بورس تهران معاملات روز گذشته خود را با جهش چشمگیر ۴۰۹۴ واحدی شاخص کل به پایان رساند تا سریال رکوردشکنیهای بازار سهام طی معاملات روزهای اخیر ادامه یابد. فعالان تالار شیشه‌ای در آستانه رونمایی بسته جدید ارزی دولت با خوش‌بینی به شناورسازی نرخ دلار در بازار ثانویه به سهام صادرات‌محور بورس توجه زیادی نشان دادند. این امر ارزش معاملات خرد سهام را به بیش از ۹۴۰ میلیارد تومان رساند و یک رکورد تاریخی از این منظر در معاملات سهام برجا گذاشت.
شاخص کل بورس تهران روز گذشته با جهش ۴۰۹۴ واحدی مواجه شد و با ثبت ۴ کانال‌شکنی در یک روز به رکوردهای تازه‌ای دست یافت. نزدیک شدن به زمان رونمایی از بسته جدید ارزی از سوی دولت با چشم انداز شناورسازی نرخ ارز، عامل تقویت تقاضای سهام طی معاملات این روز به شمار می‌رود. از این رو محتوای بسته جدید ارزی به دقت از سوی سهامداران رصد می‌شود و نقش مهمی در تعیین مختصات سهام طی روزهای آتی خواهد داشت. در عین حال ارزش معاملات خرد سهام نیز دیروز یک رکورد تاریخی به ثبت رساند. ارزش معاملات خرد سهام دیروز بالغ بر ۹۴۰ میلیارد تومان بود. این میزان ارزش معاملات در طول تاریخ بورس سابقه نداشته است. به نظر می‌رسد محتوای بسته جدید ارزی بتواند سوخت معاملات سهام در شرایط کنونی باشد با این حال میزان انطباق این بسته با انتظارات فعالان اقتصادی در تعیین مسیر بازارها و بالطبع اقتصاد کشور نقش مهمی ایفا می‌کند.
تداوم رالی بورس با مُهر ارزی دولت
بورس تهران در روزهای اخیر تحت تاثیر خبر بسته جدید ارزی دولت رکوردشکنیهای خیره‌کننده‌ای را در کارنامه خود به ثبت رسانده است. بررسی‌ها نشان میدهد از روز شنبه هفته گذشته تا کنون شاخص سهام بازدهی بیش از ۱۸ درصدی (معادل حدود ۱۹ هزار و ۵۰۰ واحد) را تجربه کرده است. جهش خیره‌‌کننده قیمت‌ها طی ۷ روز کاری اخیر نشان میدهد فعالان بازار سهام به این باور رسیده‌اند که بسته جدید ارزی مبتنی بر شناورسازی ارزهای غیرنفتی است. البته این رویکرد به سهامداران بورس تهران محدود نمی‌شود بلکه رفتار فعالان سایر بازارهای موازی از جمله بازار نقد و آتی سکه و همچنین بازار ارز نیز از خوش‌بینی نسبت به آزادسازی نرخ دلار به‌عنوان مهمترین محور این بسته حکایت دارد. تا کنون شنیده‌ها از بسته جدید ارزی دولت، آزادسازی نرخ دلار و تعمیق بازار ثانویه بوده است. بر این اساس قرار است ارز حاصل از صادرات غیرنفتی در بازار ثانویه عرضه شود. بخش قابل توجهی از صنایع فعال در بورس تهران در زمینه صادرات محصولات پتروشیمی، فلزات اساسی و استخراج کانه‌های فلزی و... فعال هستند. از این رو طبیعی بود که خبر آزادسازی نرخ دلار، بازار سهام را با چنین واکنشی مواجه کند.
