امروزه ارزش مبادلات الکترونیکی در جهان به سرعت در حال افزایش است، چنان که در گروه کشورهای توسعه یافته، آمریکا بیشترین سهم از مبادلات الکترونیکی را به خود اختصاص داده و کشورهای اروپایی نیز به سرعت در حال کم کردن فاصله خود با آمریکا هستند.
امروزه ارزش مبادلات الکترونیکی در جهان به سرعت در حال افزایش است، چنانکه در گروه کشورهای توسعه یافته، آمریکا بیشترین سهم از مبادلاتالکترونیکی را به خود اختصاص داده و کشورهای اروپایی نیز به سرعت در حالکم کردن فاصله خود با آمریکا هستند.
● پیدایش
تجارت الکترونیکی در واقع از سال ۱۹۷۰ آغاز شد. در آن زمان شرکتهای بزرگیدست به تشکیل شبکههای رایانهای زدند تا اطلاعات تجاری را بین خود وتولیدکنندگان دیگر مبادله کنند و این روش تبادل الکترونیکی دادهها EDI(ELECTRONIC-DATA interchange) نامیده شد.
EDI با هدف تبادل اطلاعات حجیم تجاری در قالب مشخص و استاندارد بین مراکزتجاری ایجاد شد، در حالی که امروزه تجارت الکترونیکی با حجم کمتری ازاطلاعات که لزوما در قالب یکسانی نبوده و بین مردم عادی رد و بدل میشودسر و کار دارد.
● تجارت الکترونیکی، چیستی
از منظر سازمان توسعه و همکاریهای اقتصادی، تجارت الکترونیکی عبارت استاز خرید و فروش کالاها و خدمات بین دو سایت، افراد و دولتها و نیزبخشهای خصوصی و دولتی، به گونهای که این عملیات (خرید و فروش) از طریقشبکههای کامپیوتری هدایت شود.
دکتر شفازند، مشاور وزیر علوم و تحقیقات و فناوری نیز در دومین کنفرانسبینالمللی تجارت الکترونیکی گفت: منظور از تجارت الکترونیکی فقط خرید وفروش الکترونیکی و استفاده از IT نیست بلکه آن است که پیوند مشتریان وتولیدکنندگان، بازاریابی، پرداختها و ... همگی به صورت فرایندی منسجم درشبکه انجام شود.
● تجارت الکترونیکی، ضرورتی ناگزیر
منافع راهاندازی تجارت الکترونیکی به لحاظ کاهش هزینه مبادلات، سرعتبخشیدن به انجام مبادله، تقویت موضع رقابتی کشور در جهان، بهرهگیری ازفرصتهای زودگذر در عرصه صادرات و حتی خرید به موقع کالا از خارج از کشور،دارای منافع متعددی در زمینه کاهش هزینه، تورم، افزایش صادرات، اشتغال وتولید است و لذا همین عوامل به تنهایی تجارت الکترونیکی را از نظر اقتصادیتوجیه میکند.
«نعمت رستمی» عضو هیات علمی دانشگاه آزاد نوشهر و چالوس در مقالهای که درکنفرانس ارایه داد، عنوان کرده است: در صورت به کار نگرفتن تجارتالکترونیکی، موقعیت رقابتی کشورهای در حال توسعه به میزان صرفهجویی حاصلاز انجام مبادلات الکترونیکی تضعیف خواهد شد.
بهره نبردن از تجارت الکترونیکی، به معنای کندی در انجام معاملات و از دست رفتن فرصتهای لحظهای و زودگذر در تجارت جهانی است.
عباس محمدی، رییس گروه مخابرات دانشگاه صنعتی امیر کبیر، درباره ملزوماتانجام تجارت الکترونیکی در این کنفرانس گفت: فراهم کردن امنیت بالا، خدماتبا کیفیت، قابلیت جابهجایی، ظرفیت بالا، پوشش وسیع جغرافیایی وبازاریابی از طریق الکترونیک، از جمله ملزومات انجام تجارت الکترونیکی است.
در مقاله فرهاد ملکپور فرسادی، دانشجوی ترم آخر کارشناسی ارشد EMBAدانشگاه علم و صنعت آمده است: اصول تجارت الکترونیکی شامل فراهم کردن زیرساختهای اصلی و زمینههای حقوقی و اجرایی مورد نیاز استفاده از تجارتالکترونیکی، توسعه ، آموزش و ترویج فرهنگ استفاده از تجارت الکترونیکی وحمایت از توسعه فعالیتهای بخش غیر دولتی است.جلوگیری از انحصار و ایجادزمینههای رقابت، رفع هر گونه محدودیت تبعیضآمیز و اتخاذ تدابیر لازمبرای بهداشت محتوایی شبکه و گسترش استفاده از اینترنت برای انجام تجارتالکترونیکی در کشور نیز، از دیگر اصول تحقق تجارت الکترونیکی محسوب میشود.
● ملزومات تجارت الکترونیکی
این زیرساختها شامل زیر ساختهای فنی، مخابراتی و ارتباطی، سرمایه انسانیمورد نیاز، تحول در نهادهای اقتصادی و مالی و اداری مرتبط با مسایل تجارتو زیرساختهای حقوقی و قانونی مورد نیاز است.
