چنان که گفته شد جریان نقدینگی در بازارهای پنجگانه فرابورس طی نیمه نخست فروردین ماه به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش یافته است. میانگین روزانه ارزش معاملات خرد سهام بازارهای اول و دوم در ۶ روز معاملاتی اخیر به رقم ۱۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان رسید. در حالی که این رقم برای نیمه دوم سال گذشته ۳۰ میلیارد تومان بوده است.به گفته کارشناسان، بخشی از کاهش بیش از ۵۰ درصدی جریان نقدینگی به فضای نیمه‌تعطیل بازارها در معاملات ایام نوروزی بازمی‌گردد. سرمایه‌گذاران به‌صورت سنتی در این دوره حضور کمرنگ‌تری در سمت خرید و فروش سهام دارند و در نتیجه دادوستدها عمق کمتری نسبت به روزهای عادی خود دارد. این موضوع نه تنها در سهام فرابورس بلکه در بازار بدهی، معاملات بورس تهران، بازار ارز و اوراق وام مسکن نیز منعکس شده است.
در این میان، یکی ازموضوعاتی که فعالان بازار را در شرایط فعلی محتاط کرده است و ممکن است به عقب‌نشینی احتمالی طی روزهای آینده وادار کند، فضای روانی ایجاد شده در ارتباط با سرنوشت برجام و تصمیم‌گیری رئیس‌جمهوری آمریکا در قبال این توافق هسته‌ای در بیست‌و‌دوم اردیبهشت‌ماه است. گزارش‌ها و تحلیل‌های متفاوتی در ارتباط با خروج یا عدم خروج آمریکا از پیمان مزبور در رسانه‌ها مطرح است. در مهرماه و دی‌ماه سال گذشته نیز شاهد شکل‌گیری چنین فضای انتظاری بر بازارها بودیم. با توجه به ابهام موجود در این باره، بازارها احتمالا در سایه هیجان فعالان و نگرانی‌ها با رکود مقطعی دست‌وپنجه نرم خواهد کرد. از این رو، توجه به عوامل بنیادین که وضعیتی مطلوبی دارند، می‌تواند زیر سیطره این نگرانی قرار بگیرد. شاید نتیجه معاملات در هفته پیش رو، مختصات دقیق‌تری از آینده معاملات در کوتاه‌مدت به دست دهد.با وجود نگرانی نهفته در فضای کلان کسب‌وکار، عوامل درونی بازار همچنان وضعیت مطلوبی دارند. از آن جمله، می‌توان به گزارش عملکرد ماهانه شرکت‌ها برای اسفند اشاره کرد. بازتاب رشد نرخ دلار در سودآوری سهام صادرات‌محور موسوم به سهام کالایی می‌تواند تقاضای سهام را در برابر ریسک‌های غیراقتصادی فعال کند. ضمن اینکه، نرخ دلار نیز همچنان میل ملایمی به سمت صعود دارد و در نتیجه اهرم قدرتمند از حمایت سهام به ویژه گروه‌هایی نظیر پتروشیمی، فلزات اساسی است.
سهام فرابورسی در آینه صنایع
بررسی معاملات در مقیاس صنایع فرابورس طی نیمه نخست فروردین‌ماه حاکی از گردش قابل‌توجه نقدینگی در گروه محصولات غذایی این بازار است. در واقع، یک چهارم از ارزش معاملات خرد سهام در بازارهای اول و دوم طی بازه زمانی مزبور، به سهام این گروه تعلق داشته است. بررسی دقیق‌تر داده‌ها نشان میدهد عنوان پرمعامله‌ترین سهم این دو بازار به نام نماد تازه‌وارد فرابورس یعنی «تبرک» ثبت شده است. همچنین، سهام متعلق به گروه فلزات اساسی در نیمه نخست فروردین با استقبال سهامداران فرابورسی روبه‌رو شدند. انتشار گزارش عملکرد شرکت‌ها برای اسفندماه یکی از عوامل تحریک تقاضا در سهام صنعت مزبور بود. در این میان می‌توان به دادوستدها در نماد آهن و فولاد ارفع اشاره کرد که با انتشار امیدبخش عملکرد خود بخش عمده‌ای از نقدینگی را جذب سهام خود کرد. در مجموع، رشد پایدار قیمت محصولات فولادی در بازارهای آسیای شرقی و افزایش نرخ دلار، به‌عنوان بازوهای سودآوری بنگاه‌های گروه فلزات اساسی مهمترین عوامل اقبال سهامداران به سهام این گروه ارزیابی می‌شود. گروه محصولات شیمیایی نیز در رتبه سوم جدول صنایع فرابورس با بیشترین ارزش معاملات قرار گرفت. بیشترین سهم در جذب نقدینگی این گروه، متعلق به سهام شرکت پتروشیمی زاگرس بود. سهام گروه بیمه به لحاظ گردش نقدینگی در رتبه چهارم فهرست صنایع قرار گرفت. به نظر می‌رسد تحرک سهامدار عمده شرکت بیمه سامان در دو سوی خرید و فروش سهام این شرکت، مهمترین عامل رشد ارزش معاملات این گروه طی معاملات اخیر بوده است.
