فرود آرام اونس در 2014

اونس طلا آخرین روز سال 2014 را با سقوط به پایان برد و نخستین روز کاری سال 2015 را به نوسان‌های شدید گذراند. هر اونس فلز زرد که روز چهارشنبه روی قیمت 1182 دلار ایستاده بود، جمعه تا ساعت 7 بعدازظهر به وقت تهران به قیمت 1190 دلار رسید تا اونس دوباره به مرز روانی 2014 نزدیک شده باشد. ناتوانی طلا برای ماندن پیرامون مهم‌ترین مرز سال 2014 یعنی مرز روانی 1200 دلار بیشتر جلب توجه کند.

قیمت نهایی روز چهارشنبه، قیمت نهایی سال 2014 نیز بود تا درصد افت ارزش این کالای گرانبها در 12 ماه گذشته مشخص شود. اونس سال 2014 را با قیمت 1204 دلار آغاز کرد تا ثبت قیمت نهایی 1182 دلار در روز چهارشنبه به معنای افت 22 دلاری این پناهگاه سرمایه باشد. افت 22 دلاری اونس برابر با از دست رفتن 87/1 درصد از ارزش آن در افت و خیزهای شدید سال گذشته است. البته افت 22 دلار در یک سال را می‌توان ثباتی نسبی در نظر گرفت، اما این ثبات قیمتی نقطه به نقطه به هیچ وجه نشانه ثبات روند این فلز پایه در ماه‌های گذشته نیست. طلا در سال 2014 تحت‌تاثیر عوامل اقتصادی و سیاسی پرشمار بارها با صعود و سقوط روبه رو شد. هر اونس طلا در سال 2014 هم به محدوده 1380 دلار رفت و هم نوسان در محدوده 1130 دلار را تجربه کرد.

مهم‌ترین عامل فشار روی طلا در سال گذشته میلادی گذار بزرگ‌ترین اقتصاد جهان به رونق بود. اقتصاد ایالات متحده سال را با احیا شروع کرد و بعد با قوی‌تر شدن این احیا به رونق رسید. نماد این رونق رشد 5 درصدی تولید ناخالص ملی در سه ماه سوم سال و ایجاد بیش از 320 هزار شغل در ماه نوامبر بود. رونق اقتصاد آمریکا جذابیت بازارهای بورس را افزایش داد تا جریان سرمایه در بازار فلزهای گرانبها رو به خارج داشته باشد. این رونق به تقویت شدید دلار نیز کمک کرد تا فشار روی طلا بیش از پیش شود. ارزش دلار با بهای کالاهای پایه نسبت مستقیم دارد. شاخص دلار که این ارز را در برابر 6 ارز عمده (یورو، پوند استرلینگ، ین ژاپن، فرانک سوئیس، دلار کانادا و کرون سوئد) مقایسه می‌کند، در آخرین روز کاری سال 2013 به 04/80 و در آخرین روز کاری سال 2014 به 28/90 واحد رسید. خیز دلار از ماه ژوئن شدت گرفت و تا پایان سال ادامه داشت. نخستین روز کاری سال 2015 نیز با افزایش شاخص دلار آغاز شد. دلار در ماه‌های آخر سال 2014 مهم‌ترین عامل خارجی بازار فلزهای گرانبها بود و اهمیت خود را در سال 2015 نیز حفظ خواهد کرد. اما دومین عامل خارجی مهم در ماه‌های پایانی سال قبل میلادی بهای نفت‌خام بود که ضعف آن، همسو با قدرت دلار عمل می‌کرد. سقوط بهای نفت به‌خصوص در سه ماه پایانی سال 2014 فشار بر بازار طلا را افزایش داد. نفت خام نیز در سال 2014 حدود 44 درصد از ارزش خود را از دست داد.

البته در مورد اقتصاد آمریکا هنوز نگرانی‌هایی وجود دارد. مشکلات بخش مسکن و پایین بودن تورم از جمله مهمترین چالش‌ها هستند. دیگر نگرانی‌های اقتصادی که در مقاطعی توانستند به رشد طلا کمک کنند وابسته به دیگر اقتصادهای عمده جهان بودند. در سالی که اقتصاد آمریکا به وضعیت پیش از بحران بازگشت، «واگرایی» در اقتصاد جهان آشکار بود. در سال 2014 ژاپن رسما وارد رکود شد، همین‌طور روسیه که اقتصادش با اقتصادهای نوظهور گره خورده است. اروپا با ثبت تورم‌هایی نزدیک به صفر و رشدهایی اندک در آستانه رکود کامل قرار گرفته است. چین هم که در دوره بحران مالی جهانی کمک زیادی به خروج جهان از رکود کرد، دو سالی است که با رشدهای دورقمی خود فاصله گرفته است؛ رسیدن رشد چین- که به باور برخی از کارشناسان هم‌اکنون بزرگ‌ترین اقتصاد جهان است- به زیر 7 درصد در سال 2014 نشانه‌ای از اوضاع سخت اقتصاد جهان در سال پیش رو است. اما طلا و دیگر فلزهای گرانبها و همه بازارهای مالی دیگر در سال 2014 تحت تاثیر سیاست نیز بودند. مهم‌ترین عامل سیاسی سال، بحران اوکراین بود که در مقاطعی به شدت به رشد طلا کمک کرد. اما عادت کردن بازارها به این بحران، در نیمه دوم سال از قدرت تاثیر آن کاست. با این همه واضح است که مسائل ژئوپلیتیک مربوط به روسیه و اوکراین و در کل شرق اروپا در سال 2015 نیز قابلیت تکان دادن بازارها را دارند. بسیاری از کارشناسان سیاست خارجی، احتمال بروز واکنشی عجیب را از سوی ولادیمیر پوتین در روزهایی که روسیه وضعیت اقتصادی خوبی ندارد، قوی می‌دانند. دیگر مسائل سیاسی سال شامل بحران‌های متعدد خاورمیانه به‌خصوص ظهور داعش، حملات به غزه، جنبش «چتر» هنگ‌کنگ و... بود که اثرشان بسیار کوتاه‌مدت‌تر بود. به هر حال تناقض‌های سیاست و اقتصاد از سویی و تناقض‌های موجود در خود این دو میدان باعث افت و خیز شدید بازارهای مالی و از جمله بازار طلا شد تا اونس نوسانی در بازه 250 دلاری را تجربه کند. ولی نتیجه نهایی نوسان در این بازه بزرگ افت 22 دلاری بود تا دومین سال افت پیاپی طلا رقم خورده باشد.

