پرونده فرابورس ایران در بهار ۹۷ در شرایطی بسته شد که نماگر این بازار در آخرین روز کاری خرداد در سطح ۶/ ۱۲۴۱ واحدی قرار گرفت و با ثبت رشد ۲/ ۱۳ درصدی معاملات این فصل از سال را به پایان رساند. نگاهی به آمار معاملات فرابورس در بهار ۹۷ نشان از ثبت بیشترین ماهانه در خردادماه دارد. آیفکس در این ماه با ثبت بازدهی ۱۲ درصدی توانست بهاری طلایی برای فرابورس ایران به ارمغان آورد.
پذیرش و عرضه دور جدید از اوراق اسناد خزانه اسلامی از مهمترین رخدادهای فصل بهار فرابورس ایران به شمار می‌رود. در عین حال عواملی همچون رشد نرخ دلار، روند مناسب قیمت‌ها در بازارهای جهانی، تفکر سرمایه‌گذاران مبنی بر احتمال تکرار جهش‌های بازارهای موازی در بازار سهام و همچنین انتشار گزارش‌های مناسب فلزی - معدنی‌ها از مهمترین عوامل رشد کم‌نظیر قیمت سهام در ماه پایانی بهار به شمار می‌رود. عواملی که توانست سهام فرابورسی را در مدار مثبت قرار دهد. ماحصل این امر همانطور که گفته شد ثبت بازدهی بیش از ۱۳ درصدی در کارنامه بهار این بازار و ایستادن در سطح ۶/ ۱۲۴۱ واحدی بود.
پذیرش و عرضه دور جدید اسناد خزانه
اواسط خردادماه فرابورس ایران در اطلاعیه جدیدی خبر از پذیرش ۴۳ میلیون ورقه اسناد خزانه اسلامی در نمادهای «اخزا۶۲۱»، «اخزا۶۲۲»، «اخزا۶۲۳» و «اخزا۶۲۴» جمعا به ارزش ۴ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان داد. این اوراق جدید در راستای اجرای مفاد بند (ب) تبصره (۵) قانون بودجه سال ۹۶ کل کشور در بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس ایران پذیرش شد و ۲۸ خردادماه اولین دور آن در نماد «اخزا۶۲۱» مورد عرضه قرار گرفت. با کشف قیمت ۹۶ هزار و ۶۶۷ تومانی این نماد، نرخ سود موثر این اوراق در سطح ۷/ ۲۴ درصد قرار گرفت.
رصد صنایع پربازده فرابورس
همانطور که اشاره شد روند مناسب قیمت‌ها در بازارهای کالای جهانی، یکی از مهمترین عوامل رونق سهام فرابورسی بود. هر چند در روزهای پایانی بهار شاهد افت نسبی قیمت فلزات در بازارهای جهانی بودیم، اما قیمت‌های کنونی همچنان از جذابیت بالایی برای سرمایه‌گذاران برخوردار است. گروه فلزات اساسی در فصل بهار در صدر توجهات معامله‌گران قرار گرفت و با ثبت بازدهی فصلی حدود ۲۵ درصدی، عنوان پربازده‌ترین صنعت فرابورسی در دوره مورد بررسی را از آن خود کرد. همچنین این گروه در رده نخست بیشترین ارزش معاملات در سه ماهه نخست سال ۹۷ قرار گرفتند.
همچنین در فصل گذشته، بهای نفت در بازارهای جهانی روند رو به رشدی را تجربه کرد. به‌طوری که در اواسط این فصل، بهای هر بشکه نفت خام آمریکا از سطح ۷۲ دلار عبور کرد. نفت برنت نیز در روزهای پایانی اردیبهشت ماه برای اولین بار از سال ۲۰۱۴ برای ساعاتی در قیمت‌های بیش از ۸۰ دلار معامله شد. هر چند پس از آن قیمت نفت در مسیر کاهشی قرار گرفت اما در مجموع سه ماهه اخیر، رشد حدود ۵/ ۱ درصدی را به ثبت رسانده است. افزایش قیمت نفت رشد قیمتی متانول را نیز در پی داشت. این موضوع برای برخی شرکت‌های فرابورسی همانند «زاگرس» پراهمیت است. همین موضوع نیز سبب اقبال قابل توجه معامله‌گران به این نماد فرابورسی شد. این موضوع سبب شد تا گروه محصولات شیمیایی، ضمن کسب بازدهی ۵/ ۴ درصدی، از منظر ارزش معاملات در رده دوم صنایع فرابورسی قرار گیرد. در این میان پتروشیمی زاگرس بیش از ۶۲ درصد معاملات این گروه را در اختیار گرفت.
