پس از چند روز روند کم‌نوسان، شاخص کل بورس تهران در معاملات روز گذشته با جهش ۵۳۱ واحدی مواجه شد. با این صعود، نماگر سهام بالاتر از رقم ابتدای سال قرار گرفت و دوباره بازدهی بورس مثبت شد. افزایش قیمت فروش محصولات در بورس کالا، نشانه‌های انعکاس رشد نرخ دلار در سودآوری آینده شرکت‌ها، بالا ماندن قیمت‌ها در بازار جهانی و توجه نقدینگی به بازار سهام مهمترین محرک‌های بورس محسوب می‌شوند. به عقیده کارشناسان، در صورت کاهش سایه قیمت‌گذاری‌های دستوری و سیاست‌های مداخله‌جویانه، ادامه این روند محتمل‌ترین سناریوی بازار سهام در سال ۹۷ خواهد بود.
بورس تهران معاملات روز گذشته را با رشد ۵۵/ ۰ درصدی شاخص کل پشت سر گذاشت تا بازدهی کل بازار از ابتدای سال برای بار دوم در بهار وارد محدوده مثبت شود. نماگر اصلی سهام که طی روزهای کاری یکشنبه و دوشنبه تحت فشار فضای احتیاطی بازار و با شناسایی سود از سوی برخی فعالان متوقف شده و در بازه منفی قرار گرفته بود، در پایان معاملات دیروز رشد قابل‌ملاحظه ۵۳۱ واحدی را ثبت کرد و با قدرت در ارتفاع ۹۶ هزار و ۳۷۹ واحد ایستاد. این رشد وامدار حضور پررنگ سهامداران حقیقی و رشد معنادار ارزش معاملات به ویژه در گروه‌های فلزی و معدنی است. سیگنال‌های مثبت از معاملات فیزیکی بورس کالا، نوسان نرخ در بازار غیررسمی ارز و همچنین وضعیت مطلوب بازار جهانی در کنار نخستین نشانه‌ها از گسیل نقدینگی به سمت سهام از مهمترین مولفه‌های اثرگذار بر رشد معنادار شاخص سهام در جریان معاملات روز گذشته ارزیابی می‌شوند. برآیند این عوامل شاخص کل را به سطحی رساند که طی دو ماه گذشته آن را تجربه نکرده بود. در واقع، با احتساب رشد شاخص در روز گذشته، نماگر سهام به بالاترین سطح خود از بیست و دوم فروردین‌ماه رسید و در نتیجه توانست بازدهی ۱/ ۰ درصدی را از ابتدای سال ثبت کند. سطح عمومی قیمت سهام در روزهای یکشنبه و دوشنبه عمدتا تحت تاثیر اخبار ناخوشایند پیرامون صنایع بزرگ بازار از ادامه حرکت در مسیر صعودی بازمانده بود. در نتیجه با ایجاد فضایی احتیاطی و بروز سیگنال‌های منفی و همچنین فروش سهام و شناسایی سود به منظور حفظ سرمایه از گزند ریسک‌های احتمالی، قیمت سهام تحت فشار قرار گرفت. با این حال، حمایت عوامل بنیادی و چشم‌انداز مطلوب سهام مانع از افت معنادار قیمت‌ها شد.
پیام مثبت بورس کالا
معاملات بورس کالا در روزهای اخیر بیش از پیش مورد توجه فعالان اقتصادی قرار گرفته است. معاملات نقدی و فیزیکی این بازار حاوی پیام‌های مهمی برای فعالان اقتصای و بورسی طی روزهای گذشته بوده است. از رویدادهای مهم و موثر دیروز عرضه محصولات شرکت فولاد خوزستان در بورس کالا بود که مستقیما اثر معناداری بر سهام وابسته داشت. قیمت پایه عرضه محصولات فولاد خوزستان رشد بیش از ۳ درصدی را نسبت به جلسه پیشین معاملاتی ثبت کرد و از سوی دیگر اختلاف نزدیک ۱۰ درصدی قیمت تقاضا و عرضه (تایید قدرت تقاضا) موجب تقویت تقاضای سهام زنجیره فولاد بورس تهران شد.
