برندگان بورس تا نیمه فروردین

 نماگر بورس تهران در پایان معاملات روز گذشته ۶۴ واحد (معادل ۰۷/ ۰ درصد) رشد کرد و در سطح ۹۷ هزار و ۱۵۰ واحد قرار گرفت. هر چند بازار سهام آغاز سبزی را در سال ۹۷ ثبت کرده است اما ارزش معاملات همچنان در سطوح پایینی قرار دارد. میانگین ارزش معاملات در ۶ روز معاملاتی سال ۹۷ به زحمت به ۵۲ میلیارد تومان می‌رسد. در این شرایط به نظر می‌رسد فضای نیمه‌تعطیل کشور و همچنین نگرانی‌های سیاسی– اقتصادی موجود مهم‌ترین‌ دلیل کم‌رمقی معاملات است. در این میان اما نگاهی به عملکرد صنایع بورسی نشان از رشد صنایع کالامحور و دلاری بورس تهران دارد. در کنار آن نیز صنایع کوچک بورسی با توجه به کاهش فشار فروش، توانسته‌اند با جذب نقدینگی هر چند کوچک عملکردی مثبت داشته باشند.

همان‌طور که اشاره شد با آغاز سال ۹۷، بازار سهام روزهای کم‌رمقی را پشت سر می‌گذارد. وضعیتی که به نظر می‌رسد با آغاز معاملات هفته آتی تا حدودی بهبود یابد. در این خصوص از طرفی می‌توان افت شدید ارزش معاملات را به فضای نیمه تعطیل کشور پس از تعطیلات نوروزی ارتباط داد. از سوی دیگر نیز به‌صورت سنتی چهارشنبه‌های بازار سهام به دلیل تفاوت تعطیلات بازار داخلی و بازار جهانی احتیاط معامله‌گران را در بر دارد. در این میان اما نمی‌توان از نگرانی اصلی سهامداران غافل شد. واقعیت این است که نگرانی خروج آمریکا از برجام سایه سنگینی بر معاملات بورس افکنده است. در این خصوص دونالد ترامپ قرار است اواخر ماه آینده درباره تمدید تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران تصمیم‌گیری کند. این بار اما احتمال خروج آمریکا از برجام و هراس از بازگشت تحریم‌ها در ذهن فعالان بازار پررنگ‌تر به نظر می‌رسد. همین موضوع به تنهایی کافی است تا معامله‌گران برای هر گونه فعالیت اقتصادی از جمله خرید و فروش سهام تامل بیشتری به خرج دهند.

از دیگر موارد تاثیرگذار بر روند رکودی بازار سهام می‌توان به نقش پررنگ بازارهای جهانی اشاره کرد. جایی که همچنان شاهد تلاطم بازار جهانی هستیم. این تلاطم با نشانه‌هایی از پررنگ شدن جنگ تجاری میان دو اقتصاد بزرگ یعنی آمریکا و چین آغاز شد. افزایش تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم از دیگر کشورها به ویژه چین به آمریکا به دستور ترامپ آغازگر این جدال بود. در ادامه نیز چین درصدد واردکردن ضربه‌ای متقابل برآمد و احتمال جنگ تجاری میان دو غول اقتصاد جهان جدی‌تر از قبل شده است. این شرایط سبب شد تا روز به روز بر نگرانی‌های موجود در بازارهای جهانی افزوده شود. به این ترتیب روند پرنوسان قیمت‌ها در بازارهای جهانی درکنار احتمال کاهش تقاضای کامودیتی‌ها در این ماه‌های سال زمینه‌ساز افزایش احتیاط میان معامله‌گران بورسی شده است.
برندگان روزهای ابتدایی سال ۹۷

