تجارتي كه قرار است الكترونيكي باشد

یكپارچگی چیست؟
    همان گونه كه در قسمت های گذشته مطرح شد ایجاد یكپارچگی (Integration) یكی از اهداف استاندارد سازی است. تعریف یكپارچگی چون بسیاری از مفاهیم، وابسته به دامنه موضوعی تعریف آن است. دامنه اصلی بحث در این نوشتار، تجارت الكترونیكی با محوریت تجارت متقابل بنگاه های تجاری (B2B) است. یكپارچگی در حوزه تجارت الكترونیكی متقابل بنگاه های تجاری (B2B integration) به معنی تلاش برای بهبود ارتباط میان سیستم ها و نهاد ها به منظور افزایش بهره وری و تسهیل در انجام كارهاست. یكپارچه سازی، فرآیندی است كه طی آن سیستم های مختلف به یكدیگر متصل می شوند، به گونه ای كه پس از یكپارچه شدن، به عنوان زیر سیستم های یك سیستم جدید و بزرگ با یكدیگر كار می كنند. از مهم ترین اقداماتی كه باید برای یكپارچه كردن سیستم ها انجام شود، بهبود كیفیت، یكنواخت سازی و استاندارد سازی داده ها است، به گونه ای كه برای تبادل اطلاعات در سطح تمام زیرسیستم ها، مشكل عدم انطباق رخ ندهد. تعامل یكپارچه موجب اتصال سیستم ها به یكدیگر شده و به زبان فنی پیوندی یكپارچه و منطقی میان انواع زیرساخت های فناوری اطلاعات، سیستم ها و اجزای آنها ایجاد شده و اطلاعات پس از انتقال مورد استفاده قرار می گیرند. امروزه تعامل یكپارچه دولت های الكترونیكی به یك اصل مهم تبدیل شده، به ویژه برای كشورهای در حال توسعه كه باید خود را به اهداف توسعه هزاره سوم در 2015 برسانند. بهره وری بالا و موثر سازمان های دولتی برای ارائه خدمات بیشتر به شهروندان، از ضروریات دستیابی به این اهداف است.
هزینه های فقدان یكپارچگی
 بر اساس تحقیقات انجام شده در صنعت خودروسازی آمریكا، فقدان یكپارچگی در تعاملات و تبادلات داده ای سه نوع هزینه را به بنگاه ها تحمیل كرده، كه عبارت است از:
1. هزینه های پرهیز برای پیش گیری از مشكلات تعاملات فنی كه به دلیل تفاوت فرمت ها و سیستم ها ایجاد می شود،
2. هزینه های دوباره كاری، برای برطرف كردن مشكلات كه شامل تهیه منابع برای رفع مشكلات تعاملات بین سیستم ها پس از رخداد آنها می شوند و
3. هزینه های تاخیر ناشی از مشكلات تعاملات بین سیستم ها كه موجب از دست دادن فرصت های تولید بیشتر می شود.
سطوح یكپارچه سازی
 یكپارچگی و یكپارچه سازی شامل سطوح مختلفی است. هر حوزه ای كه بخواهد در دامنه یكپارچگی قرار گیرد، قواعد و پروتكل های مختلفی را طلب می كند. اولین سطح از یكپارچگی در سطح سیستم ها تعریف می شود. وقتی مجموعه ای از سیستم ها یكپارچه شود به این معنی است كه شبكه ای از سیستم ها خواهیم داشت. یكپارچگی در سطح كلان تر بر روی برنامه های كاربردی و سیستم ها نرم افزاری تعریف می شود كه در آن صورت شبكه ای از برنامه های كاربردی خواهیم داشت. به منظور ایجاد یكپارچگی در این دوسطح مجموعه قواعدی تحت عنوان یكپارچگی سازمانی به فرآیند یكپارچه سازی كمك می كند. در سطوح كلان تر یكپارچگی كسب و كار و یكپارچگی بنگاهی قرار داد. شبكه ای از فرآیندها و شبكه ای از بنگاه ها به ترتیب در هر یك از این سطوح پس از یكپارچه سازی حاصل می شود. یكپارچگی در سطح كسب و كار و بنگاه علاوه بر یكپارچه سازی سازمانی مهندسی سازمانی نیز نقش بسیاری را ایفا می كند.