سبقت «فولاد» از «فارس»
بیش از یک‌چهارم ارزش معاملات خرد بورس تهران طی روز گذشته در سهام گروه فلزات اساسی به گردش درآمد. چنان‌که انتظار می‌رفت نماد «فولاد» به‌عنوان پیشران اصلی روند شاخص در مرکز توجه بازار قرار داشت و در پایان معاملات دیروز بیشترین اثر مثبت را بر شاخص سهام بر جا گذاشت. پیش از این، افت قیمت «فولاد» در روزهای یکشنبه و دوشنبه عامل فشار بر شاخص کل بود که عمدتا ناشی از شناسایی سود از سوی سهامداران و زمزمه‌های مداخله در قیمت‌گذاری محصولات این شرکت در بورس کالا بود. با این حال، پس از وقفه دوروزه شاهد رشد مجدد قیمت «فولاد» و اثرگذاری بر روند عمومی بازار بودیم. نماد «فولاد» با احتساب رشد قیمت روز گذشته توانست عنوان بزرگترین شرکت بورس تهران را از نماد «فارس» بگیرد و بیشترین ارزش بازار را در بازار سهام کشورمان به نام خود ثبت کند.
نماد «فخوز» با عرضه مطلوب محصولاتش در بورس کالا پس از «فولاد» در رتبه دوم فهرست نمادهای اثرگذار بر شاخص کل نشست. «کگل» نیز به همراه نماد ملی مس ایران به ترتیب در رتبه‌های سوم و چهارم این فهرست قرار گرفتند تا جمع فلزی-معدنی‌های حمایت‌کننده از شاخص بیشتر شود. این چهار نماد بیش از ۳۸۰ واحد در محاسبه نماگر بازار اثر مثبت داشتند که نشان‌دهنده حمایت قاطع این دسته از سهام از شاخص بازار است.ملی مس ایران طی معاملات دیروز بیشترین نقدینگی را در بین سهام مختلف جذب کرد. این نماد در کنار دیگر نمادهای تولیدکننده محصولات مسی به دنبال رشد قابل‌ملاحظه قیمت جهانی مس با افزایش قیمت مواجه شدند. هر تن فلز مس طی معاملات دیروز در بورس فلزات لندن در محدوده قیمتی ۷ هزار و ۲۵۵ دلار مبادله شد و همچنین فلز روی نیز در بالای مرز ۳ هزار و ۲۰۰ دلار نوسان داشت. بازه قیمتی دلچسبی که موجب رشد تقاضا در سهام وابسته در بورس تهران طی چند روز اخیر شده است. هر چند روند قیمتی فلزات پایه از هفته گذشته وارد این بازه شد اما این احتمال وجود داشت که این روند پایدار نباشد. اما تثبیت قیمت جهانی فلزات مزبور در این محدوده موجب تقویت اطمینان سهامداران بورس تهران و در نتیجه حضور پررنگ‌تر در خرید قابل‌توجه در نمادهای مرتبط با صنعت مس و روی در روز گذشته شد؛ قدرت تقاضا در این گروه به حدی بود که علاوه بر گردش قدرتمند نقدینگی در نماد «فملی»، قیمت نمادهایی نظیر «فاسمین»، «فرآور» و «فسرب» را به سقف مجاز روزانه نزدیک کرد. اما چنان‌که می‌دانیم حضور پررنگ سهامداران حقیقی و جابه‌جایی بیش از ۵۰ میلیارد تومانی در سهام گروه فلزات تنها به سیگنال‌های بورس کالا یا قیمت‌های جهانی وابسته نیست بلکه نشانه‌های بازار ارز نیز بر این روند اثرگذار است. برآیند معاملات گروه‌های فلزی و معدنی در روز گذشته نشان میدهد که برداشت معامله‌گران از وضعیت بازار ارز مثبت است.
