بورس اوراق بهادار تهران معاملات روز گذشته خود را با رشد اندک ۳۳ واحدی شاخص کل پشت سر گذاشت. شاخص اصلی این بازار هر چند در ساعات ابتدایی معاملات در مسیر رشد قرار داشت، اما در ادامه تحت تاثیر فشار فروش سهام مسیر معکوسی در پیش گرفت و بخش عمده‌ای از رشد خود را تخلیه کرد؛ موضوعی که نشان‌دهنده تردید و احتیاط بین معامله‌گران است. افزایش نااطمینانی سیاسی درخصوص نحوه واکنش رئیس‌جمهوری آمریکا به موضوع تمدید تعلیق تحریم‌های هسته‌ای در روز‌های آینده حالا مهمترین عامل غلبه فضای احتیاط بر بازار سهام است. در این میان می‌توان دو مسیر برای بورس تهران پیش‌بینی کرد. رفع ریسک برجام میتواند با سوخت جدیدی که همانا پشتوانه بنیادی سهام است، فصل جدیدی از رونق را در بازار سهام به ارمغان بیاورد. در صورتی که این ریسک نیز برجا بماند، معامله‌گران باید توجه داشته باشند که منافع حاصل از برجام در این مدت برای بورس تهران و صنایع لیدر آن چندان زیاد نبوده است که حالا بازگشت این ریسک بتواند تاثیر چشمگیری بر قیمت شرکت‌ها داشته باشد.
بازار در محاصره تردید
در دو روز ابتدایی هفته جاری شاخص سهام تحت تاثیر هیجانات در مسیر نزولی چشمگیر حرکت کرد. در این دو روز نماگر اصلی بازار ضمن واگذاری سه کانال ۴/ ۲ درصد نزول کرد. تجمعات مردمی، تغییر در نحوه افشای اطلاعات شرکت‌ها (با حذف پیش‌بینی سود) در کنار نزدیک شدن به زمان اظهار نظر رئیس‌جمهوری آمریکا در مورد برجام دلایل اصلی افت قیمت عمومی سهام به شمار می‌رفت. کم کم اما دو ریسک اول کمرنگ‌تر شدند. جنبه‌هایی از نحوه گزارشگری در بورس برای سهامداران روشن شد و سهامداران دیگر نسبت به این موضوع نگرانی چندانی نداشتند. این موضوع دیروز با سخنان معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس که یک عقب‌نشینی به نظر می‌آمد، بیش از پیش اثر خود را در هیجانات کاست. حسن امیری دیروز اعلام کرد: سازمان بورس و اوراق بهادار قبل از اعمال اصلاحات در دستورالعمل‌های افشا، معاملات و پذیرش، طی فراخوان عمومی نظرات فعالان بازار را دریافت و در نسخه نهایی دستورالعمل‌ها لحاظ کرد. با این حال درخواست برخی فعالان بازار سهام بر این است که همزمان با انتشار گزارش تفسیری مدیریت، گزارش پیش‌بینی عملکرد آتی شرکت‌ها نیز کماکان افشا شود که این پیشنهاد را جهت تصمیم‌گیری نهایی به اعضای هیات مدیره سازمان منتقل خواهیم کرد. این موضوع که نشان میدهد سازمان بورس شاید به دلیل فشار‌ها و برخی اظهارت غیر‌کارشناسانه یک گام به عقب برداشته است، در گزارش صفحه ۱۰ روزنامه به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است. در اینجا مقصود نگارنده صرفا بیان کردن این موضوع است که رد پای احتیاط معامله‌گران حالا کمتر در عامل تغییر نحوه گزارش‌دهی است. عامل دیگر یعنی نگرانی از تجمعاتی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان مهمترین دلیل عقب‌نشینی معامله‌گران در دو روز ابتدایی هفته بود نیز حالا کمرنگ شده است؛ چرا‌که این تجمعات در بسیاری از شهر‌ها فروکش کرده است.