روز گذشته اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری، از برگزاری جلسه شورای عالی اقتصادی و تصویب بسته ارزی مورد نظر از سوی سران سه قوه خبر داد. بنابر آخرین اخبار نیز مقرر شد عبدالناصر همتی، ریاست جدید بانک مرکزی شامگاه یکشنبه جزئیات این بسته را به اطلاع عموم برساند. از این رو حالا چشم سهامداران کاملا به بسته ارزی دولت است. با توجه به اینکه رالی قیمت‌ها تحت تاثیر انتظارات از آزادسازی نرخ ارز رخ داده است، محتوای این بسته در روند آتی سهام تعیین‌کننده خواهد بود. شنیده‌ها از عزم دولت برای حذف حداکثری رانتی حکایت دارد که بیش از سه ماه نرخ دستوری ۴۲۰۰ تومانی دلار آن را تحمیل کرده است. با این حال تفاوت در محتوای بسته ارزی با محتوای اخباری که پیرامون آن شنیده می‌شود، می‌تواند واکنش متفاوت بورس‌بازان را به دنبال داشته باشد. انتظار سهامداران تعیین نرخ توافقی دلار در بازار ثانویه بر اساس عرضه و تقاضا است. این امر با اثرگذاری شگرف بر سود شرکت‌های صادرات‌محور در بورس تهران می‌تواند رالی صعودی قیمت سهام را به دنبال داشته باشد. از این رو بسیاری از کارشناسان معتقدند ادامه رکورد‌شکنی‌ها در بازارسهام حالا تنها نیازمند مهر ارزی دولت است. رکورد‌شکنی شاخص کل و ارزش معاملات با چشم‌انداز شناورسازی نرخ ارز کاملا قابل توجیه است. با این حال اگر سیاست‌گذار بار دیگر یک نرخ دستوری به بازار ارز و به تبع آن اقتصاد تحمیل کند، وضعیت کاملا متفاوت خواهد شد. فرض کنید دولت نرخ ۶ هزار تومانی را برای دلار تعیین کند. جذابیت بازار سهام با نرخ ۶ هزار تومانی دلار نیز بالا است، چراکه با لحاظ چنین نرخی نیز سودآوری شرکت‌های صادرات‌محور بورس قابل توجه خواهد بود. اما در میان‌مدت بار دیگر سیاست‌گذار را از اهداف اصلی اخیر خود دور نگه می‌دارد. دقیقا مطابق آنچه پس از تعیین نرخ ۴۲۰۰ تومانی برای دلار در روزهای پایانی فروردین ماه رخ داد. تعیین نرخ دستوری بار دیگر بازار ارز و سکه را متلاطم خواهد کرد. ضمن آنکه رانتی که چند ماه اخیر به مشکل اساسی اقتصاد کشور تبدیل شده است، باز هم پابرجا خواهد بود. با تلاطم بازار سکه و ارز باز هم نقدینگی راه بازارهای غیر مولد را پیش خواهد گرفت. در نهایت اهداف و تاکید چند باره سیاست‌گذار و قصد آن بر تعمیق بازار مولد سهام و هدایت نقدینگی به سوی آن بار دیگر تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد و از این رو سریال رانت‌ها در اقتصاد و به خصوص بورس کالا و سفته‌بازی در بازارهای غیر‌مولد باز هم تکرار می‌شود. با وجود اینکه محتوای بسته جدید ارزی همچنان مشخص نیست اما اظهارات مقامات دولتی در یک هفته گذشته نشان میدهد که رویکرد حاکم بر بسته در راستای تقویت عرضه ارز از طریق بازار ثانویه است. از این رو انتظار می‌رود رونمایی از این بسته و خبر تعیین نرخ دلار بر اساس عرضه و تقاضا بتواند آرامش نسبی را به بازار ارز و سکه بازگرداند و فرصتی به بورس برای جبران عقب‌ماندگی از این بازارها بدهد.
آینده‌نگری به جای تبلیغ بورس!
وظیفه سازمان بورس در شرایط کنونی چیست؟ سازمان بورس به‌عنوان یک نهاد ناظر و اجرایی در معاملات سهام نباید از جذابیت بازار سهام بگوید یا مردم را به ورود به بورس تشویق کند. این موضوع جزو وظایف سیاست‌گذار نیست. نقدینگی سرگردان در نهایت مقصد خود را می‌یابد. در شرایط رونق سازمان بورس باید از فرصت برای تعمیق بازار استفاده کند. در شرایط کنونی وضعیت برای انجام عرضه‌های اولیه مهیا است. طی ماه گذشته عرضه اولیه پتروشیمی پارس موفق به جذب نقدینگی قابل توجهی به بازار سهام شد. اگر برنامه عرضه اولیه شرکت‌های جذاب دیگری در دستور کار قرار گیرد، جذب نقدینگی به معاملات سهام بیش از پیش خواهد شد. موضوعی که با هدف سیاست‌گذار مبنی بر جذب نقدینگی به بازار سرمایه که نسبت به دیگر بازارها اثرات تورمی کمتری در اقتصاد ایجاد می‌کند، نیز همخوانی دارد.
استقبال بورس‌بازان از سهام دلاری
معاملات دیروز بازار سهام با جهش قابل‌توجه شاخص کل در دقایق ابتدایی داد‌وستدها آغاز شد. سهام غالب شرکت‌های صادرات‌محور بازار با صف طولانی خرید مواجه شدند و رشد حداکثری قیمت را تجربه کردند. انتظار برای رونمایی از بسته جدید ارزی وآزادسازی نرخ دلار به‌عنوان محور اصلی آن سبب شد، تقاضای قابل توجهی در معاملات سهام صورت بگیرد. بورس همچنان در انتظار بسته جدید ارزی است. محتوای شنیده‌های این اخبار تفاوت چندانی نسبت به روزهای قبل ندارد، اما گمانه‌زنی‌ها در این رابطه احتمال آزادسازی ارز حاصل از صادرات غیرنفتی را افزایش داده است. این خبر طی معاملات روز یکشنبه سهام زیرمجموعه صنعت پتروشیمی، فلزات اساسی و استخراج کانه‌های فلزی را تحت تاثیر قرار داد. هر چند در میانه معاملات برخی شایعات برای برهه کوتاهی بر حجم عرضه‌ها افزود، اما در نهایت بورس بازان با ثبت یک روز خاطره‌انگیز استقبال خود از اصلاح سیاست‌های ارزی را تداوم دادند.
