-
زمین و آنچه در آن وجود دارد از زمان های بسیار قدیم
توجه انسان را به خود معطوف داشته است.
به نسبتی كه تمدن
پیشرفت كرده است انسان اشیای موجود در طبیعت را بیشتر مورد استفاده قرار داده است.
از اجزای موجود در طبیعت: سنگ ها، مواد معدنی و كانی ها هستند كه انسان ماقبل
تاریخ نیزبسیاری از آنها را می شناخته و اسباب و ابزارمورد نیاز خود را از آنها
تهیه می كرده است.
در طبیعت پیش از هر
چیز سنگ ها توجه انسان اولیه را به خود جلب كرده اند، زیرا انسان اولیه می توانسته
از آنها ابزارهای مختلفی تهیه كند، نخستین اسباب های سنگی انسان را ریگ های
رودخانه ها و كرانه های دریاها تشكیل می داده اند زیرا، این سنگ ها آسان به دست
آمده و گرفتن و حمل آنها در دست نیز سهل بوده است. تا زمانی كه انسان هنوز به
فلزات دسترسی پیدا نكرده بود لبه تیز سنگ ها را به عنوان: تبر، داس، چاقو، سرنیزه
و.... مورد استفاده قرار می داد. در دوره پیش از تاریخ كه انسان آلات و ادوات خود
را از سنگ تهیه می كرده صنعت سنگ تراشی هم رواج كامل داشته است.
دوره مزبور كه هنوز
در سنگ هاتغییرات زیادی نداده اند و تنها به تراشیدن آنها می پرداخته اند به دوره
« دیرین سنگی » یعنی دوره سنگ های قد یمی موسوم است كه سنگ ها را به طور
طبیعی به كار برده است و تراشیدن و صیقلی كردن آنها را هنوزنمی دانسته است. برای
تهیه ابزارهای سنگی، سنگ هایی بیشتر مورد استفاده قرار می گرفت كه سختی و مقاومت
آنها بیشتر از سایر سنگ ها بود.
سنگ هایی كه از این نظر بیشتر مورد توجه قرار
داشتند عبارتند از: سنگ آتشزنه ( چخماق ) بیشتر از همه مورد
استعمال داشته است و در صورت فقدان آن از: كوارتزیت، ابسیدین، ژاسب و گاهی
نیز از ماسه سنگ استفاده می شده است. انسان اولیه برای استفاده از این سنگ ها به
استخراج آنها می پرداخته و بسیاری از این سنگ ها را ساكنان سرزمین هایی كه
فاقد این گونه سنگ های سخت بوده اند به عنوان اشیای بهادار حمل می كرده اند.
تجارت اشیای سنگی در
این دوره رواج كامل داشته است. دوره پیش از تاریخ كه كلیه وسایل مورد نیاز انسان
از سنگ ها یا به وسیله سنگ های سخت تهیه می شده است به سه دوره: دیرین سنگی و میان
سنگی و نو سنگی تقسیم می شود. ولی در دوره نو سنگی انسان به وسیله سنگ
های بسیار سخت مانند: آتشزنه و قطعات كوارتز سنگ های دیگر را می تراشیده و آنها را
صیقلی می كرده است.
در این دوران اسبابها و ابزارها تكامل بیشتری
یافتند و به صورت قلم های مختلف، كه به كار سوراخ كردن و تراشیدن سنگ ها می خوردند
در آمدند و ضمنا"كوچكتر و ظریفتر نیز شدند. انسان
اولیه حدود پنجاه تا صد هزار سال پیش از میلا د برای نقاشی روی سنگ ها از كانی
هایی مانند: اخرای سرخ، اخرای زرد و اكسید منگنز برای تهیه رنگ های سرخ، زرد
و بنفش استفاده می كرده است. بنابراین، به نظر می رسد كه این كانی ها نخستین مواد
معـد نی باشند كه انسان به استخراج و استفاده آنهاپرداخته است.
در این زمان انسان
بلورهای شفاف كوارتز و همچنین كهربا را به عنوان سنگ های بهادار می شناخته واز
آنها گردن بند و سایر اشیای زینتی برای خود تهیه می كرده است. عصر فلزات از زمانی
شروع می شود كه انسان فلزات را شناخته و توانسته آنها را استخراج كند و مورد
استفاده قرار دهـد. در اوایل این عصر انسان طلا، نقره وآهن را ابتدا به صورت خالص
پیدا كرده است، زیرا این فلزات امروزهم گاهی به طور خالص یافته می شوند. نظر بر
اینكه ذوب سنگ های مس و استخراج آن سهلتر از سایر فلزات است لذا انسان پیش از
تاریخ، حدود 4500 سال قبل از میلاد، موفق به استخراج مس شده است و این فلز را
زودتر از سایر فلزات مورد استفاده قرار داده است.
مصری های قـدیم، مقارن این زمان، رگه های كانی
مس را در ناحیه سینا استخراج می كردند. آثار استخراج آنها تا امروز به خوبی باقی
مانده است. پس از كشف مس انسان قلع را شناخت
و به استخراج آن پرداخته است. حدود 2800 سال پیش از میلا د، انسان از آلیاژ مس و
قلع به نسبت نه به یك فلز دیگری به نام مفروغ تهیه كرده است كه سختی و
مقاومت آن هم از مس وهم از قلع بیشتر است. در این دوره چون انسان اسباب و ادوات
خود را بیشتر از مفروغ می ساخته است این دوره را دوره مفروغ نامیده اند. در
همین زمان انسان آهن را شناخته و كم و بیش آن را استخراج می كرده است، ولی آهن به
علت مشكل بودن ذوب آن خیلی كمیاب بوده است. در1300 تا 1600 سال پیش از میلا د
استخراج آهن در نزد هیتیتها كه اقوامی ترك نژاد بودند رواج داشته است و امروزنیز
آثاراین استخراج در حوالی شهر آنكارا به خوبی دیده می شود. مصری ها حدود 3000 سال
پیش از میلا د ساختن شیشه را به وسیله ذوب كردن ماسه های سیلیسی می دانستند. چندین
سال پیش از میلا د، چینی ها به استخراج نمك طعام پرداخته بودند.
یونانی ها در شهر قدیمی آتیك به وسیله غلامان و
اسیران جنگی خود به استخراج سرب نقره دار پرداخته بودند. این سرب نقره دار یكی از
منبع ثروت و قدرت آتن آن روز بوده است. در این ناحیه آثاراستخراج سرب تا به امروز
به خوبی محفوظ مانده است. كاگران یونانی در این ناحیه برای استخراج رگه های سرب
دالا نی به 150 متر حفر كرده اند و آن را به وسیله چاله هایی كه به طور عمودی حفر
شده است به خارج راه داده اند تا بتوانند سرب استخراج شده را به بیرون بیاورند.
یكی از شاگردان
ارسطو به نام تئوفراستون 372 - 287 پیش از میلاد كه تجربه و مشاهده را اساس كار
خود قرار داده بود، برای نخستین بار كتابی درباره زمین شناسی نوشت كه در آن از
زغال سنگ نام برده است. چینی ها بین سال های 200 تا 210 پیش از میلا د به ساختن
چینی پرداخته بودند و آن رااز خاك تپه ای به نام كائولن می ساختند.به این
مناسبت امروزه نیز خاك رس خالص را كه برای چینی سازی به كار می رود كائولن می
گویند.