بر همین اساس می‌توان گفت، ریشه احتیاط کنونی را باید در عامل سوم یعنی اظهار نظر ترامپ در مورد برجام جست‌وجو کرد. آنچه به نظر می‌رسد این است که نگرانی‌ها از اعلام نظر ترامپ در مورد برجام حالا بیش از هر عامل دیگری بر وضعیت بازار سهام اثر‌گذار بوده است. ریسک بازگشت تحریم‌ها نزد سهامداران شاید مهم ترین دلیل احتیاط این افراد در داد‌وستد سهام است. به خصوص آنکه تجمعات اخیر حالا جسارت بیشتری به ترامپ در مورد موضع‌گیری در برابر ایران داده است. اظهار نظر‌های ترامپ در مورد ایران در چند روز گذشته تاکیدی بر این موضوع است. در این میان توجه به دو موضوع ضروری است. اگر ریسک پیرامون بازار رفع شود، می‌توان به پشتوانه عوامل بنیادی در انتظار آغاز فصل جدیدی در بورس بود. در صورتی که ترامپ خروج آمریکا از برجام را اعلام کند، باید دید دیگر کشورهای درگیر در این توافق‌نامه چه موضعی را پیش می‌گیرند. با این حال با در نظر گرفتن بدبینانه‌ترین حالت یعنی لغو برجام باید توجه داشت که ثمرات این توافق‌نامه در مدت زمانی که از عمر آن می‌گذرد، چندان زیاد نبوده است. با در نظر گرفتن انتفاع نه چندان چشمگیر وضعیت اقتصادی کشور از همه ظرفیت‌های برجام، می‌توان گفت در صورت حذف آن نیز نمی‌توان انتظار پیامدهای جدی داشت. البته اینکه در کوتاه‌مدت این موضوع بر معاملات اثر‌گذار باشد، امری طبیعی است. اما روند رشد بازار سهام در چند ماه گذشته نشان داد که نمادهایی که رشد قیمت را تجربه کردند و آن دسته از نمادهایی که پتانسیل رشد بیشتر را دارند، تاثیر چندانی از برجام نمی‌پذیرند. در هر صورت مواجهه بازار با این ریسک حالا منجر به احتیاط سهامداران شده است. در معاملات روز گذشته این احتیاط بر سر داد و ستد سهام سایه افکنده بود. خریداران ریسک‌پذیر‌تر که نسبت به وضعیت آینده امیدواری بیشتری دارند، به پشتوانه عوامل بنیادی اقدام به خرید کردند. اما هراس از بازگشت ریسک‌های غیر‌اقتصادی موجب احتیاط بسیاری از معامله‌گران شده بود.
روند کم نوسان گروه فلزات اساسی
در معاملات گروه فلزات اساسی، دیروز جدال بین هراس ریسک‌های سیستماتیک و عوامل بنیادی حمایت‌کننده از سودآوری شرکت‌ها به خوبی قابل مشاهده بود. جدالی که به رشد اندک (۲/ ۰ درصدی) شاخص این گروه انجامید. بازگشایی بازارهای جهانی در حوزه فلزات پایه پس از تعطیلات کریسمس چندان قدرتمند نبود. در ساعات ابتدایی معامله‌گران تحت تاثیر فشار فروش در این بازارها شاهد عقب‌نشینی قیمت‌ها بودند اما در ادامه این نوسانات محدود شد. روند ضعیف این بازارها دیروز در شرایطی رقم خورد که