عمومی‌ترین صفت جانوران که طی مراحل رشد نیز
قبل از همه ظاهر میشود. تراز ساختمانی آنهاست. همه جانوران زندگی را از یک سلول
آغاز می‌کنند و برخی از تراز بافت بالا نمی‌روند. اما بقیه آنها از این تراز می‌گذرند
و بدن پیچیده‌تری می‌یابند. بدین ترتیب جانوران (متازوآ) را شامل میشود. همه
جانوران دیگر که به شعبه یومتازوآ ، تعلق دارند، دارای اندام و دستگاه مشخص هستند.
دومین صفت عمومی که بعد از تراز سازمانی در حین رشد جانوران ظاهر میشود، نوع
تقارن آنهاست.
در ابتدا جنین همه جانوران دارای تقارن شعاعی
یعنی به صورت کره‌ای توپر یا توخالی و متشکل از تعدادی سلول است. بعضی از گروههای
جانوران این تقارن شعاعی را تا مرحله بلوغ حفظ می‌کنند. اما در بقیه پس از مدتی جنین
تقارن دو طرفی می‌یابد و لارو و جانور بالغ حاصل از آنها نیز همین نوع تقارن را
حفظ می‌کند. بر همین اساس شعبه یومتازوآ را می‌توان به دو دسته دارای تقارن شعاعی
و دارای تقارن دو طرفی تقسیم بندی کرد.
- شاخه کینداریا
کینداریا ، پست‌ترین جانورانی هستند که
بافتهای مشخص دارند. این جانوران به صورت منفرد یا دسته جمعی زندگی می‌کنند و بر
دو نوع هستند:
- پولیپها: که دارای بدن لوله‌ای است و یک
انتهای آن بسته و چسبیده است و در انتهای دیگرشان یک دهان مرکزی وجود دارد که
معمولا اطراف آن را شاخکهای نرم احاطه کرده‌اند. پولیپها ساکن هستند.
- مدوز: که به اطراف شنا می‌کند، بدنش ژلاتینی
و به شکل چتر و از شاخکهایی حاشیه گذاری شده است و در برجستگی مرکزی سطح مقعد آن ،
دهانی دیده میشود.
در هر جانور یک حفره گوارشی ، چندین الیاف
عضلانی و تعدادی زیادی کپسولهای کوچک نیش زننده یا نماتوسیت وجود دارد. همه کینداریا
آبزی و دریایی هستند. این شاخه از سه رده هیدروزوآ، سینوزوآ و آنتوزوآ تشکیل شده
است.بسیاری از شقایقها و مرجانها به رنگ روشن و بعضی از مدوزها کم رنگ و زیبا
هستند و بسیاری از گونه‌های مرجان نیز درخشندگی دارند.
- صفات اختصاصی شاخه کیندازیا
- تقارن شعاعی در حول دهانی - مخرجی ، تقارن
دو شعاعی در بعضی از آنتوزوآ (شقایق و مرجان) ، سر ، حلقه یا بند وجود ندارد.
- بدن از دو لایه سلولی ، یک اپیدرم خارجی (اکتودرم)
و یک گاسترودرم (آندودرم) تشکیل شده و میان دو لایه مذبور به مقدار کم یا زیاد.
- اسکلت آهکی یا شاخی است. الیاف عضلانی در
اپتیلیا (Epithelia) دیده میشود.
- دهان از شاخکهای نرم احاطه شده و به یک
حفره هاضمه کیسه مانند به نام انترون (Entron) متصل میشود. -
- انترون ممکن است منشعب یا به وسیله دیواره‌هایی تقسیم بندی شده است، مقعد وجود
ندارد.
- خون و اندامهای تنفسی و ورانش دیده نمی‌شود.
- شبکه منتشری از سلولهای عصبی در دیواره
بدن که فاقد سیستم عصبی مرکزی است. بعضی ازآنها دارای لکه چشمی هستند.
تکثیر معمولا بوسیله تناوب تولید مثل انجام
می‌گیرد، یعنی با جوانه زدن غیر جنسی در مرحله چسبیده یا پولیپ و تکثیر جنسی بوسیله
گامتها در مرحله آزاد یا مدوز ، یک جنسی یا دو جنسی ، بعضی دارای غدد تناسلی ساده
ولی بدون مجاری جنسی هستند.
- رده آنتوزوآ
آنتوزوآ ، پلیپهای دریایی به شکل گل هستند و
به اندازه‌های کوچک یا بزرگ یافت می‌شوند. بافت و تریکب آنها نسبتا محکم است و به
علت وضع مری و دیواره‌های داخلی آن به تقارن دو شعاعی ، تمایل دارند. همگی به شکل
پولیپ هستند که معمولا بر روی تخته سنگها ثابت می‌باشند و هیچ نوع تغییر محل نمی‌دهند.
گاهی جدا و منفرد زندگی می‌کنند ولی غالبا کلنیهای بزرگ درست می‌کنند. این
جانوران در آبهای گرم سطحی فراوان هستند ولی بعضی در آنها در دریاهای قطبی ساکن
هستند و گونه‌های مختلف از خطوط جزر و مد تا اعماق 5300 متری یافت می‌شوند.
