از فناوری اطلاعات می‌توان تعاریف گوناگونی داشت، به طوری كه هر كدام از این تعاریف از بعدی خاص به این مسأله می‌پردازند. ابتدایی‌ترین تعریف از فناوری اطلاعات، شاید به این شكل باشد: مجموعه‌ای از ابزارها و روش‌ها كه برای تولید، پردازش و عرضه اطلاعات به كاربر انسانی به كار می‌رود كه برخلاف تصور اكثر افراد، این تكنولوژی، تاریخی چند هزار ساله دارد.
از فناوری اطلاعات می‌توان تعاریف گوناگونی داشت، به طوری كه هر كدام ازاین تعاریف از بعدی خاص به این مسأله می‌پردازند. ابتدایی‌ترین تعریف ازفناوری اطلاعات، شاید به این شكل باشد: مجموعه‌ای از ابزارها و روش‌ها كهبرای تولید، پردازش و عرضه اطلاعات به كاربر انسانی به كار می‌رود كهبرخلاف تصور اكثر افراد، این تكنولوژی، تاریخی چند هزار ساله دارد. اگر بادقت بیشتری بخواهیم این موضوع را مورد بررسی قرار دهیم، باید به مطالعهابزارها و روش‌هایی كه گفته شد بپردازیم. در این مورد باید در نظر داشتهباشیم كه كلیه فنون، روش‌ها، نرم‌افزارها، سخت‌افزارها، وسایل و ابزارهایمربوط به ثبت، ضبط، پردازش و ارسال اطلاعات، شبكه‌های كامپیوتری،گیرنده‌ها و فرستنده‌ها را در بخش ابزارها و روش‌ها قرار دهیم.
در این میان باید در نظر داشته باشیم كه علوم ارتباطات نیز نقشی مؤثر وجدایی‌ناپذیر در پیدایش و رشد و تكامل این تكنولوژی بر عهده داشته است وارتباطات و فناوری اطلاعات رابطه‌ای مستقیم با هم دارند و مطالعه و بررسییكی، بدون در نظر گرفتن دیگری امكان‌پذیر نیست.انقلاب فناوری اطلاعات،جهان و جهانیان را با پدیده‌ای جدید به نام گلوبالیزاسیون (جهانی شدن)روبه‌رو كرد. پدیده‌ای كه گوشه‌گوشه زندگی مردم را در بر گرفت و امروزهیكی از ملزومات زندگی و زنده بودن است، به طوری كه به اعتقاد بعضی‌ها بدونوجود این پدیده زندگی بسیار دشوار می‌شود. از بارزترین نمونه‌ها وشاخص‌های جهانی شدن، جهانی شدن اقتصاد و سرمایه و تولید (یا همان تجارتالكترونیك)، دولت الكترونیك، آموزش الكترونیكی، شهر الكترونیكی و... رامی‌توان نام برد. در دنیای امروز به‌كارگیری و استفاده از تكنولوژیاطلاعات دیگر یك انتخاب نیست بلكه ضرورتی است كه در آینده‌ای نه چندان دوركلیه سیستم‌های جهان را در بر خواهد گرفت و همه اعمال سنتی را از بینخواهد برد و شاید به گونه‌ای خود را در عرصه‌های جهانی تحمیل كند!