همچنان سطوح قیمت فلزات در این بازارها در سطح مطلوبی قرار دارد. سطوحی که میتواند سودآوری شرکت‌های داخلی را بهبود دهد. قیمت ۷۲۰۰ دلاری برای مس و سطح ۳۳۰۰ دلاری برای روی شاید زمانی ارقام دست‌نیافتنی به شمار می‌رفتند، اما حالا به‌صورت عینی قابل مشاهده هستند. این موضوع هر چند سبب تشکیل تقاضای سهام زیر‌مجموعه شد اما در ادامه تحت تاثیر فشار عرضه روند کم‌نوسانی پیش روی بازار قرار داد. عمده تقاضای سهام این شرکت‌ها دیروز از سوی حقوقی‌ها شکل گرفت. در صدر این نمادها «فولاد» قرار داشت. «فولاد» با خالص خرید بیش از ۱/ ۷ میلیارد تومانی از سوی حقوقی‌ها مواجه شد. در مقابل «فولاژ» و «فلوله» بیشترین خرید حقیقی‌ها را تجربه کردند. در این گروه «فملی» و «فخوز» رتبه دوم و سوم جدول نمادهای با بیشترین تاثیر مثبت بر شاخص کل را داشتند. در مقابل «فولاد» نیز به‌عنوان دومین نماد اثر‌گذار در افت شاخص سهام، این نماگر را ۱۵ واحد تنزل داد. در مجموع در گروه فلزات اساسی بیش از ۸۵ میلیون سهم به ارزش حدود ۲۶ میلیارد تومان داد و ستد شد و عنوان برترین صنعت دیروز به این صنعت اختصاص یافت. در بررسی وضعیت آتی این گروه همه نگاه‌ها به روند تحولات بازارهای جهانی است. جایی که عمده موسسات پیش‌بینی مثبتی از روند این بازارها دارند. یکی از موسسات مشهور مالی پیش‌بینی کرده است که قیمت سرب در سال میلادی جاری به ۲۹۰۰ دلار در هر تن برسد. این گزارش می‌افزاید، کمبود عرضه سرب در سال ۲۰۱۷ به احتمال زیاد در سال جاری میلادی ادامه یابد. همین امر به مهمترین عامل حمایتی از قیمت سرب تبدیل خواهد شد. علاوه بر این تضعیف شاخص دلار میتواند عامل حمایتی دیگری از بازارهای جهانی باشد. دیروز شاخص دلار پس از رسیدن به کمترین سطح سه ماه اخیر در پایان سال ۲۰۱۷، بار دیگر زیر فشار قرار گرفت و تا لحظه تنظیم این گزارش افت ۱۴/ ۰ درصدی را تجربه کرد.
فضای کم‌رمق پالایشی‌ها
معاملات گروه پالایشی در روز گذشته نیز کم‌حجم دنبال شد. این موضوع در شرایطی رخ داد که قیمت نفت تا سطح ۶۷ دلاری رشد کرده است و نرخ ارز مبادله‌ای با حرکت در مسیر صعودی همچنان از معاملات این گروه حمایت می‌کند، با این حال داد‌وستدهای این گروه تحت تاثیر احتیاط معامله‌گران همچون دیگر گروه‌های بزرگ بازار با حجم کم و توام با احتیاط دنبال شد. برآیند این موضوع در نهایت افت ناچیز ۰۱/ ۰ درصدی شاخص این گروه را به همراه آورد. در این گروه دیروز حدود ۳۵ میلیون سهم به ارزش حدود ۱۷ میلیارد تومان داد‌وستد شد و رتبه دوم جدول صنایع با بیشترین ارزش معاملات به این گروه تعلق گرفت.
