وضعیت تجارت الکترنیک در جهان

وضعیت تجارت الکترنیک در جهان

تصویری از تجارت الکترونیکی در جهان

در سالهای اخیر ، تغییرات عمیقی در روابط اقتصادی بین افراد،شرکت ها و دولتهابه وجود آمده است. مبادلات تجاری بین افراد با یکدیگر، شرکت ها با یکدیگر و افراد باشرکت ها و دولت ها به سرعت از حالت سنتی خود که عمدتاً مبتنی بر مبادله اطلاعات بر مبنای اسناد و مدارک کاغذی بودهخارج شده و بهسویانجام مبادلات از طریق بهره گیری از سیستم های الکترونیکی در حرکت است .

تجارت الکترونیکی به دلیل سرعت، کارایی،کاهش هزینه ها و بهرهبرداری از فرصت ها، عرصه جدیدی را در رقابت گشوده است. تا آنجا که گفته می شود عقبافتادن از این سیر تحول، نتیجه ای جز منزوی شدن از عرصه اقتصاد جهانی نخواهد داشت. رشد اقتصاد جهانی در سال 2000، 3.8 درصد و در سال2001، 1.3درصد افول داشته است. همچنین نرخ رشد تجارت بین المللی نیز به طور قابلتوجهی پایین آمده است. بخصوص صادرات کشورهای در حال توسعه که در سال 2000 با نرخ 14 درصد رشد کرده بود، در سال 2001تنها به میزان 1درصدافزایش داشته است. در مقابل این موارد، این حقیقت وجود دارد که تعداد میزبان های اینترنت،تعداد کاربران اینترنت در سراسر جهان و ارزش کالاها و خدماتی که به صورتonline مبادله می شوند، به سرعت در حال رشد بوده و عملکرد کسب و کارها، دولت و سایر جنبه های اجتماعی تحت تاثیراینترنت قرار گرفته است .

دسترسی جهانی به اینترنت و تجارت الکترونیکی

رشد روز افزون فناوری مخصوصاً فناوری اطلاعات در جهان باعث دسترسیافراد بی شماری بهاینترنت گردیده است. براساس تحقیقات اتحادیه بین المللی ارتباطات از راه دور (ITU1) ، تعداد کاربران اینترنت تا آخر سال 2001، به 500 میلیون نفر رسیدهاست که این رقم، 115 میلیون نفر بیشتر از تعداد کاربران اینترنت در اواخر سال 2000 می باشد. یعنی افزایشی به میزان 30درصد قابل مشاهده است.همچنین ITU پیش بینیکرده بود که تعداد کاربران اینترنت تا آخر سال 2002 به 665 میلیون نفر خواهد رسید که نشان دهنده 31درصد نرخ رشد سالانه میباشد. به عبارت دیگر هر سال بیش از 150 میلیون نفر یا 5/2 درصد از کل جمعیت جهان بهتعداد کاربران اینترنت افزوده می شوند. تعداد کاربران اینترنت در کشورهای در حال توسعه نیز افزایش می یابد: در جدولزیر ارقام مربوط بهتوزیع جغرافیایی رشد کاربران اینترنت در سال 2000 و 2001 براساس تحقیقات ITU ارایه شده است .

داده هانشان می دهد که در کشورهای در حال توسعه، کاربرانجدید اینترنت سهم رو به رشدی داشته و این کشورها در سال 2001 ، یک سوم از کاربران جدید اینترنت در سراسر جهان رادر خود جای داده اند.بر اساس گزازشات ناشی از یک پروژه تحقیقاتی در این زمینه، تا سال 2005 حدود 8/941 میلیون کاربر اینترنت در جهان وجود خواهدداشت که تقریباً دوبرابر تعداد کاربران اینترنت در آخر سال 2001 می باشد. در بازارهای بسیار پیشرفته، نفوذ اینترنت نزدیک به حد اشباعرسیده و از اینروافراد برای دسترسی به اینترنت در آینده نزدیک برنامه ریزی نمی کنند و به نظر می رسد کهتعداد کاربران اینترنت تا حدی تثبیت گردیده است . بنابراین رشد سهم کشورهای در حال توسعه ادامه خواهد یافت .(Ecommerce, 2002)