تعامل پذیری چیست؟
موضوع تعامل پذیری (Interoperability) از دیگر اهداف استاندارد سازی است. تعامل پذیری در حوزه تجارت الكترونیك به قابلیت جابجایی سهل و آسان اطلاعات و موجودیت های داده ای میان دو یا چند سیستم اطلاق می شود. زمانی دو موجودیت متعامل هستند كه برقراری ارتباط آنها با یكدیگر به طور مستقیم و بدون واسطه انجام شود، به گونه ای كه ورودی ها و خروجی های اطلاعاتی و فرآیندی آنها دچار نقص و كاستی نشود. طراحی بر مبنای معماری سرویس گرا (SOA) با این هدف انجام می شود كه تعامل پذیری را میان موجودیت ها اعم از سیستم ها و بنگاه ها فراهم كند، چرا كه ارتباط و تعامل میان موجودیت ها را بر اساس تبادل سرویس ها برقرار می كند.
گام های اجرایی برای تجارت الكترونیك
    هدف از نگارش این مقالات، نشان دادن راه های پر فراز و نشیب تحقق تجارت الكترونیكی در كشور بوده و در طی قسمت گذشته، سعی شده كه علاوه بر زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطی، عوامل دیگری كه شاید كمتر بدان ها پرداخته شده است معرفی شوند. استاندارد سازی از مهم ترین و پیچیده ترین گام ها برای رسیدن به این آرمان است، اما به طور عینی برای استاندارد سازی چه باید كرد؟ در پاسخ می توان ادعا كرد كه یكنواخت سازی یا به عبارت بهتر، بهبود كیفیت داده ها در حوزه تجارت می تواند بسیاری از موانع را از سر راه برداشته و یكپارچگی و تعامل پذیری را محقق كند.
راه های بهبود كیفیت داده ها
برای دست یابی به داده های كیفی در داخل و بین بنگاه ها لازم است راه حل هایی وجود داشته باشد تا بر اساس آنها بتوان داده ها را مدون كرد. اما این امر چگونه محقق می شود، یا به عبارت دیگر كیفیت در داده ها چه مفهومی دارد؟
برای بیان مفهوم كیفیت داده ها، تعاریف مختلفی وجود دارد. در یك تعریف، كیفیت داده ها به معنای مجموعه قابلیت ها و خصیصه های داده هاست. این داده ها به توانایی هایی اشاره می كنند كه مطلوبیت آنها را هنگام استفاده افزایش می دهد. به دیگر سخن، داده هایی كه در هنگام استفاده كمترین مشكل را ایجاد می كنند داده های كیفی تلقی می شوند. به عنوان مثال اگر در حین یك ارتباط، مفهوم داده ها برای هر یك از طرفین، واضح و مشخص بوده و نیاز به ترجمه و تفسیر نداشته باشد، داده ها برای آن هدف (تبادل داده ها) دارای كیفیت مناسب است. از سوی دیگر، حركت به این سمت به این معنی نیست كه هر نهاد و بنگاه باید داده های خود را مطابق با نیاز های خود كیفیت ببخشد، بلكه باید راه حل جامعی وجود داشته باشد تا برای انواع داده ها روش هایی را تدوین كرده باشد كه در انواع كاربرد ها و برای اهداف مختلف داده های با كیفیتی تعریف شود. برای تهیه چنین راه حل هایی، بدنه های بین المللی توسعه استاندارد در تكاپو هستند و گزینه های مختلفی برای بهبود كیفیت داده ها در دست بررسی و ارائه است.
 همان گونه كه گفته شد كیفیت داده ها توسط مجموعه ای از شاخص ها و خصیصه ها مشخص می شوند. تنوع این شاخص ها نشان از گستردگی مفهوم كیفیت داده ها دارد. معیار های اعتبار، صحت، به روز بودن، تناسب، معنا بخشی، دقت و زیبایی در داده ها از جمله مهم ترین شاخص های سنجش كیفیت داده ها هستند. از دیگر شاخص ها می توان به قابلیت تفكیك پذیری داده ها، كامل بودن داده ها و سطح تشخیص داده ها اشاره كرد. تعریف و به كارگیری این معیار ها در هر حوزه متفاوت بوده و هر كاربر برای سنجش كیفیت داده های خود لازم است تا آنها را متناسب با داده های خود بازتعریف كند.