● گذر از شیوههای سنتی
تجارت الکترونیکی دارای تفاوتهای بنیادینی با سیاستهای تجارت سنتی استکه از مهمترین آنها میتوان به جهانی کردن تجارت و برداشتن محدودیتهایزمانی و مکانی، کاهش قیمت منابع جهت خرید، افزایش درصد فروش و راهنماییتولیدکنندگان و مراجعان اشاره کرد.
در مقاله خسروانی و فضلعلی درباره مهمترین ویژگیهای تجارت الکترونیکیچنین گفته شده است: مهمترین امتیازاتی که میتوان به تجارت الکترونیکیمنسوب کرد شامل خرید از فروشگاه به صورت شبانهروزی، دریافت بعضی ازمحصولات همچون نرمافزارها و کتاب به محض خرید، ارزانتر بودن قیمت کالادر فروشگاههای مجازی و مقایسه انواع گوناگون کالای خاص در فروشگاههایمختلف میشود.
● موانع پیش رو
اکثر کارشناسان تجارت الکترونیکی، کمبود دانش و فرهنگ استفاده از تجارتالکترونیکی و شبکه اینترنت، فقدان زمینههای حقوقی، نبود سیستم انتقالالکترونیکی وجوه و کارتهای اعتباری و محدودیت خطوط ارتباطی و سرعت پایینآنها در انتقال دادههای الکترونیکی را موانعی بر سر راه تجارت الکترونیکیبرمیشمارند.
رستمی در این باره میگوید: فعالیت گسترده و ناسالم شرکتهای هرمی پولگردان در چند سال اخیر در کشور و پیشزمینههای منفی و حالتهای تدافعی،که در ذهن مردم نسبت به تجارت الکترونیکی و کسب درآمد از طریق اینترنتپدید آمده، از جمله موانع اصلی تحقق تجارت الکترونیکی در کشور است.
همچنین، بی اطلاعی موسسات بزرگ و کوچک داخلی از تجارت الکترونیکی و مزایایآن را میتوان از جمله محدودیتهای پیش روی انجام تجارت الکترونیکی درایران دانست.
دکتر رضا جهانخانی، استاد دانشگاه آمریکایی شارجه در این باره میافزاید:نبود امنیت اینترنت و شبکه، خطرات مالی، فیزیکی و یکسان نبودن جنس تحویلگرفته شده با جنس خرید شده خطر روان شناختی و اجتماعی و ریسک مربوط بهزمان، (وقت گرفتن بیش از حد پر کردن فرم خرید) و نبود اطمینان و اعتماد،از جمله چالشهای تجارت الکترونیکی است.
● راهکارها
کارشناسان معتقدند که برای حل مشکلات تجارت الکترونیکی میتوان راهکارهاییهمچون آموزش عمومی اینترنت و همگانی کردن آن را همراه با افزایش امکانات وکاهش هزینههای استفاده از آن، بالا بردن سطح دانش عمومی در زمینه روشهاینوین در تجارت، گسترش فرهنگ استفاده از کارتهای اعتباری، گسترش خدماتبانکداری الکترونیکی، در نظر گرفتن تسهیلات مناسب همچون پرداخت وام وتخفیف مالیاتی از طرف دولت برای برپاکنندگان فروشگاه اینترنتی به کار گرفت.
فرهاد ملک پور فرسادی در مقاله ارایه شده به کنفرانس راهکارهایی جهت رسیدنایران به سطح جهانی ارایه میدهد. این راهکارها شامل ارایه الگویی مناسباز توسعه و پیشرفت در دیگر کشورها توسط صدا و سیما، کمک مالی دولت بهشرکتها برای اتصال به اینترنت، طراحی وب سایتهای تخصصی توسط شرکتهایخصوصی است.
خسروانی و فضلعلی در مقاله خود به عنوان پیشنهادی برای رفع معضلات پیش رویتجارت الکترونیکی عنوان کردهاند: به منظور حصول اطمینان از توفیق فرآیندتجارت الکترونیکی در کشور، ضرورت دارد که دولت، همانند سایر کشورها باارایه چارچوبی مشخص، رویکرد خود را در مورد این موضوع آشکار کرده و مجموعهاقدامات و سیاستهایی را که اجرای آنها ضروری است مشخص کند.
در این رویکرد باید به وضوح جایگاه و نقش دولت و بخشهای غیر دولتی معین وچارچوبهای قانونی لازم پیشبینی شود. همچنین زیرساختهای مورد نیاز،چگونگی و سرعت تامین آنها معین شود و حیطههای فعالیت بخش غیردولتی،انگیزهها و مشوقهای لازم برای حضور آنها ارایه شود که برای انجام هر یکاز این وظایف و سیاستها، ضرورت وجود سازمان یا وزارتخانه خاصی احساسمیشود.
گفتنی است که بر اساس یک گزارش آنکتاد (۲۰۰۲) در مورد راهبردهای توسعهتجارت الکترونیکی، راهبردهای ۳۷ کشور در حال توسعه و ۱۴ کشور توسعه یافتهمورد بررسی قرار گرفته که در مجموع، آگاه سازی، آموزش و تحصیل، دسترسی وزیر ساختها و مسایل قانونی و مقرراتی، از بالاترین اولویت برخورداربودهاند.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------گزارش : فاطمه افتاده
منبع خبر: روزنامه فناوران
۱۹ آبان ۱۳۸۸ ساعت ۱۱:۵۹:۰ قبل از ظهر