چرا شاخص سهام بر‌خلاف انتظارات حرکت می‌کند؟

معاملات روز گذشته بورس تهران با افت ۱۹۵ واحدی شاخص کل به پایان رسید. به این ترتیب نماگر اصلی بازار سهام با ایستادن در سطح ۹۴ هزار و ۳۰۰ واحدی زیان خود از ابتدای سال را به ۱/ ۲ درصد رساند. ارزش معاملات خرد سهام نیز در سطح ۶۸ میلیارد تومانی قرار داشت که تاکیدی بر تداوم روند احتیاطی معاملات در روزهای اخیر است. ابهامات پیرامون برجام در کنار برخی تحولات در عرصه اقتصاد داخلی که به باور کارشناسان از نگرانی‌ها در مورد سرنوشت توافق نامه هسته‌ای نشات می‌گیرد، موجب شده که فعالیت فعالان تالار شیشه‌ای در داد وستد سهام به طرز چشمگیری کاهش یابد. روندی که به نظر می‌رسد تا زمان اظهار‌نظر رئیس‌جمهور آمریکا در‌باره پایبندی ایران به برجام و انعکاس سیگنال‌های عینی‌تر از این محل همچنان ادامه یابد.

 روند احتیاطی حاکم بر معاملات و ریزش عمومی قیمت سهام در حالی ادامه می‌یابد که در آغاز هفته جاری غالب کارشناسان و سهامداران شرکت‌کننده در نظر سنجی سایت تحلیلی «دنیای بورس» روند قیمت سهام در هفته جاری را به دلیل از سرگرفتن رشد قیمت کالاها در بازارهای جهانی صعودی ارزیابی می‌کردند. از این رو به نظر می‌رسد بسیاری از آنها از افت شاخص سهام در سه روز ابتدایی هفته جاری غافلگیر شده‌اند. منشا این غافل‌گیری را باید در وزن سنگینی که غالب فعالان تالار شیشه‌ای برای برجام قائل هستند، جست‌وجو کرد. چنانکه در گزارش «سه منشا ریزش بورس» یکی از کارشناسان بر این موضوع تاکید کرده بود. به دلیل اهمیت موضوع برجام در شرایط کنونی، به نظر می‌رسد فضای احتیاطی معاملات سهام تا زمان اظهار نظر رئیس‌جمهور آمریکا درباره پایبندی ایران به برجام و انعکاس سیگنال‌های عینی‌تر از این محل همچنان ادامه یابد.
بورس زیر سایه عوامل سیاسی

افت ۲/ ۰ درصدی دیروز شاخص کل بورس در شرایطی رخ داد که همچنان رد پای عوامل ایجاد‌کننده فشار فروش در بازار سهام به چشم می‌خورد. همان‌طور که در گزارش دیروز «دنیای‌اقتصاد» تحت عنوان «۳ منشا ریزش بورس» اشاره شد، ابهام در روند آتی بازار ارزپس از دخالت سیاست‌گذار (تعیین نرخ واحد ۴۲۰۰ تومانی برای دلار) و همچنین نگرانی‌های سیاسی از تحولات پیرامون برجام مهم‌ترین‌ عوامل اثر‌گذار بر افت عمومی قیمت سهام و ایجاد فضای احتیاطی بوده است (بحران کم آبی نیز عامل دیگر ریزش قیمت‌ها به ویژه در مورد صنایع فعال در بخش مرکزی کشور ارزیابی شد). در این میان کارشناسان در شرایط کنونی وزن بیشتری به عامل برجام می‌دهند و معتقدند افسار داد وستد سهام در شرایط کنونی در دست برجام قرار گرفته است. حتی به نظر می‌رسد که تصمیمات خلق‌الساعه سیاست‌گذار و تعیین نرخ دستوری برای ارز نیز ریشه در نگرانی‌های برجامی دارد. وزن بیشتر برجام در تحلیل‌های سهامداران را می‌توان در روند بازدهی صنایع برجام محور به خوبی مشاهده کرد. جایی که در صدر این صنایع، شاخص گروه خودرو از ابتدای سال افت ۱۱درصدی را ثبت کرده است.

به عبارت دیگر نگرانی‌های برجامی نزد سهامداران به ایجاد صف فروش در سهام زیر‌مجموعه خودرویی منجر شده است. نکته جالب‌توجه آنکه پس از اعلام نرخ ۴۲۰۰ تومانی از سوی سیاست‌گذار انتظار می‌رفت این امر به دلیل کاهش هزینه واردات قطعات خودرو منجر به بهبود تقاضای سهام زیر‌مجموعه خودرو شود. اما این امر به جز در دو روز ابتدایی اجرایی شدن این سیاست ارزی در ادامه نتوانست محرک صعود قیمت سهام مربوطه باشد. این موضوع بر نقش اثرگذار برجام در روند آتی سهام نسبت به دیگر عوامل تاکید دارد. از سوی دیگر به نظر می‌رسد ریشه تصمیم ناگهانی سیاست‌گذار در تعیین نرخ واحد ۴۲۰۰تومانی نیز ابهامات پیرامون برجام بوده است. به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران همین نگرانی‌های برجامی نرخ دلار را تا سطح ۶ هزار تومان رشد داد و در نهایت سیاست گذار را به دخالت در بازار ارز وادار کرد. سیاست گذار نیز در روزهای اخیر یکی از دلایل تک نرخی کردن دلار را احتمال خروج از برجام دانست و اعلام کرد باید آمادگی این موضوع را داشته باشند.
توافق‌نامه هسته‌ای در صدر توجه