استانداردی برای داده ها
    استاندارد ISO 8000 تلاشی است در جهت ایجاد و توسعه قواعد و روش هایی كه كیفیت داده ها را تضمین كنند. مؤسسه جهانی استاندارد (ISO) متولی و توسعه دهنده بیش از هفده هزار استاندارد در سطح بین الملل و با دامنه های مختلف، توسعه استانداری برای بهبود كیفیت داده ها را تحت عنوان ISO 8000 در دستور كار قرار داده است. این استاندارد به خصوصیاتی از داده ها می پردازد كه كیفیت آنها را مشخص می كنند و حاوی چندین بخش است. در بخش اول آن كه به نام ISO8000-110 منتشر شده، نیازمندی های داده های اصلی با ملاحظه به علم نحو (Syntax)، رمزنگاری معنایی و سهولت تشخیص داده ها به منظور نیل به كیفیت داده های اصلی مورد توجه قرار گرفته است. در تعریف این استاندارد، داده های اصلی اشاره به داده هایی دارد كه سازمان ها با استفاده از آنها موجودیت هایی مستقل و بنیادین برای سازمان را تشریح می كنند. بخش دیگری از این استاندارد با عنوان ISO8000-120 به سازمان ها اجازه می دهد كه نیاز مندی های ارائه و تبادل اطلاعات در مورد منشا كیفیت داده ها را تشریح كنند. بخش های ISO8000- 130 و ISO8000-140 در حال توسعه هستند و به صحت و كامل بودن داده ها می پردازند. البته استاندارد ISO 8000 موضوع جدیدی نیست و ISO 22745 نیز از گذشته مطرح بوده است. این استاندارد دیكشنری های فنی باز و كاربرد آنها را در داده های اصلی تعریف می كند. استاندارد ISO 22745 هم اكنون در بخش نخست ISO8000 موجود است.
استاندارد ISO 22745
    در استاندارد ISO 22745 قواعد و الزامات یكسان سازی سیستم های صنعتی مد نظر قرار گرفته كه این هدف با ارائه دیكشنری های فنی باز و مورد استفاده قرار دادن داده های اصلی مجموعه های مختلف حاصل می شود. بنابراین در بخش های مختلف این استاندارد به الزامات مورد نیاز برای اجرایی كردن این هدف، نظیر ارائه راهنماهایی برای تعاریف و توصیف اصطلاحات فنی، نمایش دیكشنری، راهنماهای شناسایی (Identification Guide) و نمایش داده های اصلی می پردازد. بدین ترتیب داده هایی سازمان یافته با شكل استاندارد به وجود می آید كه قادر است تا مقادیر زیادی جزئیات متشابه را به صورت كاتالوگ های مجزا ذخیره و در صورت لزوم تسهیم كند. در كنار این استاندارد، استاندارد ISO 8000 نیز راهنمایی هایی برای ایجاد و حفظ كیفیت داده های موجود در كاتالوگ ها ارائه می كند.
    دیكشنری فنی باز ECCMA به نام eOTD نمونه ای از دیكشنری فنی باز سازگار با ISO22745 است كه بر اساس قواعد سیستم كدگذاری نظامی ناتو (NATO) ساخته شده است. این استاندارد برای رمزنگاری صریح، رمزگشایی توصیفات اشخاص، سازمان ها، مكان ها، كالاها و خدمات مورد استفاده قرار می گیرد. قاعده كلیدی در پس ISO 8000 و ISO 22745 شناسایی اقلام و نام گذاری هر قلم است. در جهانی با میلیون ها قلم كالا كه توسط بسیاری از خریداران مختلف از بسیاری از تولید كنندگان مختلف خریداری می شوند، سیستم های شناسایی وظیفه دارند كه با ایجاد زبان مشترك از ایجاد نام های مختلف برای یك قلم كالا جلوگیری كنند.
استاندارد بومی ایران كد
    نظام ملی طبقه بندی و خدمات شناسه كالا و خدمات ایران (ایران كد) استانداردی در داخل مرزهای كشور ایران بوده كه در جهت بهبود كیفیت داده ها در حوزه كالاها و خدمات كشور ایجاد شده است. توسعه و نشر چنین استانداردی نشان از اهتمام دستگاه های ذی ربط برای بهبود تعاملات تجاری و ایجاد زبان مشترك در سطح زنجیره تامین و چرخه بازرگانی كشور دارد. در صورت اجرایی شدن ایران كد، اطلاعات كالاها و خدمات كشور از كیفیت مطلوبی برای استفاده در سطح بین بنگاهی برخوردار می شوند. با استفاده از ایران كد، اطلاعات محصولات در قالبی استاندارد مدون شده و به هر محصول، یك نام و شناسه ای منحصربه فرد اختصاص خواهد یافت. با این كار استفاده از نام ها و شناسه های متنوع در تبادلات به سبب پر هزینه بودن كاهش خواهد یافت و به تسهیل تجارت می انجامد.
    البته ما در ابتدای مسیر هستیم و راه های زیادی برای رفتن داریم. داشتن زیرساخت های لازم برای تسهیل تجارت الكترونیك در حال فراهم شدن است و همگان اعم از دستگاه های دولتی، بخش خصوصی، بنگاه های تجاری و تمام كشور برای پیمودن مسیر رشد و توسعه اقتصادی كشور باید به اجرای این طرح ها یاری رسانند.
نويسنده: محمد باقري

اپلیکیشن اندروید تلگرام اینستاگرام