با احتساب رشد دیروز شاخص سهام، بازدهی این نماگر از ابتدای سال تاکنون به ۹/ ۰ درصد رسید. در این میان نگاهی به عملکرد صنایع بورسی در این ۶ روز معاملاتی نیمه‌تعطیل که با توجه به کاهش فشار فروش‌ شاهد بازاری مثبت بودیم، خالی از لطف نیست. بررسی روند صنایع بورسی از ابتدای سال تاکنون نشان می‌دهد از ۳۸ ‌صنعت مورد بررسی، شاخص ۱۷ صنعت با رشد همراه شد و ۱۹ صنعت نیز معاملات خود را با افت پشت سر گذاشتند (شاخص ۲ صنعت بدون تغییر ماند). در این میان نگاهی به بازدهی صنایع بورسی دربردارنده نکته‌ای مهم است. نام صنایع کالامحور بورس تهران که به‌عنوان سهام دلاری شناخته می‌شوند، در میان صنایع بزرگ بورسی در صدر قرار گرفته است. در حال حاضر نیمی از صنایع بورسی، از رشد نرخ دلار منتفع می‌شوند و از نوسانات نرخ این ارز بیشترین تاثیر را می‌پذیرند. صنایع کالامحور بورس تهران در این زمره قرار می‌گیرند. دلار که از میانه‌های تابستان ۹۶ پا در مسیر صعودی گذاشته بود، معاملات خود در سال ۹۷ را نیز با جهش محسوس قیمتی آغاز کرد. در این میان هر چند سرمایه‌گذاری در بازار فیزیکی ارز شاید بتواند سود مناسبی را از آن سرمایه‌گذاران کند اما این مولفه، اثری اهرمی بر سودآوری شرکت‌های سهامی دلارمحور داشته و ارزش افزوده در سودآوری شرکت‌ها خواهد داشت. به نظر می‌رسد معامله‌گران سهام نیز از این موضوع غافل نشده و به گردونه معاملات سهام شرکت‌های کالایی پیوستند. وضعیتی که سبب شد تا این صنایع بورسی عملکردی مثبت را به نمایش بگذارند.

باید توجه داشت نرخ ارز همواره از متغیرهای تاثیرگذار بر شاخص قیمت سهام در بورس‌های معتبر دنیا است. در واقع نرخ ارز، نسبت برابری واحد پولی داخل در مقایسه با سایر ارزها به‌عنوان یکی از عوامل کلان اقتصادی، همواره مورد توجه جامعه اقتصادی و مالی بوده است. برخلاف تصورات اشتباه که همچنان در کشور شنیده می‌شود بالا رفتن منطقی و خارج از هیجان نرخ ارزهای خارجی (ضعف پول ملی) از سیاست‌هایی است که اقتصادهای پیشرفته به دنبال آن هستند. جنگ ارزی (تلاش اقتصادهای دنیا برای تضعیف پول ملی به منظور تقویت بخش صادرات و به دنبال آن تولید داخلی) یکی از مواردی است که به‌عنوان ریسک موجود برای آغاز جنگ تجاری میان غول‌های اقتصادی محسوب می‌شود. در این میان با توجه به وابستگی شرکت‌های فعال در بازار سهام به بازار جهانی و میزان وابستگی آنها به نرخ ارز، نوسانات نرخ ارز می‌تواند تاثیرات متفاوتی بر صنایع بورسی داشته باشد. به عبارت دیگر در صورتی‌که یک بنگاه اقتصادی برای تامین مواد اولیه، خرید تجهیزات و تکنولوژی تولید از تقاضاکنندگان ارز باشد، تغییرات نرخ ارز می‌تواند هزینه‌های تولید را در این شرکت‌ها افزایش دهد و بهای تمام‌شده محصولات تولیدی این دسته از بنگاه‌ها را دستخوش تغییر کند.

در مقابل افزایش نرخ ارز برای شرکت‌های صادرات محور، اثری مثبت در پی دارد. بر این اساس در صورت رشد نرخ ارز به‌ویژه دلار، محصولات تولیدی این شرکت‌ها با قیمت بالاتری به فروش می‌رسند (با فرض ثبات قیمت‌های جهانی) و سودآوری بیشتری نصیب این بنگاه‌ها می‌شود. در شرایط کنونی، این موضوع درخصوص نیمی از شرکت‌های بورسی صدق می‌کند. در حال حاضر نمادهای فعال در گروه‌های کامودیتی بازار سهام شامل پتروشیمی‌ها، فلزی‌ها، معدنی‌ها، پالایشی‌ها، سیمانی‌ها و دیگر صنایع کالایی سهامی از رشد نرخ ارز اثر مثبت می‌پذیرند. هر کدام از صنایع بر اساس شرایط تولید با نوسانات نرخ ارز درگیر هستند. در ادامه هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذار که سهامدار این شرکت‌ها هستند نیز به تبع از نوسانات سودآوری شرکت‌های زیرمجموعه اثر می‌پذیرند. حال نگاهی به جدول بازدهی صنایع بورسی از ابتدای سال تاکنون (۶ روز معاملاتی) نشان از رشد شاخص تمامی صنایع مذکور است. بیشترین رشد در میان کالایی‌ها نیز به دو گروه فلزی – معدنی اختصاص یافته است.