طی معاملات بهار ۹۷، گروه‌های کوچک فرابورسی نیز در میان صنایع پربازده قرار گرفتند. به این ترتیب گروه‌های قند و مواد غذایی به ترتیب با رشد ۱۷ و ۱۲ درصدی معاملات سه ماه ابتدایی سال ۹۷ را به پایان رساندند. در مجموع از ۲۴ صنعت مورد بررسی در بازه مذکور، شاخص ۱۴ صنعت با رشد همراه شد و ۱۰ صنعت نیز معاملات فصلی خود را با افت شاخص پشت سر گذاشتند. خودرویی‌ها و رایانه‌ای‌ها نیز در این فصل، بیشترین زیان را به سهامداران خود تحمیل کردند. انتشار اخبار پراکنده درخصوص قطع همکاری شرکای خارجی خودروسازان، از جمله مسائلی است که این روزها توجه معامله‌گران خودرویی‌ها را به خود جلب کرده است. پس از تعلیق همکاری پژوسیتروئن در ایران در راستای خروج آمریکا از عهدنامه برجام، شرکت هیوندای نیز اعلام کرد همکاری خود با کرمان موتور را از نیمه مردادماه به‌طور کامل قطع می‌کند. موضوعی که نشان میدهد بسیاری خودروسازان خارجی حاضر به پذیرفتن ریسک ماندن در ایران و پشت کردن به تحریم آمریکایی‌ها نیستند. این موضوع در کنار افزایش هزینه‌های تولید خودروسازان و تعدیل‌های منفی متعدد نمادهای زیرمجموعه این گروه خود عامل فشار بر معاملات خودرویی‌ها است.
فرابورس از دریچه آمار فصلی
در ۵۵ روز معاملاتی اولین فصل سال ۹۷ در فرابورس ایران به‌طور میانگین روزانه تعداد ۲۹۵ میلیون ورقه به ارزش ۲۰۴ میلیارد تومان مورد معامله قرار گرفت. بررسی نوسان شاخص فرابورس در این فصل حکایت از رشد بیش از ۱۴۵ واحدی این نماگر دارد. آیفکس در این فصل افت و خیزهای زیادی را تجربه کرد. بیشترین میزان رشد شاخص در این فصل صعود ۶/ ۳۷ واحدی شاخص در بیست و هفتمین روز خرداد بود. ۲۱فروردین اما این بازار شاهد افت چشم‌گیری به میزان ۴/ ۲۲ واحد بود. در حالی روز میانی بهار (۱۵ اردیبهشت) نماگر این بازار در کف فصلی خود یعنی ۸/ ۱۰۴۱ واحد قرار داشت که آخرین روز بهار، آیفکس تا سطح ۶۱/ ۱۲۴۱ واحدی (بیشترین مقدار شاخص در تاریخ فرابورس) پیشروی کرد. در کنار رشد شاخص فرابورس در اولین فصل از سال جاری، ارزش بازار نیز رشد بیش از ۸ درصدی (معادل ۵ هزار و ۱۷۰ میلیارد تومان) همراه شد و به ۷۰ هزار و ۵۲۳ میلیارد تومان رسید.