دولت الكترونیكی
دولت الكترونیكی به چه معناست؟ چه مزایا و معایبی می‌تواند داشتهباشد؟دولت الكترونیكی، سازمانی مجازی بدون ساختمان، بناها و تجهیزات سنتیاست كه قادر است كلیه خدمات دولتی را به نحو احسن و در هر زمانی كه نیازباشد- به صورت ۲۴ ساعته- به كاربران ارائه دهد. در واقع به مجموعهارتباطات الكترونیكی بین دولت، شركت‌ها و شهروندان، دولت الكترونیكیمی‌گویند، البته به شرط آنكه همه این ارتباطات از طریق شبكه اینترنتبرقرار شود. وجود دولت الكترونیكی مزایا و معایبی دارد، البته مزایای اینطرح آن‌قدر مهم و كارآمد است كه متخصصان و كارشناسان در اغلب موارد ازبیان معایب آن خودداری می‌كنند.از جمله مزایای دولت الكترونیكی می‌توان بهموارد زیر اشاره كرد:نظم بیشتر و بهتر در اداره امور دولتی و دسترسی بهترشهروندان به اطلاعات دولتی، سامان یافتن بیشتر ارتباطات بین سازمان‌هایدولتی و سازمان‌های دیگر مانند سازمان‌های تجارتی و صنعتی، بالا رفتن دقتو وضوح در انجام امور دولتی، بالا رفتن درآمدهای دولت و كاهش‌یافتنهزینه‌های دولتی، افزایش‌یافتن كارآیی سیستم‌های اقتصادی و جذبسرمایه‌گذاران خارجی، ایجاد مشاركت در امور اجتماعی، تصمیم‌گیری‌ها واجرای برنامه‌های دولت.اما اگر بخواهیم به صورت عام و ساده‌تر موارداستفاده دولت الكترونیك را شرح دهیم، باید كاربردهای این دولت را ابتدا بهصورت زیر تقسیم‌بندی كنیم:ارتباط دولت با شهروندان كه ساده‌ترین و قابلفهم‌ترین نوع كاربرد دولت الكترونیكی است، به این معنا كه دولت از طریقاینترنت می‌تواند اطلاع‌رسانی جامع و كاملی برای شهروندان داشته باشد وافراد نیز می‌توانند ساده‌ترین كارهای دولتی خود را مثل پرداختصورتحساب‌های برق و تلفن و یا جریمه‌های ترافیكی را از این طریق انجامدهند.یكی دیگر از كاربردهای این دولت، ارتباط با كاركنان دولت است. اینارتباط از طریق اطلاع‌رسانی به كاركنان دولت از طریق اینترنت است و ایناطلاع‌رسانی می‌تواند اطلاعاتی از قبیل اطلاعات مربوط به مزایا و حقوقكاركنان، فعالیت‌های آنها درخواست‌های كاركنان و اخبار مربوط به بازنشستگیكاركنان را در برگیرد.ارتباط دولت با تجارت و صنعت نیز یكی از كاربردهایمهم دولت الكترونیكی است. انجام خرید و فروش اجناس و ارائه خدمات از طریقاینترنت و همچنین صدور مدارك دولتی می‌توانند مثال‌هایی برای این نوعكاربرد باشند.آخرین بخش ارتباط دولت با سازمان‌های دولتی است كه اینارتباط از طریق دسترسی به شبكه‌های داخلی امكان‌پذیر است.
تجارت الكترونیكی
شاید در آینده‌ای نزدیك تجارت الكترونیكی نیز زیرمجموعه دولت الكترونیكیمحسوب شود. در حقیقت اگر دولت الكترونیكی كلیه امور یك جامعه رابه دستگیرد، تجارت الكترونیكی نیز یكی از ملزومات این دولت خواهد بود. اما درحال حاضر به دلیل اینكه دولت الكترونیكی آن‌قدر فراگیر نشده و استفاده ازآن برای برخی از جوامع پذیرفته شده نیست، تجارت الكترونیكی بسیار مهم جلوهمی‌كند و شاید حتی عبارت تجارت الكترونیك بسیار ملموس‌تر از دولتالكترونیكی برای افراد باشد.تجارت الكترونیكی چه در دنیای تجارت و چه دردنیای شخصی، یكی از مهمترین مسائلی است كه به سرعت در حال تكامل و توسعهاست و با گذشت زمان اهمیت بیشتری پیدا می‌كند و تغییرات مربوط به آن وپیشرفت‌هایی كه در این زمینه انجام می‌گیرد گاه بسیار عجیب و باور نكردنیجلوه می‌كند.در دنیای الكترونیكی كسی از پول نقد و یا چك برای خریدن اجناساستفاده نمی‌كند، البته برای خریدهای الكترونیكی در وب می‌توان ازكارت‌های اعتباری نیز استفاده كرد اما با این كار باز هم باید برای پرداختبدهكاری‌ها از ترازنامه‌های كاغذی استفاده كرد.روش بهتری كه در اكثر مواردپیشنهاد می‌شود، روش پرداخت الكترونیكی یا دیجیتالی (e-cash) است. اینجایگزین الكترونیكی پول نقد تنها یك فایل كامپیوتری است كه موجودی شما رابه شكل الكترونیكی بیان می‌كند. در این روش شما می‌توانید در خریدهایاینترنتی خود به جای استفاده از كارت‌های اعتباری، این فایل را به فروشندهارسال كنید و كالای مورد نظرتان را خریداری كنید.البته برای استفاده ازشیوه پرداخت دیجیتالی لازم است كه در یك بانك الكترونیكی حساب داشتهباشید.در حال حاضر درصد خیلی كمی از جمعیت كل جهان از شیوه‌های خریدالكترونیكی استفاده می‌كنند اما در آینده، تعداد معاملات الكترونیكیآن‌قدر زیاد خواهد شد كه مردم جهان تنها كلمه تجارت را به جای تجارتالكترونیكی به كار خواهند برد و در واقع جای تجارت الكترونیكی و تجارتسنتی عوض خواهد شد.