معمولا سلولهای جنسی نر و ماده در بدن افراد
مختلف بوجود می‌آیند و در عده‌ای عمل لقاح در حفره گوارش ماده صورت می‌گیرد و
مراحل اولیه نمو در این حفره‌ها ، آغاز میشود. از حفره مزبور لاروی به نام پلانو
خارج میشود و رویان از این به بعد به حالت مجتمع به سر می‌برند، شروع به جوانه زدن
می‌کند . بنابرین در اثر جوانه زدن به وجود می‌آید و افراد کلنی بوسیله لوله باریکی
به هم مربوط می‌شوند، این رده شامل شقایق دریایی ، مرجان و ... است.
- خصوصیت مرجانها
مرجانها ، سازندگان اصلی تشکیلات یا جزیره‌های
کوچک دریایی و توده‌های سختی بوجود می‌آورند که قادر به مقاومت در برابر امواج
کوبنده دریاها هستند. بسیاری از جانوران در میان مرجانها به سر می‌برند و در
سلولهای بعضی از مرجانهای سطحی آب ، جلبکهای قهوه‌ای وجود دارد. اجزای مرجان عبارت
از یک پلیپ شقایق مانند کوچکی است که دارای شاخکهای کوتاه و عضلات مختصر است و
فاقد صفحه پایی می‌باشد و در یک جام سنگی ، زندگی می‌کند و تیغه‌های شعاعی جانور
در کف آن قرار دارد.
تولید مثل این پولیپها به صورت کلنیهای
متراکم ، مرجانهای آهکی و تشکیلات مرجانی تولید می‌کنند. این جانوران به آبهای تا 20
درجه سانتیگراد یا گرمتر احتیاج دارند و از سطح تا اعماق 37 متر ، میان 28 درجه
شمالی و 28 درجه جنوبی به سر می‌برند. در اطراف فلوریدا و هند غربی و دریای مرجان
هاوایی و فلیپین تا استرالیا و آفریقای شرقی فراوان هستند. تعدادی از مرجانهای سنگی
مانند فونژیا (fungia) و ... منفرد هستند و بعضی از اینها تا
اعماق 7650 متری یافت می‌شوند.
از تشکیلات مرجانی اشکال زیر بوجود می‌آید
رشته‌های ساحلی که از ساحل تا مسافتی به طرف
دریا کشیده میشود.
رشته‌هایی که بوسیله آبگیرها یا مردابهای با
وسعت و عمق معین از ساحل مجزا می‌شوند.
آتول یا جزیره‌های دایره‌ای که دو آبگیر یا
مردابی را فرا می‌گیرند.
- اصل و منشا تشکیلات مرجانی
درباره اصل و منشا تشکیلات مرجانی ، تئوریهای
مختلفی وجود دارد. داروین ، چنین استنباط کرد که رشته ابتدا روی یک ساحل شیبدار به
وجود آمده پس از فرو رفتن ساحل در آب به یک رشته ساحلی تبدیل میشود و هنگامی که
خشکی کاملا در آب فرو می‌رود. به صورت یک آتول در می‌آید. "تئوری دالی" فرض
می‌کند که پس رفتن (عقب رفتن) آب در عصر یخبندان و به وجود آمدن پوششهای بزرگ یخ ،
دریا را تا حدود 65 متر از سطح فعلی پایینتر برد.
پس زمینهای برجسته‌ای در نتیجه تاثیر امواج
بریده و جدا شد. بعدا با افزایش درجه حرارت مرجانها شروع به رشد و نمو ساختمان
کردند و به موازات ذوب شدن یخها به تدریج در سطح دریاها ، بالا آمدند. تشکیلات
مرجانی فعلی سالیانه از 200 - 5 میلیمتر ، رشد می‌کنند، از این قرار ، تمام تشکیلات
مرجانی موجود تقریبا در ظرف ده هزار تا 30 هزار سال ، رشد و تکامل یافته‌اند.
- دو نمونه از مرجانها
- مرجان شاخ گوزنی
در شرایط مناسب این مرجان شاخهای شکل می‌تواند
در هر سال 10 سانتیمتر (10 اینچ) رشد کند که سریعترین رشد بین گونه‌های این جانور
است . مرجانهای شاخ گوزنی در آبهای کم عمق زندگی می‌کنند و نوک شاخهای آنها در مسیر
جریان موجها قرار می‌گیرند . این مرجان هم مثل دیگر مرجانهای شاخهای شکل ٬ دو
گونه پولیپ دارد . یکی بخش اصلی هر شاخه را تشکیل میدهد و دیگری به عنوان شاخه
کوچک از کنار شاخه کوچک درمی‌آید.
- مرجان مغزی شکل
بیشتر مرجانها از تعداد خیلی زیادی پولیپهای
جدا از هم تشکیل می‌شوند. هر کدام از این پولیپها حلقه‌ای از شاخکهای مخصوص خود
دارند. پولیپهای این مرجانها به شکل خطوط مارپیچ بلند به همدیگر متصل شده‌اند. هر
چند که هر پولیپ مرجان مغزی شکل دهان مخصوص خود دارد اما شاخکهای و پولیپ کناری او
مشترک است. مرجانهای مغزی شکل به آهستگی رشد می‌کنند و می‌توانند در مقابل امواج
کوبنده مقاومت کنند.