رشد قیمت دلار به تنهایی کافی بود تا بهای سکه در بازارهای نقدی و آتی چهره‌ای هیجانی با فوران قیمت‌ها را به نمایش بگذارد تا جایی که چیزی جز افسارگسیختگی قیمت‌ها در این بازارها مشاهده نشد؛ رخدادی که شوک ابتدای سال برای این بازارها لقب گرفت و سالی بسیار عجیب را از هم‌اکنون رقم زد. این وضعیت نادر یکی از عجیب‌ترین رخدادهای قیمتی در ماه‌های گذشته بود و موجب شد تا رکوردهای بزرگی در این بازار جابه‌جا شود آن هم در وضعیتی که بازار خود را برای ورود به یک فاز آرامش آماده کرده بود. تغییر فاز احتمالی در حجم معاملات، تغییر ذهنیت فعالان بازار و البته تغییر در دورنمای قیمت‌ها ۳ تغییر مهمی بود که رخدادهای روزهای قبل برای این بازار به همراه داشته است. این وضعیت از هم‌اکنون سالی پرالتهاب را برای بازار آتی به همراه خواهد داشت. آن هم در وضعیتی که دیگر هیچ داده قابل قبول و با ثباتی را نمی‌توان در این بازار رصد کرد.
ساده‌ترین خروجی این وضعیت کاهش پتانسیل تحلیل در بازار آتی، کم‌توجهی بیشتر به داده‌های بین‌المللی، جولان شایعات و داده‌های پیرامونی در بازار، چندوجهی شدن سیگنال‌های تاثیرگذار و البته ورود فعالان جدیدی به بازار خواهد بود که مشخص نیست اهداف، سطح دانش و انتظارات آنها از این بازار چگونه بوده است؛ رخدادی که در سال‌ها و ماه‌های گذشته نیز شواهدی از آن در دسترس بوده ولی جرقه‌های رشد قیمتی تاکنون به فوران سیگنال‌های پراکنده در بازار آتی منتهی شده که البته خروجی‌های غالبا مطلوبی برای کلیت این بازار را به همراه نخواهد داشت.
قیمت یک میلیون و ۹۲۷ هزار تومان بهای هر سکه آتی در بورس کالا برای سررسید دی‌ماه ۹۷ است یعنی آتی تا ۲ میلیونی شدن فاصله‌ای ندارد. سررسید اردیبهشت سال جاری نیز یک میلیون و ۷۷۹ هزار تومان قیمت‌گذاری شده آن هم در شرایطی که همین سکه با قیمت‌هایی کمتر از یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان در آبان‌ماه سال گذشته مورد معامله قرار می‌گرفت. این موارد واقعیت قیمت‌ها در بازار آتی سکه است؛ اگرچه روزهای گذشته اوج رشد قیمت‌ها آن هم در زمانی که به‌صورت سنتی بازارها در فصل تعطیلات غیررسمی خود قرار داشت. افزایش قیمت دلار و بیشتر از آن نگرانی از رشد بیشتر قیمت سکه و بیم و امید از دورنمای نرخ مواردی بود که در نهایت جهش قیمتی در بازار آتی را همگام با رشد قیمت‌ها در بازار نقدی رقم زد. این وضعیت فضای چندانی برای تحلیل و اظهارنظر باقی نمی‌گذارد و تنها باید به نوسان قیمت‌ها در نمودار توجه کرد آن هم در شرایطی که دیگر بازار مسیر اصلی خود را پیموده است. گزارش رخدادهای پیشین جذابیت چندانی برای مخاطب نداشته؛ اگرچه هنوز هم بازار گویی به رشد قیمت‌ها متمایل بوده ولی نرخ‌های بالای فعلی تنها شجاعت معامله‌گران را به چالش می‌کشد. واقعیت‌های این بازار را باید با رصد قیمت‌ها در بازارهای رسمی و غیررسمی دلار و سکه و رهگیری شایعات مورد توجه قرار داد و بازار آتی هم تنها فرمان‌بردار بوده و هست.