مروری بر معاملات محصولات شیمیایی
دیروز نماد «پارسان» در صدر نمادهای با بیشترین تاثیر بر رشد شاخص کل قرار داشت. در این گروه (محصولات شیمیایی) هر چند در ابتدای معاملات شرکت متانول‌ساز «شخارک» رشد قیمت را تجربه کرد؛ اما در ادامه تحت تاثیر فشار فروش با افت قیمت به کار خود پایان داد. در مقابل «شفن» دیگر متانولی این گروه که در ساعات ابتدایی معاملات زیر فشار عرضه در مسیر نزولی بود، در نهایت با رشد قیمت مواجه شد. در این گروه دیروز، بیش از ۳۴ میلیون سهم به ارزش ۱۱ میلیارد تومان داد و ستد شد. نتیجه این داد و ستد‌ها رشد ۳/ ۰ درصدی شاخص این گروه بود. در این گروه نگاه‌ها به روند قیمتی اوره و متانول در بازارهای جهانی است. سطوح فعلی قیمت اوره و متانول در شرایط کنونی از وضعیت سودآوری شرکت‌ها حمایت می‌کنند. ضمن آنکه این شرکت‌ها به خصوص متانولی‌ها که صادرات‌محورند می‌توانند از صعود نرخ دلار نیز اثر مثبت بپذیرند. با این حال با توجه به اینکه عمده دلیل رشد قیمت متانول ناشی از کمبود خوراک گازی و همچنین توقف تولید خارج از انتظار برخی واحدها در فصل سرما بوده است، باید ریسک عدم پایداری این شرایط را با پایان فصل سرما نیز درنظر داشت. ضمن اینکه چین بزرگ‌ترین تولید‌کننده و صادرکننده اوره در بازار جهانی محسوب می‌شود. بر این اساس اختلالات سمت عرضه در این کشور میتواند به حمایت از قیمت اوره بیاید. سیاست‌های دولت چین در کاهش مصرف زغال سنگ به‌عنوان عامل اصلی آلودگی از دلایلی است که میتواند در حمایت از قیمت اوره موثر باشد. با این حال هر گونه تغییر در سیاست‌های چین میتواند این روند را تحت تاثیر قرار دهد.
در بازار چه گذشت؟
شاخص کل بورس تهران طی معاملات روز گذشته با رشد ۳۳ واحدی در ارتفاع ۹۶ هزار و ۲۴۱ واحدی رسید. این در حالی است که شاخص هموزن با افت ۱۰۵ واحدی (معادل ۶/ ۰ درصد) مواجه شد. این موضوع نشان میدهد که دیروز معاملات مثبت در نمادهای بزرگ بوده است که مانع افت شاخص کل شده است. نماد معاملاتی شرکت‌های گسترش نفت و گاز پارسیان، ملی مس ایران، فولاد خوزستان و سرمایه‌گذاری غدیر بیشترین تاثیر مثبت را برای شاخص کل به ارمغان آوردند و هریک به ترتیب شاخص را بیش از ۳۰، ۲۲، ۲۱ و ۱۹ واحد رشد دادند. در طرف دیگر نیز نماد معاملاتی بانک اقتصادنوین، فولاد مبارکه و سیمان اصفهان نیز بیشترین سهم را در کاهش ارتفاع دماسنج بازار داشتند. روز گذشته در بورس تهران، یک میلیارد و ۳۰۴ میلیون سهم به ارزش بیش از ۲۸۲ میلیارد تومان و در ۶۵ هزار و ۸۴۸ نوبت دست به دست شد. از این میزان ۱۳۸ میلیارد تومان به معاملات خرد سهام اختصاص داشت. این متغیر نسبت به میانگین ارزش معاملات هفته گذشته، افت ۳۴/ ۰ درصدی را تجربه کرده است. در بازار دیروز نماد معاملاتی معادن منگنز ایران،سرمایه‌گذاری توسعه ملی، گروه دارویی برکت و لیزینگ رایان سایپا در صدر نمادها با بیشترین رشد قیمت قرار گرفتند. در مقابل سیمان اصفهان، بانک اقتصاد نوین، سیمان کردستان و تولیدی گرانیت بهسرام با بیشترین کاهش قیمت در انتهای جدول بازدهی قرار گرفتند. سهامداران شرکت فولاد مبارکه اصفهان با معامله حدود ۱۴ میلیارد تومانی بیشترین ارزش معاملات را در این نماد رقم زدند. بیشترین حجم معاملات نیز به معاملات نماد شرکت لیزینگ رایان سایپا به میزان حدود ۴۹ میلیون سهم تعلق گرفت.