آموزش الكترونیكی
آموزش الكترونیكی را نوعی تكنولوژی جدید می‌توان خواند كه باز هم می‌تواندزیرمجموعه‌ای از دولت الكترونیكی باشد. در این نوع آموزش، دانشجویان ودانش‌آموزان ملزم به حضور فیزیكی در كلاس‌های از پیش برنامه‌ریزی شدهنیستند بلكه می‌توانند برای یادگیری از شبكه اینترنت استفادهكنند.دانشجویان می‌توانند از طریق اتصال به اینترنت و استفاده از مرورگرهادر هر زمان و هر مكانی كه بخواهند از كلاس‌های مجازی استفاده كنند.كلاس‌های مجازی و حتی نوع آموزش در آنها با كلاس‌ها و آموزش سنتی كاملاًمتفاوت است، در آموزش الكترونیكی یا آموزش در كلاس‌های مجازی تنها نیمی ازآموزش از طریق استاد صورت می‌گیرد و بقیه درس از طریق همكاری بین استاد ودانشجو تدریس می‌شود.كارشناسان آموزش الكترونیكی را بسیار مؤثرتر وكارآمدتر از شیوه‌های آموزش سنتی می‌دانند و علت این امر را بهصورت زیربیان می‌كنند:مهمترین مساله، پویایی و فعالیت دانشجویان در هنگام آموزشاست و همین امر موجب گرایش دانشجویان به انجام تحقیق و پژوهش می‌شود كهتأثیر بسزایی در امر یادگیری آنها خواهد داشت و مطالب درسی تنها به‌صورتتئوری و توسط استاد تدریس نخواهد شد، در این نوع آموزش در حقیقت كلاس‌هابر پایه فعالیت دانشجویان اداره می‌شود، برخلاف كلاس‌های سنتی كه اغلباستاد محور هستند.شرایط تحصیل و آموزش برای همه یكسان خواهد شد و بعد زمانو مكان نیز مطرح نخواهد بود به‌طوری كه در هر مكانی كه بخواهید و در هرزمانی كه مایل باشید در حداقل زمان ممكن خواهید توانست در كلاس‌های مجازیشركت كنید و از آخرین اطلاعات روز دنیا مربوط به رشته دلخواهتان آگاهشوید.صرفه‌جویی در هزینه نیز از دیگر مزیت‌های اجرای این طرح است. همچنینبا استفاده از این آموزش نیروی انسانی در هر كشور خواهیم داشت كه تجربهكافی را به واسطه نوع آموزش و انجام پژوهش‌ها داراست و اطلاعات و دانش وینیز همگام با تكنولوژی‌های روز است.دولت الكترونیكی در صورت اجرا،زیرمجموعه‌های فراوانی دارد كه تنها به تجارت الكترونیكی یا آموزشالكترونیكی محدود نمی‌شود. هر چند امروزه اكثر كارها و اعمال بهصورت سنتیانجام می‌شود- بخصوص در كشورهای در حال توسعه - اما باید به این نكته نیزتوجه داشته باشیم كه در آینده‌ای نزدیك مطمئناً در تمام كشورها روش‌هایدولت الكترونیكی پیاده خواهد شد. پس باید برای زندگی در چنین دنیایی آمادهباشیم، با مفاهیم فناوری اطلاعات آشنا شویم و توانایی استفاده از اینتكنولوژی را نیز داشته باشیم.اما به‌خاطر داشته باشیم كه توانایی استفادهاز تكنولوژی ارتباطات تنها توانایی استفاده از كامپیوتر و سواد كامپیوترینیست، بلكه هر فرد باید دارای چنان حدسی از درك تكنولوژی ارتباطات باشد كهبتواند آن را در كارهای روزمره خود به خوبی به كار گیرد و دائماً باپیشرفت‌های فناوری اطلاعات سازگاری داشته باشد.توانایی در استفاده از اینتكنولوژی امری شخصی و تدریجی است كه نیازمند سه نوع علم است كه این سه نوععلم دائماً یكدیگر را تقویت می‌كنند:قابلیت‌های فكری، مفاهیم پایه‌ای ومهارت‌های نو و امروزی.