نام ‌گروه‌های کوچک سهامی نیز در میان صنایع مثبت بورسی در سال ۹۷ خودنمایی می‌کند. صنایعی که با توجه به کاهش فشار فروش، با نقدینگی کمی نیز توان حرکت و رشد را دارند. به این ترتیب گروه کاشی و سرامیک با دارا بودن سهم ۱/ ۰ درصدی در بورس تهران و ۷ شرکت زیرمجموعه به‌صورت میانگین رشد حدود ۶ درصدی را از ابتدای سال ۹۷ به ثبت رسانده است و در صدر صنایع پربازده بورسی در این بازه زمانی قرار گرفته است. گروه استخراج نفت و گاز، سایر معادن، محصولات فلزی، قند و شکر و انبوه‌سازی‌ها از دیگر صنایع کوچک بورسی (با سهم کمتر از یک درصد از کل ارزش بازار سهام) هستند که بازدهی مثبتی را در این ۶ روز معاملاتی اخیر تجربه کرده‌اند.

اما همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، پررنگ شدن احتمال خروج آمریکا از برجام یکی از مهم‌ترین‌ ریسک‌های فعلی بازار سهام است که سبب شده تا این روزها شاهد کم‌رمقی معاملات با توجه به افزایش احتیاط میان معامله‌گران باشیم. در این میان خودرویی‌ها بیشترین اثر از ریسک‌های سیاسی را پذیرا هستند. عملکرد این صنعت بورسی از ابتدای سال تاکنون نیز این موضوع را به خوبی نشان می‌دهد. گروه خودرو و ساخت قطعات در ۶ روز معاملاتی اخیر زیانی معادل ۳/ ۳ درصد از آن سهامداران خود کرده است. نگاهی به پیشینه خودرویی‌ها در سال ۹۴ نیز تاییدکننده این موضوع است. در زمستان ۹۴ پس از هویدا شدن نشانه‌های اجرایی شدن توافق برجام در بازار سهام، این صنعت با جذب حجم بالایی از نقدینگی، بازدهی ۲۱۸ درصدی را به ثبت رساند. حال نیز با وضعیتی عکس آن زمان دست و پنجه نرم می‌کند. ریسک خروج آمریکا از برجام و آینده مبهم قراردادهای خودرویی عاملی در جهت افزایش فشار بیش از پیش عرضه بر نمادهای خودرویی ارزیابی می‌شود.
مروری بر معاملات روز چهارشنبه

در معاملات روز گذشته بازار سهام، نماگر اصلی بازار به کمک نمادهای بزرگ بورسی توانست با رشد ۰۷/ ۰ درصدی همراه شود. شاهد این مدعا افت ۰۶/ ۰ درصدی شاخص کل هم‌وزن (با اثرگذاری یکسان نمادها) است. به این ترتیب نماد معاملاتی شرکت‌های ملی صنایع مس ایران، معدنی و صنعتی گل‌گهر، پتروشیمی جم و صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس بیشترین نقش در رشد شاخص کل بورس را داشتند. در مقابل اما معاملات منفی«فولاد» مانع از رشد بیشتر این نماگر شد.  نمادهای فولادی در معاملات روز گذشته برخلاف رشد قیمتی روز سه‌شنبه، مسیری نزولی در پیش گرفتند. مهم‌ترین‌ عامل اثرگذار بر معاملات دیروز این نمادها، افت قیمت فلزات اساسی در بازارهای جهانی به دلیل تشدید تنش‌های تجاری میان آمریکا و چین بود. سه‌شنبه شب دونالد ترامپ با وضع تعرفه تا سقف ۲۵ درصد  روی ۱۳۰۰ کلای چینی رسما جنگ تجاری خود را آغاز کرد. این کالاها مربوط به حوزه‌های صنعتی، پزشکی و حمل و نقل هستند. وزارت بازرگانی چین که وعده داده بود این اقدام ترامپ را تلافی کند روز گذشته ۲۵ درصد تعرفه بر روی ۱۰۶ کالای آمریکایی به ارزش ۵۰ میلیارد دلار وضع کرد. در مجموع این موضوع سبب افزایش التهابات در بازارهای جهان شد تا جایی‌که بهای مس با افت بیش از ۲ درصدی در سطوح کمتر از ۶۷۰۰ دلار در هر تن معامله شد. آلومینیوم نیز افتی ۲۶/ ۰ درصدی را تجربه کرد و به زیر سطح ۲۰۰۰ دلار در هر تن سقوط کرد. سرب و روی نیز وضعیت مشابهی را تجربه کردند. به این ترتیب قیمت سرب با کاهش ۲۲/ ۱ درصدی به ۲۳۶۸ دلار در هر تن رسید و روی نیز با افت ۱۳/ ۱ درصدی ۳۲۴۰ دلار در هر تن معامله شد. با این وجود «فملی» نماد گروه مس با حمایت حقوقی‌ها در صدر نمادهای با بیشترین اثر مثبت بر شاخص کل قرار گرفت. در گروه سنگ‌آهنی‌ها نیز دو نماد «کگل» و «کچاد» به سبب رشد نسبی تقاضای معامله‌گران با رشد قیمت همراه شد.

