده است. در مجموع گروه فلزات اساسی با ثبت رشد حدود ۴/ ۳ درصدی سومین صنعت پربازده دیروز بود.این صنعت همچنین صدر‌نشین جدول صنایع با بیشترین حجم و ارزش معاملات بود. در این گروه استخراج کانه‌های فلزی (معدنی) نیز با رشد بیش از ۹/ ۳ درصدی شاخص پربازده‌ترین صنعت بازار دیروز بود. در این گروه تمامی نمادهای فعال در بورس تهران با رشد قیمت به کار خود پایان دادند.رشد قیمت سنگ‌آهن در بازار شرق آسیا و همچنین رشد قیمت فولاد و انعکاس آن در گزارش‌های شرکت‌ها مهم‌ترین‌ دلیل حمایت از سهام زیر‌مجموعه این گروه به‌شمار می‌رود.

اقبال مجدد به پالایشی‌ها
نمادهای زیر‌مجموعه گروه فرآورده‌های نفتی (پالایشی) نیز دیروز بار دیگر مورد اقبال سهامداران قرار گرفتند.این نمادها پس از ارائه گزارش‌های شش ماهه و تعدیل مثبت سود‌آوری چندان مورد‌توجه قرار نگرفتند با این حال دیروز شاخص این گروه با ثبت رشد ۷/ ۲ درصدی رتبه پنجم جدول صنایع با بیشترین بازدهی را به خود اختصاص داد. رشد نرخ ارز مبادله‌ای و قیمت نفت در کنار گزارش‌های عملکرد شش ماهه این شرکت‌ها عوامل حمایت‌کننده از سهام این شرکت‌ها به‌شمار می‌روند. با این حال ابهامات این صنعت همچنان باقی است و سهامداران این گروه با وجود تعدیل سودآوری شرکت‌ها و کاهش نسبت قیمت بردرآمد انتظاری همچنان با احتیاط معاملات را دنبال می‌کنند.

مروری دیگر بر صنایع بورسی
در مجموع در بازار دیروز شاخص ۲۲ صنعت رشد کرد، در مقابل ۱۱ صنعت با افت شاخص به‌کار خود پایان دادند.گروه‌های استخراج کانه‌های فلزی، انتشار وچاپ وفلزات اساسی در صدر صنایع با بیشترین بازدهی قرار داشتند. گروه فلزات اساسی در صدر صنایع با بیشترین حجم و ارزش معاملات قرار گرفتند. بیشترین ارزش مبادلات بازار پس از گروه فلزات اساسی به گروه پالایشی اختصاص داشت. گروه خودرو پس از گروه فلزات اساسی بیشترین حجم مبادلات را در اختیار داشت. در این گروه هر‌چند دیروز تحرکاتی مشاهده شد اما قدرتمند نبودن جریان نقدینگی در نهایت رشد ۶/ ۰ درصدی شاخص این گروه را سبب شد.به اعتقاد کارشناسان در شرایط کنونی که نمادهای کالایی به لحاظ بنیادی جذابیت‌های قابل‌توجهی دارند، گروه خودرو برای حرکت در مسیر صعودی نیازمند نقدینگی پرقدرت‌تری است.