تجارت الکترونیکی و روند رشد آتی آن

تجارت الکترونیک درکشورهای در حال توسعه رشد می کند ولی سرعت رشد آن بسیارکمتر از سرعت رشد تعدادکاربران اینترنت می باشد با اینکه استفاده از اینترنت پیش شرط توسعه تجارتالکترونیک می باشد (ECommerce,2002) و رشد بالای دسترسیعمومیمردم به اینترنت موجب توسعه تجارت و کسب وکار از طریق اینترنت می شود، (صنایعی 1381)ولی رشد تعداد کاربران اینترنت لزوماً نشانه سرعت توسعه تجارت الکترونیک نمی باشد. در نظر خواهی که در شش ماهاخیر در 12 کشور جهانانجام گرفت، e-mail تنها فعالیت اینترنتی در بین بیش از 50 درصد از پاسخ دهندگان آنکشورها بود. نسبت کاربران اینترنتی فعال در زمینه تجارت الکترونیکی در کشورهای در حال توسعه پایین تر از حدمیانگین می باشدواین عامل مطمئناً به دلیل درآمد سرانه پایین تر و همچنین عوامل دیگری چون استفاده کم ازکارت اعتباری، کمبود محصولات یا خدمات مربوطه یا تدارکات و خدمات تکمیلی ضعیف می باشد.

 بهنظر می رسد فاصله بین کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته در زمینه دسترسی و استفاده آنها ازاینترنت کمتر از فاصلهبین این کشورها در زمینه حجم تجارت الکترونیکی می باشد .

اگرچه در مورد سرعت گسترش مبادلات الکترونیکی، برآوردهای بسیارمتفاوتی ارائهشدهاست ولی در کلیه پیش بینی های به عمل آمده اعلام شده است که تجارت الکترونیکی درسالهای آینده با رشد فزاینده ای روبرو خواهد بود. در سال 1999 حجم مبادلات الکترونیکی در ایالات متحده امریکا، 700میلیارد دلار ودرسایر کشورهای جهان 330 میلیارد دلار بوده است. پیش بینی می شود که حجم تجارت الکترونیکیکالاها و خدمات شرکت های امریکایی در سال2003 به2800 میلیارد دلار بالغ گردد که این رقم معادل 25 درصد خریدهاییاست که در آن سال بینشرکت های آمریکایی صورت خواهدگرفت. انجام مبادلات الکترونیکی توسط شرکت ها و مصرفکنندگان اروپایی در سال 2004 معادل 1،600 میلیارد دلار یا 3/6 کل معاملات در اروپا برآورد گردیده است.

 درحیطه تجارت بین المللی نیزتجارتالکترونیک سهم فزاینده ای را به خود اختصاص خواهد داد. برآوردهای موجود حاکی از آناست که تا سال 2003 بین 10 تا 25 درصد از تجارت، به صورت الکترونیکی صورت خواهد گرفت .

کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، از نظر حجم تجارتالکترونیکی در صدر فهرست کشورهای عربی قرار دارند. ارزش تجارت الکترونیکی این کشورها سالانه به 3/1 میلیارد دلار میرسد. در کشورهایتازه صنعتی شده نیز تجارت الکترونیک به سرعت در حال گسترش است.

در یکی دیگر از تحقیقات به عمل آمده توسط Economic Intelligent United ، رتبه بندی کشورهای جهان برای پذیرش وبه کارگیریتجارت الکترونیکی ارائه گردیده است. در این تحقیق عواملی از قبیل اتصال به شبکه،اوضاع کسب و کار، پذیرش تجارت الکترونیکی توسط تولید کنندگان و مصرف کنندگان، وجود قوانین و مقررات مناسب، فراهمبودن خدمات حمایتی برایتجارت الکترونیکی و زیرساختهای اجتماعی و فرهنگی، به عنوان عمده ترین محورهای تعیین کننده گسترش تجارت الکترونیکی درکشورها شناختهشدهاند.

در این بررسی امریکا و استرالیا در رده هایاول و دوم و سنگاپوردررده هفتم قرار گرفتند. این درحالی است که فرانسه علی رغم گستردگی استفاده از اینترنت،به دلیل تمرکز بازار داخلی در رده پانزدهم قرار گرفته است.