نشانه‌های گشایش در بازار ارز
بازار ارز طی دو ماه گذشته دستخوش تحولات و نوسانات زیادی شده است و همین امر معاملات سهام وابسته را تحت‌الشعاع قرار داده است. در آخرین تحولات شاهد بروز نوسان پردامنه در بازار ارز غیررسمی و تجربه نرخ بی‌سابقه دلار بودیم که بخشی از این رشد را به افزایش تقاضا برای تعطیلات هفته گذشته و همچنین عید فطر نسبت می‌دهند. با این حال، احتمال شروع مجدد فعالیت‌های هسته‌ای منجر به ایجاد فضای روانی و در نتیجه دامن زدن به نوسان قیمت‌ها برای ارز و سکه شد. از سوی دیگر، نرخ دلار رسمی از سوی بانک مرکزی با شیب ملایمی در حال افزایش است. مجموعه این اتفاقات نشان‌دهنده عدم موفقیت سیاست‌گذار در حوزه بازار ارز طی ماه‌های اخیر است. برابر آخرین تحولات، روز دوشنبه نامه‌ای از وزارت صنعت و معدن به بانک مرکزی ارسال شد که فهرستی از محصولات پتروشیمی و معدنی به آن پیوست شده که مطابق آن صادرکنندگان فهرست ملزم به واریز ارز صادراتی خود به سامانه نیما شده‌اند. همزمان، رئیس سازمان توسعه تجارت خبر از ایجاد مسیر جدید برای ساماندهی بازار ارز در قالب اعطای مجوز برای معامله اظهارنامه‌های صادراتی داد که حاوی پیام مهمی به سهامداران بود. بر اساس صحبت‌های این مقام مسوول، بخشی از صادرکنندگان می‌توانند اظهارنامه‌های صادراتی را با نرخ توافقی به واردکنندگان بفروشند. به گزارش «دنیای اقتصاد» و بر اساس خبری که از سوی رئیس سازمان توسعه تجارت اعلام شده، بازار جدیدی برای صادرکنندگان کالا با پایه غیرنفتی ایجاد شده و آنها ملزم به ارائه ارز به چرخه اقتصاد از طریق سامانه نیما نیستند، بلکه اظهارنامه صادراتی صادرکننده می‌تواند برای واردات اقلام خاصی که قرار است به زودی اعلام شود، استفاده شود. در مجموع چنین برداشت می‌شود که نوسانات قابل توجه بازار در عقب‌نشینی سیاست‌گذار از سیاست ارزی خود بی‌تاثیر نبوده است. از این حیث، برداشتی که مطابق نمونه‌های تاریخی از رویکرد اخیر دولت می‌توان کرد، عقبگرد تدریجی از قلمرو بازار ارز است.
واکنش بازارها به «دیدار تاریخی»
روز گذشته جهان به تماشای دیدار تاریخی رئیس‌جمهوری آمریکا و رهبر کره شمالی نشسته بود. کسانی که تا چند ماه قبل در جنگ لفظی یکدیگر را «روان‌نژند» و «مجنون» می‌خواندند اکنون در برابر هم قرار گرفته و حضور رویاروی هم را «پیش‌درآمدی بزرگ به صلح» تعبیر کردند. همزمان با این دیدار، در بازارهای جهانی شاهد کاهش نسبی تقاضا برای دارایی‌های امنی چون ارز و طلا و در نتیجه افت قیمت این دارایی‌ها در بازار جهانی بودیم.
افزون بر این، معامله‌گران بازارهای جهانی طی این هفته در انتظار نتایج رویدادهای مهم و سرنوشت‌سازی هستند که از آن جمله می‌توان به نشست بانک‌های مرکزی آمریکا و اروپا و همچنین بانک مرکزی ژاپن اشاره کرد. آماری که در هفته‌های قبل از وضعیت بازار کار آمریکا منتشر شد نشان‌دهنده رشد اشتغال و در نتیجه رسیدن بیکاری به کمترین سطح از سال ۲۰۰۰ شد. این امر در کنار رشد تولید صنعتی این کشور از عوامل مهم در تعیین چشم‌انداز پولی اقتصاد آمریکا هستند. از این منظر، انتظار می‌رود که فدرال رزرو نرخ بهره را برای دومین بار در سال ۲۰۱۸ افزایش دهد. بنابراین با تحقق این امر شاخص دلار تقویت و در نتیجه فشار بر قیمت جهانی مواد خام از این ناحیه حفظ خواهد شد. هر چند نشست دیگر بانک‌های اروپا و ژاپن و همچنین گزارش اشتغال انگلستان نیز از تقویت دیگر ارزها در برابر دلار حکایت دارد و می‌تواند در فشار بر ارزش دلار اثرگذار باشد. در مجموع تمرکز بازارهای مالی جهانی در این هفته به نشست‌های مزبور است که طی سه روز پیش رو برگزار خواهد شد.