 این برای نخستین بار از سال 1998 است که طلا دو سال متوالی با کاهش ارزش رو به رو می‌شود. با این همه چنان‌که اشاره شد افت و خیزهای سال 2014 چنان یکدیگر را خنثی کردند که باعث ثبات نسبی طلا در سال 2014 شدند. این ثبات نسبی در کنار سقوط طلا در سال 2013 بیشتر به چشم می‌آید. طلا در سال 2013 میلادی با سقوط بیش از 450 دلاری ازبهای 1657 به بهای 1204 دلار، حدود 28 درصد از ارزش خود را از دست داد تا افت کمتر از 2 درصدی آن در سال 2014 امید به طلای 2015 را بیشتر کند. یکی از مهم‌ترین چالش‌های بازار طلا در سال 2014 وجود ابهام شدید بود، اما افزایش امید به طلا را می‌توان در کاهش کمتر ذخایر طلا پی گرفت. ذخایر طلا در صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا پس از کاهش 41 درصدی در سال 2013، در سال 2014 با 11 درصد کاهش روبه‌رو شد.

اما کاهش این ذخایر نشان می‌دهد که طلا در سال 2015 ماه‌های سختی را پیش رو دارد. مهمترین عوامل فشار یعنی احیای قوی اقتصاد ایالات متحده، تقویت دلار و سقوط نفت همچنان پابرجا هستند. 

همچنین با توجه به پایان سیاست‌های «تسهیل کمی» از سوی فدرال رزرو، بازارها در انتظار افزایش نرخ‌های بهره هستند که از سال 2008 دست نخورده مانده‌اند. نرخ‌های بهره آمریکا در حال حاضر نزدیک به صفر هستند و افزایش آنها می‌تواند سیگنال‌های منفی برای معامله‌گران طلا بفرستد. افزایش نرخ‌های بهره آمریکا به معنای انقباضی شدن سیاست پولی است که هواداران طلا را ناامید می‌کند. 

اما نگرانی‌های اقتصادی و بحران‌های ژئوپلیتیک می‌توانند نظر عاشقان فلز زرد را تامین کنند. علاوه‌بر اینها برخی به عواملی مانند افزایش تقاضای آسیا، افزایش قیمت پس از ورشکستگی برخی شرکت‌های معدن به‌دلیل سطوح پایین قیمتی و... اشاره می‌کنند. درحالی‌که موسسات «سوسیته جنرال»، «گلدمن ساکس» و «کردیت سوئیس» کاهش بیشتر بهای فلز زرد در سال میلادی تازه را پیش‌بینی کرده‌اند، گروه بانکی استرالیا و نیوزیلند و همچنین موسسه «تی دی سکیوریتیز» بهبود قیمت طلا را در سال 2015 پیش‌بینی کرده‌اند. تحلیلگران «کپیتال اکونومیکس» بر این باورند که طلا همچنان امکان صعود دارد و پیش‌بینی کرده‌اند قیمت اونس تا پایان سال 2015 به حدود 1300 دلار برسد، اما تحلیلگران بانک «سی ای بی سی» معتقدند طلا در سال جدید میلادی شاهد نوسان‌های بیشتری خواهد بود و ممکن است تا 1000 دلار هم سقوط کند.  

هنوز برای تعیین روندهای سال 2015 بسیار زود است، گرچه عوامل موثر و بالقوه موثر می‌توانند روشنی بخش مسیر باشند. فعلا تنها نخستین روز کاری سال تجربه شده است. اونس روز جمعه، دوم ژانویه را با رشد آغاز کرد، بعد رو به کاهش گذاشت و بعد دوباره با جهش مواجه شد. قیمتی که تا لحظه نوشته شدن این خبر ثبت شد 1190 دلار بود، گرچه هم‌اکنون که شما این گزارش را می‌خوانید ممکن است قیمت متفاوتی به عنوان قیمت نهایی روز رقم خورده باشد. افت قابل توجه اونس در روز گذشته عمدتا ناشی از تاثیر سقوط یورو بود. روز جمعه در پی سخنان مبهم ماریو دراگی، رئیس بانک مرکزی اروپا مبنی بر برنامه‌ریزی برای آغاز سیاست‌های تسهیل کمی در آینده نزدیک، ارز واحد اروپایی در مقابل دلار به کمترین ارزش خود در چهار سال و نیم اخیر رسید. این سقوط باعث رشد دلار و تشدید فشار بر طلا شد. اما با اعلام افت شاخص ism تولید آمریکا طلا به محدوده 1190دلار جهش کرد. درهرحال هفته کاری گذشته، میان سال‌های 2014 و 2015 تقسیم شده بود و به این ترتیب هفته کاری آینده که از دوشنبه شروع می‌شود، هفته مهم‌تری برای بازارها خواهد بود.