در این شرایط بازار سهام معاملات خود را در یک فضای تردید و انتظار پشت سر می‌گذارد و از این رو تمام تحولات پیرامون برجام به دقت از سوی فعالان تالار شیشه‌ای رصد می‌شود تا شاید قوت قلبی برای ادامه حیات برجام مشاهده کنند. تلاش‌های زیادی از سوی دیپلمات‌های کشور‌های مختلف در حال انجام است. از وزیر خارجه کشور تا رهبران آلمان و فرانسه تلاش‌هایی در راستای حفظ این معاهده بین‌المللی دیده می‌شود. اما همچنان نمی‌توان در مورد سرانجام این توافق هسته‌ای قاطعانه اظهار‌نظر کرد. تنها موضوعی که می‌شود قاطعانه اظهارنظر کرد این است که حل و فصل مساله برجام در شامگاه ۲۲ اردیبهشت حائز اهمیت ویژه‌ای نزد فعالان تالار شیشه‌ای است. جایی که حل و فصل این امر می‌تواند روند قیمت عمومی سهام و تصمیمات سیاست گذار را تحت تاثیر قرار دهد. بعید نیست در صورت حفظ حیات برجام، دولت باز هم سیاست ارزی شناور را دنبال کند. امری که می‌تواند از ابهامات موجود در بازار ارز کم کند و جان تازه‌ای به معاملات سهام صادارت محور‌بورسی ببخشد. به عبارت دیگر، در صورت تایید پایبندی ایران به برجام از سوی آمریکا، از یکسو نگرانی تعداد زیادی از معامله‌گران برای فعالیت در داد‌وستد سهام از بین می‌رود و از سوی دیگر دست دولت در تجدید نظر در مورد سیاست‌های دستوری خود که تازه‌ترین آن تعیین نرخ واحد ۴۲۰۰ تومانی برای دلار است، باز می‌شود. بر اساس این موارد و به دلیل اهمیت سرنوشت برجام در ارزیابی مختصات معاملات سهام نزد سهامداران به نظر می‌رسد فعالان تالار شیشه‌ای تا زمان اظهار‌نظر رئیس‌جمهوری آمریکا در مورد برجام در فضای انتظاری نظاره‌گر بازار سهام باشند.
رصد عرضه فولاد در بورس کالا

در شرایطی که دولت به دنبال حفظ تصمیم نرخ‌گذاری دستوری خود در بازار ارز است و سهامداران باید تا زمان اعلام نظر ترامپ در مورد برجام منتظر بمانند، وضعیت دیگر بازارها نقش حیاتی در روند داد‌وستد سهام پیدا کرده است. روز گذشته عرضه محصولات فولاد مبارکه در بورس کالا انجام شد. هرچند مقاومت صنایع پایین‌دستی و بورس کالا پس از تعیین نرخ ۴۲۰۰ تومانی نسبت به کاهش قیمت پایه وجود داشت، اما در نهایت عرضه محصولات گرم فولاد مبارکه در بورس کالا با قیمت پایه‌ای ۱۰ درصد بالاتر از قیمت پایه در اسفند سال گذشته انجام شد. به دنبال این اتفاق معاملات «فولاد» در داد وستدهای دیروز مثبت انجام شد. در نهایت رشد یک درصدی قیمت «فولاد» موجب شد این نماد در صدر نمادهای با بیشترین تاثیر مثبت در محاسبه شاخص کل قرار بگیرد. فولاد کاوه جنوب کیش نیز دیروز ۲ هزار تن از شمش بلوم sp۵ را در بورس کالا عرضه کرد. از آنجا که «کاوه» عمده محصولات خود را در بازارهای صادراتی انجام می‌دهد، این حجم از فروش چندان در وضعیت سودآوری این شرکت نقشی نخواهد داشت. در نهایت «کاوه» دیروز در نهمین روز معاملاتی متوالی با افت قیمت مواجه شد. دیگر فولاد‌سازان بازار سهام نیز دیروز در محدوده منفی به کار خود پایان دادند هر چند کاهش فشار فروش در این نمادها نیز کاملا محسوس بود. در این گروه دیروز «ذوب» در صدر نمادهای با بیشترین تاثیر منفی در محاسبه شاخص فرابورس قرار داشت. رصد روند تحولات بازارهای جهانی در معاملات دیروز حکایت از رشد دسته جمعی فلزات پایه دارد. جایی که مس دیروز توانست سطح ۷ هزار دلار (در هرتن) را پشت سر بگذارد و قیمت ۷۰۴۰ دلاری را نیز تجربه کند. در ادامه از نوسانات آن کاسته شد و به سطح ۷ هزار دلاری بازگشت ( تغییرات قیمتی مزبور در زمان معاملات بورس تهران ذکر می‌شود). این امر اما نتوانست نمادهای مرتبط با مس را با بهبود تقاضا مواجه کند. به این ترتیب «فملی» دیروز افت اندک ۲۳/ ۰ درصدی را تجربه کرد. قیمت آلومینیوم در بازار جهانی پس از رکورد‌شکنی‌های اخیر خود دیروز رشد ۸/ ۱ درصدی را ثبت کرد. این اتفاق در شرایطی افتاد که تحریم شرکت روسال از سوی آمریکا نگرانی‌هایی در بازار آلومینیوم ایجاد کرده بود. با این حال این موضوع پس از اصلاح قیمتی اندک در پایان هفته گذشته، در نهایت نتوانست از شتاب آلومینیوم در مسیر صعودی بکاهد. بر همین اساس قیمت آلومینیوم دیروز به سطح ۲۵۰۰ دلار در هر تن نیز رسید. این امر موجب ابقای صف خرید «فایرا» در معاملات دیروز شد با این حال محدودیت تعداد معاملات سهم موجب شد قیمت پایانی این سهم با رشد چندانی همراه نباشد.