مقایسه تجارت الکترونیک B2B با تجارت الکترونیک B2C

حجم تجارت الکترونیکB2B بر حجم تجارت الکترونیکB2C فزونی دارد ولی درکشورهایدر حال توسعه در سطح پایینی باقی مانده است. تجارت الکترونیک B2B 95 درصد کل تجارت الکترونیک جهانی را تشکیل می دهد. منابعمتفاوت در پیشبینیهای مربوط به حجم معاملاتB2B همسانی ندارند، ولی در توجه به رشد زیاد آن در چند سال آینده اتفاق رای وجود دارد. نرخ های رشدسالانه ای که ارایه میشود، بین 5/81 درصد و4/54 درصد تغییر می کنند. تا زمانی که B2B درکشورهای در حال توسعه پیاده نشود، حجم تجارت الکترونیکدر آن کشورها ناچیز خواهدبود.

 توسعه تجارت الکترونیک B2B در شرکت های فعال کشورهای در حال توسعه به ظرفیت آنها جهت شرکت در زنجیره های تامین جهانیو منطقه ای مرتبط میباشد. توسعه B2B در سطحشرکت، نیاز به توانایی برآورده کردن چالش های سازمانی و تکنولوژیکی و در سطح کشور، نیاز به پیوند بهترجنبه فیزیکی و دیجیتالیاقتصاد کشور دارد. به دلیل اینکه تجارت الکترونیک B2B- به غیر از بخش خدمات- به همان نسبتی که نیاز به زیر ساختار ICT دارد، نیاز به زیرساختار سنتی وفیزیکی از جمله بنادر، خطوط آهن و جاده، خدمات پشتیبانی و معیارهای تسهیل تجاری، که از اصول اساسی زنجیره تامین میباشند، دارد . جریان هایسرمایه گذاری مستقیم خارجی و پیوندهای موجود بین رویه های محلی و جهانی از دیگرعوامل مهم رشد تجارت الکترونیکB2B در کشورهای درحالتوسعهخواهد بود .

تسهیل توسعه B2B در کشورهای در حال توسعه به دلیل رشدی که فراهم می کند مهم است و مهمتر از همه اینکه اهمیتتجارت الکترونیکبرایتوسعه تنها به دلیل راحتی انجام خرید نمی باشد بلکه به این دلیل است که تجارت الکترونیکبه شرکت ها کمک می کند که در تمام مراحل تولید و فرآیندهای توزیع خود دستاوردهای کارایی به دست آورند که ایندستاوردها باعث پیشبردرقابت پذیری شرکت ها، سطوح بالاتر بهره وری و به طور کلی ایجاد درآمدهایی برای اقتصاد می گردد .

نمودار زیر اطلاعاتی را از یک نظر خواهی جهانی کهدر سال 2001 در رابطه با بازارهای الکترونیکی انجام گردید ارایه می کند. تطابق فرآیندها و تکنولوژی های کسب وکاربا محیط جدید الکترونیکینیاز به صرف زمان و هزینه دارد . زمانی که عاملان بازارهای الکترونیکی مدل های کسب وکار خود را اصلاح کنند و همچنین شرکتهای رهبر، شرکایکوچکتر خود را به بازارهای الکترونیکی جذب کنند، انتظار می رود که این سیستم ها به جذبسهم در حال رشد فروش های جهانیB2B ادامه بدهند (ECommerce,

مهمترین دلایل عدم خرید اینترنتی :

موسسه تحقیقاتی نلسون تیلور در تحقیقات دوره ای خود مهمترین دلایلعدم خرید اینترنتی رادسته بندی نموده است. طبق نتایج تحقیقات این گروه، مسائل امنیتی مهمترین دلیل امتناع از خرید اینترنتی محسوب می گردد .

نتیجه گیری

تجارت الکترونیکی در حال رشد بوده و در آینده بسیاری از شیوه هایتجاری سنتی رابهچالش فرا می خواند. محیط در حال تغییر و غیر ایستا حکم می کند که ما نیز باید راهبرد هایاثربخشی را در راستای بستر سازی برای توسعه این پدیده در کشورمان توسعه دهیم. تجارت الکترونیک می تواند سکوی پرتاببسیاری از صنایع و کسبوکارهای ما باشد البته اگر ما توان تطبیق آن را با برنامه های تجاری کسب و کارمانداشته باشیم .