در مجموع بهار ۹۷، تعداد ۱۶ میلیارد و ۲۱۷ میلیون ورقه بهادار در یک میلیون و ۹۶۷ هزار نوبت معاملاتی در تمامی بازارهای فرابورس مورد معامله قرار گرفت که ارزش این حجم از دادوستدها به ۱۱ هزار و ۲۲۰ میلیارد تومان رسید. به این ترتیب با ثبت این میزان معامله در فصل بهار، شاهد افت ۹۴ درصدی ارزش معاملات نسبت به زمستان ۹۶ بودیم. حجم معاملات نیز در این بازه زمانی با کاهش ۲۶ درصدی مواجه شد. بازارهای اول، دوم و پایه (بازارهای خرد) نیز به‌ترتیب معامله ۱۵۲۰، ۷۳۳۰ و ۶۸۶۰ میلیون سهم به ارزش ۲۷۱، ۱۵۶۹ و ۹۲۵ میلیارد تومان را تجربه کردند. همچنین طی معاملات اولین فصل از سال جاری در بازار ابزارهای نوین مالی تعداد ۴۷۱ میلیون ورقه بهادار به ارزش ۸ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان دادوستد شد که مرتبط با معاملات اوراق بدهی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله و اوراق تسهیلات مسکن بود. دادوستد بیش از ۸۶ میلیون ورقه اوراق بدهی به ارزش ۷ هزار و ۵۶۳ میلیارد تومان، ۳۸۰ میلیون ورقه در ETFها (صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله) به ارزش ۵۶۲ میلیارد تومان و ۴ میلیون و ۴۰۰ هزار ورقه تسهیلات مسکن به ارزش ۲۸۹ میلیارد تومان نتیجه معاملات انجام شده در بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس در سه ماه منتهی به ۳۰ خرداد ۹۷ بود.
افزایش نرخ سود اوراق بدهی
بازار اوراق با درآمد ثابت فرابورس بهار ۹۷، در مجموع میزبان حدود ۴۳ میلیون ورقه اسناد خزانه اسلامی به ارزش ۳ هزار و ۵۹۲ میلیارد تومان در ۳۶ هزار و ۲۶۷ نوبت معاملاتی بود تا در نهایت این اوراق در محدوده قیمتی ۶۸ تا ۹۷ هزار تومان مورد دادوستد قرار گیرند. در عین حال بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان از افزایش متوسط نرخ سود موثر اوراق اسناد خزانه اسلامی در این فصل دارد. طی معاملات بهار ۹۷، متوسط نرخ سود موثر این اوراق با رشد ۴ واحد درصدی همراه شد و به ۶/ ۲۵ درصد رسید. کارشناسان، رونق بازار سهام را مهمترین دلیل افزایش نرخ سود در میان اوراق موجود در بازار بدهی عنوان می‌کنند. به نظر می‌رسد در شرایط بهبود چشم‌انداز آتی بازار سهام، حجم زیادی از نقدینگی دیگر بازارها به سمت بازار سهام کوچ کرده است. بازار بدهی نیز از این امر مستثنی نبود. به این ترتیب در هفته پایانی خردادماه، شاهد کاهش ملموس قیمت اوراق بدهی بودیم. موضوعی که با توجه به رابطه معکوس میان قیمت و سود این اوراق، سبب افزایش نرخ سود در بازار بدهی شد.
جهش «تسه»ها در خرداد
اوراق تسهیلات مسکن اسفند۹۵ (تسه۹۵۱۲) با ثبت بازدهی ۲ درصدی، معاملات فصل بهار را به پایان رساند. در حالی که «تسه»ها از ابتدای فروردین تا میانه خردادماه، روند کم‌نوسانی را در بازه ۶۰ تا ۶۶ هزار و ۹۰۰ تومان تجربه می‌کردند، از ۲۲ خردادماه یعنی همگام با تشدید نوسان در بازار سهام، حبس بازه‌ای اوراق تسهیلات مسکن نیز شکست و قیمت برخی از سررسیدهای این اوراق از ۷۰ هزار تومان نیز عبور کرد. در این میان با وجود نزدیک شدن به فصل اوج تقاضا در بازار مسکن (تابستان)، جهش اخیر قیمت مسکن سبب شده است تا رکود این بازار ادامه‌دار شود. این موضوع می‌تواند سبب تشدید سطح مقاومت ۷۰ هزار تومانی در این اوراق شود. حجم و ارزش معاملات «تسه»ها نیز در ۳ ماه ابتدایی سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ترتیب رشد ۵/ ۲۷ و ۲/ ۱۲ درصدی را نشان میدهد.