از بین صنایع مذکور و اثر‌پذیر از آزادسازی نرخ ارز، غالب صادرکنندگان صنعت پتروشیمی برای هفتمین روز متوالی با صف خرید مواجه بودند. صنعت فلزات اساسی و استخراج کانه‌های فلزی (معدنی) نیز به‌رغم تجربه فشار عرضه در دو روز معاملاتی پیشین (چهارشنبه هفته گذشته و شنبه هفته جاری)، دیروز همگام با اقبال قابل توجه از سوی سهامداران روبه‌رو شدند. این امر غالب سهام برجسته زیر مجموعه این صنعت را با رشد تا سقف روزانه قیمت مواجه کرد. فهرست نمادهای موثر در محاسبه شاخص کل نیز تحرکات معامله‌گران در صنایع مزبور را نشان میدهد. درپایان معاملات دیروز نماد معاملاتی شرکت‌ها هلدینگ خلیج فارس، فولاد مبارکه اصفهان، ملی مس ایران، پتروشیمی پارس و معدنی و صنعتی گل‌گهر در صدر فهرست نمادها با بیشترین تاثیر مثبت در محاسبه شاخص کل قرار گرفتند.
همان‌طور که اشاره شد، دو صنعت پتروشیمی و فلزات اساسی یکه‌تاز معاملات دیروز به لحاظ میزان جذب نقدینگی بودند. ارزش معاملات دیروز این دو صنعت حدود ۵۷۰ میلیارد تومان بود که بیش از ۶۰ درصد ارزش معاملات ۹۴۰ میلیارد تومانی را شامل می‌شود. فولاد مبارکه اصفهان با ارزش معاملات بیش از ۱۲۰ میلیارد تومانی و پتروشیمی پارس با داد‌وستد حدود ۱۰۰ میلیارد تومانی صدر‌نشین جدول نمادها با بیشترین ارزش معاملات شدند. گردش ۷۰ میلیارد تومان پول در ملی مس ایران نیز این نماد را در رتبه سوم جدول مزبور قرار داد. دیروز شاخص صنعت محصولات شیمیایی (پتروشیمی) با رشد حدود ۸/ ۴ درصدی مواجه شد. فلزات اساسی نیز با افزایش حدود ۵/ ۴ درصدی شاخص به معاملات خود پایان داد.
چه خبر از دیگر گروه‌ها
رصد وضعیت صنایع بورسی طی روز گذشته نشان میدهد، ۱۷ صنعت با رشد شاخص و ۱۸ گروه نیز با افت شاخص مواجه بوده‌اند. صنعت تامین آب و برق و گاز با جهش حدود ۵ درصدی شاخص پیشتاز صنایع مثبت بود. در مقابل گروه محصولات چوبی قعر‌نشین جدول دیروز بازدهی صنایع، زیان حدود ۴ درصدی را به سهامداران خود تحمیل کرد. شاخص گروه خودرو دیروز با رشد ۵/ ۰ درصدی مواجه شد. هر چند دیروز ضعف معاملاتی در سهام گروه خودرویی محسوس بود، با این حال خودروسازان توانستند در مقابل افت ملموس قیمت مقاومت کنند. چشم‌انداز شناورسازی ارز، عامل فشار بر سهام این صنعت به شمار می‌رود. در عین حال، جذابیت‌های تکنیکالی و اصلاح اخیر قیمت‌ها در این گروه دیروز باعث رشد نسبی قیمت سهام سایپا و پارس‌خودرو شده است. دیگر گروه‌های کوچک بازار، از جمله قندی‌ها که روز شنبه با رشد دسته‌جمعی قیمت همراه شدند، دیروز با فشار عرضه مواجه شدند و با افت قیمت به کار خود پایان دادند.
رصد تغییر مالکیت سهام
دیروز برای هفتمین روز متوالی تغییر مالکیت سهام به نفع سهامداران خرد بازار رقم خورد. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان میدهد، در پایان معاملات دیروز بیش از ۱۲۰ میلیارد تومان نقدینگی از سبد سهام معامله‌گران حقوقی به پرتفوی سهامداران خرد انتقال یافت. این میزان تغییر مالکیت به نفع سهامداران خرد از ۴ تیر ماه سال جاری تا‌کنون بی‌سابقه بوده است (در این بررسی‌ها ارزش معاملات عرضه اولیه پارس در روز ۲۷ تیر ماه در نظر گرفته نشده است). بیشترین خرید سهامداران حقیقی در معاملات دیروز به ترتیب به صنعت فلزات اساسی، محصولات شیمیایی و فرآورده‌های نفتی اختصاص داشت. خالص خرید سهامداران خرد در این سه صنعت بالغ بر ۷۳ میلیارد تومان بود. در مقابل صنایع سیمان، قند وشکر و محصولات فلزی بیشتر مورد اقبال سهامداران عمده قرار گرفتند. در بحث تغییر مالکیت از منظر نماد، فولاد مبارکه اصفهان،پتروشیمی فجر و ملی مس ایران با بیشترین خالص خرید سهامداران خرد مواجه شدند. در مقابل سهام پتروشیمی پارس، فولاد خوزستان و پتروشیمی ایرانیان مورد اقبال سهامداران حقوقی قرار گرفتند.