آمتیست (
Amethyst) نوعی كریستال كوارتز به رنگ بنفش است؛ و در گروه كوارتز گرانبهاترین سنگ محسوب می شود.
كوارتز در گروه اكسید سیلیس قرار دارد. خود سنگ
کوارتز در طبیعت به رنگ‌های گوناگون یافت می شود كه هر كدام به نامی معروف است؛ مثلاً دُر كوهی (ROCK CRYSTAL) كه بی رنگ است و در تمام نقاط جهان معادن متعددی از آن وجود دارد؛ از جمله در ایران كه این نام (دُر) همیشه مترادف با جواهر به كار برده می شود و جایگاه خاصی دارد.
یكی دیگر از انواع كوارتز،
سیترین (
Citrine) است كه به رنگ زرد روشن تا زرد طلایی و زرد مایل به قهوه‌ای یافت می شود و بسیار مورد توجه جواهر سازان قرار دارد. این سنگ زیبا كه بسیار شفاف است و درخشش بی نظیری دارد، گاهی با توپاز اشتباه گرفته می شود. البته بلورهای سیترین بسیار كمیاب است؛ و سیترین‌های موجود در بازار از انواع دیگر كوارتز به خصوص كوارتز دودی است كه به وسیله حرارت آن را به رنگ زرد در می آورند؛ و با تورمالین زرد، بریل زرد و نیز توپاز زرد شباهت دارد.
آمتیست در گروه سنگهای رنگی در جواهر سازی بسیار مورد توجه است و بیشترین طرفدار را دارد؛ زیرا رنگ آن منحصر به فرد است و در گوهرها كمتر دیده می شود.
بلور
آمتیست در لابه‌لای سنگ‌ها و مواد رسوبی یافت می شود و معادن اصلی و مهم آن در برزیل، ماداگاسكار، اروگوئه، نامیبیا، ژاپن، ایران، آلمان، فرانسه، اتریش و كوه‌های اورال است. نام این سنگ از زبان یونانی گرفته شده است.
در مورد این گوهر افسانه های فراوان و كاربردهای مختلف ذكر كرده‌اند. امروزه اسقف‌های كاتولیك در بعضی مراسم مذهبی، انگشتری و جام‌های
آمتیست به كار می برند. در گذشته از این سنگ به خاطر رنگ زیبای آن در ساخت جواهر برای ملكه ها و نیز تاج پادشاهان و جام های گوناگون استفاده می شده و برای آن ارزش و اعتبار خاصی قائل بوده‌اند. نمونه‌های این شاهكارها را در موزه‌ها و كلیساهای كشورهای اروپایی می توان مشاهده كرد. از
آمتیست برای تسكین سردردهای میگرنی، كم كردن فشارهای عصبی، درمان كم خوابی و كاهش اضطراب استفاده می شود.
فرمول شیمیایی
آمتیست 2SIO و درجه سختی آن در مقیاس مُو (MOE) هفت است. این سنگ در مقابل حرارت حساس است و به همین دلیل بایستی بعد از پایان كار جواهر سازی و آبكاری، نگین را سوار كرد. برای تمیز كردن جواهرات ساخته شده با این گوهر، می‌توان از آب سرد استفاده كرد. اسیدها و مواد قلیایی اثر مخرب روی آن دارد و مانند دیگر جواهرات باید در نگهداری آن دقت فراوان شود.