قیمت روی نیز دیروز در مدار صعودی حرکت کرد و به ۳۲۵۰ دلار در هر تن رسید. با‌وجود این رشد قیمت این فلز نتوانست بهبود تقاضای سهام مرتبط در بورس تهران را به همراه داشته باشد. برهمین اساس دو نماد«فاسمین» و «فرآور» با افت محسوس قیمت پایانی به کار خود پایان دادند. «فزرین»، «کبافق» و «کروی» نیز در مدار مشابهی قرار داشتند. کم‌واکنشی سهام کالا‌محور بورس تهران به روند قیمت‌های جهانی نیز نشان می‌دهد که مساله برجام حالا مهم‌ترین‌ نگرانی پیش روی معامله‌گران است و این امر موجب شده سهامداران اثر رشد قیمت فلزات پایه در بازارهای جهانی را در سودآوری شرکت‌ها کمتر در نظر بگیرند.
قیمت نفت و سهام پالایشی

دیروز در بازگشایی بازارهای جهانی تغییرات قیمت نفت اندک بود.قیمت نفت همچنان در سطح حدود ۷۴ دلاری برای هر بشکه نفت برنت حفظ شده بود. با این حال سهام پالایشی به سطوح فعلی قیمت نفت چندان واکنش نشان ندادند.دو نماد «شپنا» و «شبریز» با رشد اندک قیمت خود در بین نمادهای با بیشترین تاثیر مثبت در محاسبه شاخص کل قرار داشتند. دیگر نمادهای این گروه نوسانات اندکی را ثبت کردند. علاوه بر انتظار تا تعیین تکلیف برجام، ابهام در روند نرخ دلار در بازار ارز در کنار نرخ‌گذاری دستوری محصولات این شرکت‌ها ریسک‌های پیش روی سهامداران این صنعت به شمار می‌رود.
نگاهی به تغییر مالکیت‌های روز دوشنبه

در جریان معاملات روز گذشته شاهد تغییر مالکیت در مسیر پرتفوی سهامداران حقیقی به حقوقی بودیم. بر این اساس خالص خرید معامله‌گران حقوقی در این بازار به ۱۳ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان رسید.بررسی روند خرید و فروش‌های صورت گرفته توسط بازیگران بازار نشان از آن دارد که بیشترین خرید توسط حقوقی‌های بازار در گروه شیمیایی صورت گرفته است. بر این اساس خالص خرید به ثبت رسیده در این گروه به حدود ۴ میلیارد تومان رسید. بیشترین خرید به دو نماد هلدینگ خلیج‌فارس و گسترش نفت و گاز پارسیان تعلق داشته است. به این ترتیب خالص خرید حقوقی‌ها در نماد «فارس» معادل ۴/ ۱ میلیارد تومان بود. ۹۳ درصد از خریدهای به ثبت رسیده در این نماد از سوی حقوقی‌های بازار بود. نماد «پارسان» نیز تغییر مالکیت یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومانی از سبد سهامداران حقیقی به پرتفوی معامله‌گران حقوقی را تجربه کرد.  بانک صادرات نیز از دیگر نمادهای مورد‌توجه سهامداران حقوقی در بازار دیروز بود. به این ترتیب خالص خرید حقوقی‌ها در نماد مزبور به بیش از یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان رسید.در این میان بررسی روند خرید و فروش‌های صورت گرفته از سوی سهامداران خرد بازار نیز نشان از آن دارد که این گروه بیشترین خرید را در نماد خدمات‌ انفورماتیک به ثبت رساندند. این روند با جابجایی ۱/ ۱ میلیارد تومانی نقدینگی از پرتفوی سهامداران حقوقی به سبد حقیقی‌ها همراه شد.سایپا نیز از دیگر نمادهای مورد توجه سهامداران حقیقی بود که خالص خریدی معادل یک میلیارد تومان را تجربه کرد.