بررسی حجم معاملات در هفته‌های اخیر
تعطیلات اواخر سال گذشته و ابتدای سال جاری موجب شده تا روند عمومی و طبیعی حجم معاملات با محوریت وضعیت معاملاتی با خدشه روبهرو شود؛ یعنی همچون دوره‌های زمانی پیشین نمی‌توان از وضعیت معاملات به‌عنوان شاخصی برای رهگیری سمت و سوی بازار استفاده کرد. این در حالی است که در نوسان عجیب قیمت‌ها نیز گویی حجم معاملات از گردونه نوسان نرخ فاصله گرفته و همگام با رشد قیمتی نتوانسته است خود را با واقعیت‌های بازار وفق دهد. این سیگنال گویی به معنی آن است که برخی از اهالی بازار از نوسان قیمت‌ها جا مانده‌اند؛ سیگنالی که در نوسان تعداد معامله‌گران در بازار نیز قابل رهگیری است؛ ولی واقعیت‌های مغفول دیگری را نیز برجسته می‌سازد.
از ۲۶ اسفندماه سال گذشته تا روزهای اخیر نزدیک به ۳۴۷ هزار قرارداد آتی سکه در بورس کالا به ثبت رسید و این رقم به معنی آن است که بازار به رغم چند روز تعطیلی نسبتا طولانی معاملات مطلوبی را ثبت کرده است. در نگاه اول این وضعیت معاملاتی نشان‌دهنده رونق نسبی این بازار است؛ ولی واقعیت آن است که جهش قیمت‌های بزرگی در این بازار به ثبت رسیده و این حجم معاملات حتی کف انتظارات از حجم معاملات را هم برآورده نساخته است. این در حالی است که در نوسان قیمت‌ها معاملات هفتگی بالاتر از۲۰۰ هزار تن در ماه‌های گذشته امری عادی محسوب شده ولی در روزهای اخیر و مخصوصا در روزهای ابتدایی سال ۹۷ که بازار آتی در حال خودنمایی نوسان قیمت‌ها بود، حجم معاملات همگام با انتظار بازار مشاهده نشد؛ اگرچه این روند کلی با اما و اگرهایی روبهرو بوده است. البته باید به این نکته نیز اشاره داشت که در فاصله ۴ تا ۹ فروردین‌ماه ۱۵۷ هزار و ۶۳۸ قرارداد آتی سکه در بورس کالا به ثبت رسید که به نسبت مدت مشابه در هفته قبل از آن رشدی ۱۸۳ درصدی را نشان میدهد؛ ولی ضعف جدی معاملات در هفته قبل از آن نیز این رشد را چندان مهم جلوه نمی‌دهد.
در هفته گذشته باز هم بازار آتی به یک روند متعادل وارد شد و ۱۳۳ هزار و ۶۶۵ قرارداد به ثبت رسید که نشانه‌ای از کف معاملاتی مطلوب در این بازار بوده و هست. البته این رقم به نسبت مدت مشابه در هفته پیش از آن ۲/ ۱۵ درصد کاهش داشت. در این بازه زمانی یعنی ۱۱ تا ۱۶ فروردین‌ماه ۵ هزار و ۸۱ نفر خریدار و همچنین ۵ هزار و ۱۷۳ نفر فروشنده ایفای نقش کرده‌اند که نشان میدهد بازار میل به خرید داشته یعنی فاز خرید قوی‌تر ارزیابی می‌شود. این در حالی است که در هفته پیش از آن یعنی ۴ تا ۹ فروردین‌ماه نیز همین روند یعنی تمایل به خرید وجود داشته و البته بسیار قوی‌تر ایفای نقش کرده است.
همان‌گونه که عنوان شد ساده‌ترین برآورد از نوسان حجم معاملات در هفته‌های اخیر کاهش نسبی این رقم است و ساده‌ترین برآیند نیز عدم ایفای نقش بسیاری از اهالی بازار در فرآیندهای معاملاتی است که به معنی آن خواهد بود که برخی از معامله‌گران به دلایل مختلفی از جمله مسافرت از این نوسان قیمت‌ها جا مانده‌اند و شاید نتوانستند از این نوسان نرخ به خوبی کسب سود کنند. این رخداد برای معامله‌گران حرفه‌ای طبیعی است؛ زیرا ذات معامله‌گری آن هم در بازاری همچون بازار آتی سکه در بین بازارهای مشابه به‌صورت رسمی مثلا در چارچوب بورس کالا زمان‌برترین بازار بوده و فعالان آن زمان بیشتری را به نسبت بازارهای دیگر به این معاملات اختصاص می‌دهند.