همزمان، شاهد بهبود محسوس ارزش سهام گروه استخراج زغال‌سنگ طی ۶ روز معاملاتی اخیر بودیم. در این میان، سهم نماد معاملاتی «کپرور» بیش از همگروهی آن یعنی نماد «کشرق» بود.در سوی دیگر معاملات، عنوان پربازده‌ترین صنعت فرابورسی در نیمه نخست فروردین‌ماه به گروه قند و شکر تعلق گرفت. شاخص این گروه از ابتدای سال تاکنون، بیش از ۵ درصد رشد کرده است. همچنین، گروه‌های واسطه‌گری مالی، استخراج زغال‌سنگ، پالایشی و پتروشیمی به ترتیب در رتبه‌های دوم تا پنجم جدول صنایع با بیشترین رشد شاخص قرار گرفتند.در مقابل، بیشترین افت شاخص طی ۶ روز کاری اخیر به نام گروه‌های هتل و رستوران و رایانه فرابورس به ثبت رسید. این دو گروه از ابتدای سال تا چهارشنبه هفته گذشته به ترتیب حدود ۵ و ۹/ ۴ درصد کاهش نشان داده است. اغلب گروه‌های کوچک در این بازه زمانی افت شاخص را تجربه کردند.به‌طور کلی، برآیند معاملات در ۶ روز اخیر حاکی از افت شاخص ۱۲ گروه فرابورسی است که عمدتا شامل صنایع با ارزش کمتر بازار است. از سوی دیگر، شاخص ۱۰ گروه فرابورسی افزایش یافته است. در این میان، می‌توان به افزایش شاخص گروه‌های بزرگی چون پتروشیمی، فلزات اساسی و پالایشی اشاره کرد که هر کدام به ترتیب رشد ۲، ۲/ ۲ و ۱/ ۰ درصدی را به ثبت رسانده‌اند. همین ترکیب معاملاتی منجر به افزایش ارزش سهام در بازارهای اول و دوم و در نتیجه رشد نماگر فرابورس شده است.
اوراق دیگر بازارها در ۶ روز کاری اخیر نیز نسبت به متوسط سال گذشته معاملات قدرتمندی را تجربه نکرد. آمارها نشان میدهد حدود ۱۱۳ میلیارد تومان اوراق خزانه طی معاملات سال جاری بین فعالان فرابورس دست‌به‌دست شده است. به بیان دیگر، میانگین روزانه ارزش معاملات ۱۸ میلیارد و ۸۰۰میلیون تومان بوده است. مقایسه این رقم با متوسط ارزش معاملات اوراق خزانه در سال ۹۶ از ضعف چشمگیر معاملات در بازار بدهی حکایت دارد. در حالی که در روزهای پایانی سال گذشته شاهد رکوردشکنی اوراق خزانه به لحاظ بازدهی بودیم این روند در سال جدید با چرخش جدی روبه‌رو شد. کاهش فشار فروش اوراق خزانه از روز پایانی سال ۹۶ موجب بازگشت قیمت اوراق به مدار صعود و در نتیجه افت متوسط نرخ سود موثر اوراق خزانه به سطح ۲۰ درصد بود (این نرخ در ۲۶ اسفند فراتر از سطح ۲۴درصد قرار گرفت). بنابراین کاهش ۴ واحد درصدی نرخ بازده این اوراق در این بازه زمانی را می‌توان ترکیبی از کاهش فشار فروش و همچنین انتظارات بازار نسبت به نرخ سود بانکی دانست.