در گروه خودرو نیز همان‌طور که اشاره شد افزایش ریسک‌های سیستماتیک ناشی از احتمال خروج آمریکا از برجام، معامله‌گران را محتاط‌تر از قبل کرده است. به این ترتیب اکثر نمادهای خودرویی در معاملات دیروز با کاهش قیمت سهام روبه‌رو‌ شدند. افزایش فشار فروش در این گروه نیز سبب شد تا بیشترین حجم و ارزش معاملات روز چهارشنبه به نمادهای زیرمجموعه این گروه اختصاص پیدا کرد.  معاملات دیروز پالایشی‌ها اما با نوسانات اندک قیمتی به پایان رسید. افت بهای نفت در بازارهای جهانی مهم‌ترین عامل فشار بر نمادهای پالایشی بود. صبح روز گذشته موسسه نفت آمریکا در گزارشی کاهش ۲/ ۳ میلیون بشکه‌ای ذخایر نفت تجاری این کشور در هفته گذشته را تخمین زد. افزایش تنش‌های تجاری میان چین و آمریکا اما بر نتیجه این گزارش غلبه کرد و بازار نفت را زیر فشار قرار داد. به این ترتیب بهای هر بشکه نفت خام برنت در بازارهای جهانی با افت ۲۳/ ۱ درصدی به ۲۸/ ۶۷ دلار رسید. نفت WTI نیز با کاهش ۳۴/ ۱ درصدی، ۶/ ۶۲ دلار در هر بشکه معامله شد. موضوعی که عمده نمادهای این گروه را به مدار منفی قیمتی سوق داد.

بررسی روند صنایع بورسی در روز گذشته نشان می‌دهد از ۳۸ ‌صنعت مورد بررسی، شاخص ۱۳ صنعت با رشد همراه شد و ۲۲ صنعت نیز معاملات روزانه خود را با افت پشت‌سر گذاشتند (شاخص ۳ صنعت بدون تغییر ماند). بیشترین بازدهی‌های دیروز بورس تهران از آن صنعت استخراج نفت و گاز با تک‌نماد «حفاری» شد. پس از آن نیز گروه سایر معادن به دنبال رشد تک‌نماد خود (کماسه) با رشد حدود ۴ درصدی همراه شد.
همگام با بازیگران بازار

روز گذشته خالص تغییر مالکیت میان بازیگران اصلی بازار، به نام سهامداران حقوقی بازار رقم خورد. به این ترتیب دیروز ۷۵ میلیون سهم به ارزش ۹ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان از سبد سهام معامله‌گران حقیقی‌ به پرتفوی حقوقی‌ها منتقل شد. بیشترین میزان خالص خرید در معامله‌گران حقوقی اما به نماد معاملاتی بانک صادرات اختصاص داشت. به این ترتیب دیروز افزون بر ۵۲ میلیون سهم «وبصادر» به ارزش ۳ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان به پرتفوی حقوقی‌ها منتقل شد. پس از آن نیز بیشترین خالص خرید حقوقی‌ها در نماد معاملاتی شرکت آهنگری تراکتورسازی ایران شکل گرفت، به‌طوری‌که خالص خرید حقوقی‌ها در نماد «خاهن» به ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار سهم به ارزش یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان رسید.

در آن سوی بازار نیز بیشترین تحرک حقیقی‌ها در نماد معاملاتی شرکت‌های پالایش نفت اصفهان، سرمایه‌گذاری توکافولاد و حفاری شمال دیده شد. در میان صنایع ۳۸ گانه بورس تهران نیز بیشترین معاملات معامله‌گران حقوقی بازار روی نمادهای بانکی، خودرویی و دارویی متمرکز بود. به این ترتیب دیروز خالص تغییر مالکیت بانکی‌ها حدود ۵ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان به نفع معامله‌گران حقوقی بازار رقم خورد. در آن‌سوی بازار اما بیشترین نگاه حقیقی‌ها به پالایشی‌ها جلب شد و خالص تغییر مالکیت یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومانی را رقم زد.