این شرایط هم یک نقطه قوت و هم یک نقطه ضعف محسوب می‌شود؛ زیرا معامله‌گر در بازار آتی گویی یک شغل تمام وقت را برای خود در این بازار ترسیم کرده که با فرض تمام ریسک‌ها و منافع احتمالی، شاید برای بسیاری از فعالان بازار جذاب نباشد. در کنار این طرز فکر می‌توان گفت که حرفه‌ای شدن در بازار آتی به معنی به‌روزبودن اطلاعات و توجه حداکثری به رخدادهای زیرپوستی و مشهود این بازار خواهد بود که خود فعالیتی دشوار و نفسگیر است؛ اگرچه کسب اطلاعات دقیق از این بازار نیز خود به فرآیندی مجزا نیاز دارد آن هم در وضعیتی که در شرایط فعلی همه نگاه‌ها به بازار نقدی و رخدادهای آن معطوف شده است. موارد فوق یعنی حضور تمام وقت در این بازار یا دقت به رخدادهای آن در اغلب ساعات معاملاتی برای همگی افراد امکان‌پذیر نیست و باید دید که آیا رویکرد معاملاتی و تخصیص زمان هر معامله‌گر چنین روندی را می‌طلبد یا خیر. همین نکته ممکن است برخی از فعالان بازار را از این عرصه فراری دهد یا بالعکس برخی دیگر را به این بازار جذب کند. دلزدگی فعالان بازار در ماه‌ها و سال‌های گذشته از این بازار و حتی فراز و فرود حضور و عملکرد آنها خود نشان‌دهنده همین واقعیت است؛ اگرچه سایر داده‌های جانبی نیز همین تاثیر را بر جای گذاشته و حتی شدیدتر بوده است.
نگاهی به حجم معاملات نشان‌دهنده آن است که روند افزایشی این حجم تا حدودی با کاهش شتاب رشد روبهرو شده؛ یعنی روند افزایشی حجم معاملات کندتر شده است. این وضعیت از هم‌اکنون قابل تحلیل است؛ زیرا در صورتی که روند رشد حجم معاملات به هر دلیل متوقف شود سیگنال مهمی به بازار در مسیر کاهش جذابیت این بازار است و این یعنی نگرانی از عدم رشد بیشتر قیمت‌ها.
حال در وضعیتی که قیمت‌ها در بازار آتی به شدت افزایش یافته و روند افزایشی حجم معاملات نیز با وقفه روبهرو شده شاید زمان آن فرارسیده باشد که نگرانی‌های جدیدی از دورنمای این بازار را ترسیم کنیم؛ ولی این نگرانی‌ها با یک تکانه قیمتی در بازار دلار به یک جهش نرخ جدید و شدید منحصر به فرد رو به رو شده است. البته باید به این نکته نیز توجه داشته باشیم که در تکانه‌های قیمتی فعالان بازار اغلب با سرعت کافی از رخدادهای مهم مطلع شده‌اند و توانسته‌اند خود را با اوضاع وفق دهند؛ ولی این اطلاع یافتن به معنای آن نیست که در این وضعیت بازار به کسب سود منجر شود؛ چون اطلاعات مورد نیاز اهالی بازار که به کسب سود منتهی خواهد شد چیزی نیست که در چند داده و اظهارنظر پراکنده به‌دست بیاید. نکته‌ای که در روزهای گذشته باز هم خودنمایی کرد؛ ولی برای همه افراد جذاب نبود. وضعیت معاملات هفته‌های اخیر چیزی نبود که بتوان واقعیت‌های زیرپوستی آن را از نوسان حجم معاملات استخراج کرد؛ اگرچه ذات نوسان قیمت‌ها خود همه‌چیز را با شفافیت کافی نشان میدهد؛ اما بازار آتی در روزهای اخیر از مسیر رشد حجم معاملات حمایت نشده و این موضوع شاید در آینده برای بازار آتی دردسرساز شود؛ ولی هم‌اکنون چنین شواهدی در دست نیست. البته در گزارش‌های پیشین به این موارد اشاره کردیم؛ اما تداوم رشد قیمت‌ها بدون حمایت از سمت حجم معاملات می‌تواند نگرانی‌ها در این بازار را تقویت کند.