از سوی دیگر، شروع هفته بازار جهانی چندان به کام نفت نبود. گرچه نگرانی از کاهش تولید ونزوئلا و تنزل صادرات نفت ایران در پی بازگشت تحریم‌های آمریکا همچنان از قیمت این کالای استراتژیک حمایت می‌کند اما افزایش تولیدات بزرگترین تولیدکننده‌های نفت جهان یعنی روسیه، آمریکا و عربستان سعودی عامل فشار بر قیمت نفت به شمار می‌رود. برآیند این نیروهای متضاد قیمت هر بشکه نفت برنت را در معاملات دیروز به نزدیکی مرز ۷۶ دلار تنزل داد که گزارش افزایش تولیدات اوپک در ماه گذشته میلادی نیز بر این روند اثرگذار شد.
خیز نقدینگی برای تصاحب سود
عواملی که به آن پرداخته شد تا حدود زیادی در شفافیت بازارها و رفع بار احتیاطی از دوش سهام اثرگذار بود و موجب تقویت اطمینان در بین فعالان بازار به ویژه مشارکت گسترده در گروه‌های پیشران فلزی و معدنی شد. اما علاوه بر نیروهای سه‌گانه مزبور (سیگنال‌های مثبت بورس کالا، بازار ارز، بازار جهانی) موضوعی که به‌طور محسوسی در دادوستدهای دیروز انعکاس یافت رشد هماهنگ قیمت‌ها با افزایش گردش نقدینگی در بازار بود. چنان‌که می‌دانیم حجم عظیمی از نقدینگی طی سال‌های اخیر در اقتصاد خلق شده که تمام آثار تورمی خود را بروز نداده است. اغلب کارشناسان بر این باورند که این حجم انبوه نقدینگی به‌طور تدریجی در حال نشت و نفوذ در بازارهای مختلف اعم از مسکن، ارز و سکه است. از این منظر، مطابق با تعدیل قیمت‌های نسبی انتظار می‌رود که بخشی از این نقدینگی به سمت سهام سرازیر شود تا تعادل عمومی در تمام بازارها تحقق یابد.
ارزش معاملات خرد سهام در سه روز گذشته به‌طور معناداری افزایش داشته است. رشد بیش از ۶۵درصدی ارزش معاملات این سه روز نسبت به متوسط سال جاری نشان‌دهنده خیز نقدینگی به سمت سهام است. با این حال، شاید این پرسش مطرح شود که قدرت نقدینگی در صنایع مختلف متوازن نیست، بنابراین نباید این واقعیت را به معنای ورود پول جدید به بازار دانست. اما نمونه‌های تاریخی در بورس تهران نشان میدهد که شروع یک جریان قدرتمند معمولا سهامی را متاثر می‌کند که اثر مستقیمی از این رویداد می‌پذیرند که در این مورد خاص می‌توان گروه فلزی و معدنی را مثال زد. اما چنان که می‌دانیم حجم نقدینگی که انتظار می‌رفت در سال جاری در قیمت‌ها نمودار شود در حال هجوم به بازارهای مختلف است که سهام نیز از این قاعده مستثنا نیست. در این شرایط موضوع دیگری که می‌تواند حرکت سهام را در مسیر صعودی تقویت کند، حمایت عوامل بنیادی و پایداری روندهاست. در واقع رشد مستمر قیمت‌ها می‌تواند موجب تشدید حسرت جاماندگی در بین سهامداران شود. بنابراین فعالانی که استراتژی خود را به جای مقاومت در برابر روندهای بنیادی، بر مدار پذیرش قدرت سهام و مشارکت در خرید می‌بندند می‌توانند ضمن تزریق نقدینگی به بازار در روند صعودی سهام سهیم باشند.