ابزارهای جدید اساس سیاست پولی مستقل

قانون اول آتش‌نشان‌ها این است: «حواست به راه خروج باشد». برای مقابله با رکود مالی نیز باید همین قانون را در نظر گرفت. دیر یا زود، فدرال رزرو مجبور خواهد شد که دست به کار شود و راه خروج از اقدامات شگفت‌آوری را که برای افزایش تقاضا و ایجاد اعتبار برداشته است، پیدا کند».
فشار بر فدرال رزرو روز به روز افزایش می‌یابد. بسیاری از کارشناسان منتظرند که این نهاد استراتژی خروجش را تبیین کند. فدرال رزرو باید اطمینان دهد که می‌تواند سیاست‌هایی را به کار گیرد تا اقداماتی که در این مدت صورت داده است، تورم به بار نیاورد. جالب آنکه در تاریخ دوم ژوئن آنجلا مرکل صدراعظم آلمان فدرال رزرو، بانک انگلستان و بانک مرکزی اروپا را به خاطر سیاست‌های پولی آسان‌گیرانه‌شان مورد انتقاد قرار داد. حمله خانم مرکل به بانک‌های مرکزی، که می‌توان آن را برخلاف سنت آلمانی عدم مداخله در کار بانک‌های مرکزی مستقل به حساب آورد، وضعیت بانک مرکزی اروپا را بیش از پیش در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد. قرار بود که بانک مرکزی اروپا در تاریخ چهارم ژوئن، جزئیات برنامه‌ای را که برای خرید ۶۰میلیارد یورو (۸۶میلیارد دلار) اوراق قرضه طراحی کرده است، اعلام کند. نوک پیکان حملات آنجلا مرکل به اختیارات این نهادها نیز متمرکز شد. مرکل در ادامه گفت: «من نسبت به حدود اختیارات فدرال رزرو و خط مشی بانک انگلستان که اثرات خود را در اروپا خواهد گذاشت، بسیار بدبین هستم».
هراس خانم مرکل ناظر به این واقعیت است که فدرال رزرو در هجدهم مارس اعلام کرد که تا ماه سپتامبر معادل ۳۰۰‌میلیارد دلار اوراق خزانه و ۲۰۰‌میلیارد دلار اوراق قرضه منتشر شده توسط فانی می و فردی مک، دو غول بازار مالی ایالات متحده را خریداری خواهد کرد و تا دسامبر نیز ۲۵/۱تریلیون دلار اوراق بهادار رهنی خواهد خرید. این خریدها به این منظور صورت گرفت که نرخ‌های بهره بلندمدت کاهش یابد. البته در ابتدا این تلاش موفقیت آمیز بود، طوری که بازده اوراق خزانه ده ساله از سه درصد به ۵/۲درصد کاهش یافت. اما تا سوم ژوئن دوباره نرخ بهره به ۵/۳درصد افزایش پیدا کرد.
البته بخشی از این افزایش در نرخ‌های بهره به خاطر افزایش انتظارات تورمی رخ داده است. در اوراق قرضه محافظت شده در برابر تورم، تورم برابر با دو درصد در نظر گرفته شده است. این در حالی است که سال گذشته، تورم انتظاری نزدیک به صفر بود. از سوی دیگر در سوم ژوئن، بن برنانکه رییس فدرال رزرو اعلام کرد که بخشی از این افزایش به این دلیل است که بسیاری پیش‌بینی می‌کنند در آینده نه چندان دور استقراض دولت به شدت افزایش خواهد یافت.
اما فدرال رزرو، بخش عمده این افزایش نرخ‌های بهره را به این مساله نسبت داده است که همچنان که خوش‌بینی افزایش یافته، سرمایه‌گذاران اوراق خزانه کم‌ریسک را به نفع سرمایه‌گذاری‌های پرریسک‌تر کنار گذاشته‌اند. به هر حال، این نظر اگر درست هم باشد، به خودی خود دلیلی بر این امر نیست که فدرال رزرو خرید اوراق قرضه را افزایش دهد (اقدامی که فعلا صورت می‌دهد). ویلیام دادلی رییس بانک فدرال رزرو نیویورک اعلام کرده است: «هدف از این برنامه عمدتا، کاهش دادن نرخ‌های بهره و تولید یک موج دیگر برای تسهیل تامین مالی پروژه‌ها است. اقدامی که تا به حال موفقیت آمیز بوده است». به عقیده او: «البته واضح است که اگر مجبور باشیم بین پایین نگه داشتن نرخ‌های بهره رهنی برای مدت زمان بیشتر و بهبود اوضاع اقتصادی یکی را انتخاب کنیم، من دومی را انتخاب می‌کنم». البته شاید خیلی غیرمنطقی نباشد که فدرال رزرو برای این که از افزایش شدید نرخ‌های بهره پس از پایان یافتن اجرای برنامه فعلی جلوگیری کند، در آینده نیز به خرید اوراق قرضه البته در حجم بسیار پایین‌تر ادامه دهد.
طی چند سال اخیر، فدرال رزرو به منظور اعطای وام و خرید اوراق بهادار، برای سیستم بانکی (به ویژه از طریق انتشار پول) ذخایر جدید خلق کرده است، طوری که ذخایر حدودا به ۹۰۰‌میلیارد دلار افزایش یافته است. این در حالی است که در سال منتهی به ماه سپتامبر، ذخایر معادل ۱۱‌میلیارد دلار بوده است. بسیاری از تحلیل گران معتقدند که این حجم از ذخایر اضافی به تورمی قابل ملاحظه منجر خواهد شد.
البته فدرال رزرو این تحلیل را قبول ندارد. از نظر فدرال رزرو، ذخایر اضافی تنها زمانی می‌تواند مشکل‌زا شود که این نهاد نتواند در زمان لازم نرخ وجوه فدرال را افزایش دهد. از آنجا که فدرال رزرو در سپتامبر این اجازه را یافت که روی ذخایر بهره بپردازد (بانک‌های مرکزی دیگر مدت‌ها بود که این اجازه را داشتند) این ریسک کاهش یافت. این امکان که فدرال رزرو بتواند روی ذخایر بهره بپردازد، در تئوری می‌تواند کفی را برای نرخ وجوه فدرال تعیین کند. بانک‌ها اگر بتوانند از فدرال رزرو دو درصد بهره بگیرند، یقینا ذخایر اضافی خود را با نرخ یک درصد وام نمی‌‌دهند.
گفته می‌شود فدرال رزرو نمی‌‌تواند مطمئن باشد که دادن بهره‌روی ذخایر همانطور که در تئوری انتظار می‌رود، در عمل هم تاثیر بگذارد. بنابراین احتمالا تلاش خواهد کرد که بخشی از ذخایر را جذب کند؛ ذخایری که بخش مهمی از آنها به منظور کمک به بازارهای اعتبار و در جریان وام دادن فدرال رزرو به بانک‌ها، منتشرکنندگان اسناد تجاری و دیگر اوراق ایجاد شدند.
این تسهیلات نقدینگی ارائه شده از طرف فدرال رزرو برای قرض گیرندگان گران‌تر از تسهیلات خصوصی تمام می‌شوند و همین امر باعث می‌شود که جذابیت کمتری داشته باشند. این اتفاق هم اکنون نیز در حال رخ دادن است و به راحتی مشاهده می‌شود که تسهیلات نقدینگی در حال کاهش هستند. اگر فدرال رزرو جذابیت این تسهیلات را بیش از پیش کاهش دهد، این روند می‌تواند سرعت گیرد.
البته مدیریت کردن ذخیره اوراق بهادار که حجمش رو به افزایش است، کار سخت‌تری است. شاید به نظر برسد که فدرال رزرو می‌تواند این اوراق را به سادگی بفروشد اما این اقدام موجی را ایجاد می‌کند که می‌تواند نگران‌کننده باشد. به قول آقای دادلی «روزی که این اوراق به فروش گذاشته شوند روز مهمی برای بازار خواهد بود. از نظر تاریخی، فدرال رزرو همیشه این اوراق را خریده و نگهداری می‌کرده است». از آن جا که سررسید اوراق در دست فدرال رزرو به طور متوسط پنج تا ده سال است این نهاد به زودی مجبور خواهد شد که راهی را برای عقیم کردن این ذخایر پیدا کند. رویکرد معمول این است که توافقنامه‌های بازخرید ذخایر به کار گرفته شوند تا در صورت لزوم فدرال رزرو بتواند برای تامین مالی دارایی‌های ترازنامه از یکی از شانزده موسسه‌ای که با آنها اوراق بهادار معامله می‌کند، وام کوتاه‌مدت دریافت کند. اما این احتمال نیز وجود دارد که این موسسات ظرفیت لازم برای قرض دادن را نداشته باشند.
فدرال رزرو در حال حاضر مجبور است که از خزانه درخواست کند اوراق قرضه بیشتری منتشر کند تا بتواند ذخایر بیشتری را جذب کند. زمانی که موسسات مذکور این اوراق قرضه را خریداری می‌کنند، پول نقد از حساب ذخایر آنها به سپرده‌های خزانه در فدرال رزرو منتقل می‌شود. فدرال رزرو این سپرده‌ها را بلوکه می‌کند. اما این نکته را نباید از نظر دور داشت که در حال حاضر محدودیت‌هایی از سوی کنگره بر خزانه‌داری اعمال می‌شود؛ به عنوان مثال کنگره سقفی را برای انتشار اوراق قرضه خزانه تعیین کرده است. این در حالی است که یک بانک مرکزی مستقل نباید برای به کارگیری ابزار خود به مقامات مالی وابسته باشد.
راه حل بهتر آن است که فدرال رزرو مانند دیگر بانک‌های مرکزی اوراق خود را منتشر کند. در این صورت فدرال رزرو می‌تواند به گستره بزرگتری از سرمایه‌گذاران اتکا کند و برای مدیریت ترازنامه‌اش به معامله با چند موسسه معدود محدود نباشد. این نهاد می‌تواند سررسید اغلب اوراق را تا ۳۰ روز کاهش دهد تا با اوراق خزانه تداخل متفاوت باشند. اما مشکل آن جا است که کنگره باید این طرح را تصویب کند. البته این احتمال وجود دارد که کنگره با این طرح مخالفت نکند. آقای دادلی می‌گوید: «تا زمانی که این نگرانی وجود داشته باشد که ابزارهای در دسترس کافی نیستند منطقی است که ابزارهای بیشتری ایجاد کنیم؛ حتی اگر در همان لحظه به این ابزارهای جدید احساس نیاز نکنیم».

اپلیکیشن اندروید تلگرام اینستاگرام