ابتدای مهر ماه بود که خبرها حکایت از آغاز مذاکرات و تفاهمی می‌داد که دوباره پای شرکای دو دهه قبلی نفتی ایران را به پارس جنوبی بازمی‌کرد. خبرهايي كه بيش از هر چيزي بوي سكوت مي‌دادند و ظاهرا مقامات رسمي كه درگيرو‌دار اجرايي كردن قراردادهاي جديد نفتي بودند سعي مي‌كردند در مورد اين قراردادها صحبت نكنند و بگذارند تا زمان، اختيار امور را در اختيار بگيرد.
سابقه پيمانكاران نفتي پارس جنوبي براي فازهاي نخست، نام شركت‌ها و كشورهايي را با خود يدك مي‌كشد كه اين روزها چراغ خاموش در ميادين و پروژه‌هاي نفتي حضور دارند و در سال‌هاي تحريم ايراني‌ها را تنها رها كرده و به سمت ميادين عربي منطقه رفته بودند.
پيمانكارهاي اروپايي و آسيايي كه پاي قراردادهاي اوليه فازهاي پارس جنوبي را مهر و امضا كردند و سال‌ها در خاك ايران حضور داشتند و بعد از تشديد تحريم‌ها بدون خداحافظي ايران را ترك كردند و حالا كه تحريم‌ها لغو شده است باز به ايران آمده‌اند آن هم در سكوت. پيمانكاراني همچون توتال يا پتروناس مالزي كه هر دو از پيمانكاران قديمي ايران هستند.
هر چند ساز و كار همكاري با اين پيمانكاران مشخص نيست و معلوم نيست روال همكاري جديد با آنها با قراردادهاي جديد (IPC) تنظيم شده است يا بر اساس همان روال قديمي اما شركت توتال درحالي بعد از ١٠ سال به ايران بازگشته است كه از همان روزهاي ابتداي برداشته شدن تحريم‌ها صحبت از حضور دوباره‌اش در ايران بود. اما اينكه چرا اين بازگشت چراغ خاموش بوده، در صدر مجهولات قراردادهاي جديد نفتي است.
گفته مي‌شود اين روزها مهندسان فرانسوي توتال رفت و آمدهاي زيادي به شركت‌هاي نفتي دارند، حتي از حضورشان به عنوان مشاور بين المللي ايران در پارس جنوبي نام برده مي‌شود. البته اين گروه سابقه حضور در اين ميدان مشترك را هم در بخش ايراني و هم در بخش قطري اين ميدان مشترك دارند.
سابقه فعاليت شركت نفتي توتال در ميدان مشترك گازي پارس جنوبي به اوايل توسعه اين ميدان بازمي‌گردد. زماني كه اين ميدان در سمت ايران دست نخورده بود، شركت فرانسوي توتال به عنوان مشاور بين‌المللي ايران، طرح بلوك بندي پارس جنوبي را در سمت ايران ارايه داد. گفته مي‌شود در آن زمان، تعداد زيادي از متخصصان نفت كشورمان نسبت به شيوه بلوك‌بندي‌ها اعتراض داشتند اما در نهايت اين نظر توتال بود كه اجرايي شد.
بازگشت چراغ خاموش توتال به پارس‌جنوبي در حالي است كه ابهامات فعاليت اين شركت فرانسوي در پارس‌جنوبي بعد از گذشت بيش از ١٠ سال هنوز پربرجاست و به جز مباحث مربوط به بلوك بندي، حتي در زمان حفاري چاه‌هاي توليدي فازهاي ٢ و ٣ پارس جنوبي، انتخاب نقاط مناسب براي حفاري‌ها و... نيز در تصميمات اين شركت ابهام وجود دارد. برخي متخصصان صنعت نفت كشور در سال‌هاي اخير عنوان كرده‌اند كه در خصوص اينكه اين شركت فرانسوي اطلاعات ايران در پارس جنوبي را به طرف قطري مي‌داد نيز شبهه وجود دارد.
بازگشت پتروناس
سفر وزير صنعت ايران به مالزي نشانه ديگري است كه وزارت نفت مي‌خواهد، همه روابط قديمي خود را احيا كند، حتي پتروناس مالزي. اگرچه حسن روحاني هم اخيرا به مالزي سفر كرد، اما حضور زنگنه در مالزي نشان مي‌دهد كه ايران قصد دارد همچون گذشته بيش از پيش با اين كشور آسيايي نزديك شود. نتيجه اين رفت‌وآمدها در سطح مقامات رسمي و ديپلماتيك حالا در حوزه نفت به ثمر مي‌نشيند. حالا كارشناسان نفتي پتروناس با گذشت نزديك به چهار سال از توقف ارتباط شركت ملي نفت به ايران آمده‌اند تا در سمينار مشترك شركت نفت مناطق مركزي كه با هدف استفاده از تجارب و فرآيند كاري شركت‌هاي نفت مناطق مركزي ايران و پتروناس برگزار شده بود، شركت كنند. در عين حال استراتژي‌ها، راهكارها و عوامل موفقيت خود در عرصه‌هاي بين‌المللي را با مديران و كارشناسان ايراني مطرح كنند.
در اين حضور اگر چه بحث‌ها به سمت همكاري‌هاي گسترده‌تر پيش نرفت اما بحث و بررسي ساختار سازماني، منابع انساني و شيوه‌هاي آموزشي و مديريتي در پتروناس از طرف كارشناسان اين شركت مالزيايي به تبادل نظر گذاشته شد. علاوه بر اين، حضور و در اختيار گرفتن سهمي از طرح توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبي با مشاركت توتال فرانسه و رپسول اسپانيا و مشاركت در طرح توسعه ميدان نفتي اسفنديار به عنوان يكي از ميادين مشترك نفتي با عربستان سعودي در خليج فارس از مهم‌ترين قراردادهاي شركت نفت ايران با اين شركت مالزيايي بود كه به دليل تحريم اين قراردادها فسخ شد.
شركت پتروناس از معدود شركت‌هاي نفت و گاز جهان است كه با توجه به سال‌هاي اندك فعاليت در صنايع نفت و گاز، هم‌اكنون داراي فعاليت و تيم‌هاي عملياتي در هر دو بخش صنايع بالادستي و پايين‌دستي صنعت نفت است. پتروناس امروزه در حوزه‌هاي پالايش نفت و گاز، احداث خطوط لوله انتقال، انتقال ال‌ان‌جي، مديريت جايگاه‌هاي سوخت بنزين، توليد و بازاريابي محصولات پتروشيمي و مواد شيميايي تا عمليات اكتشاف، استخراج، حفاري، توليد و ذخيره‌سازي نفت خام، گاز طبيعي و فرآورده‌هاي نفتي فعاليت مي‌كند. هنوز مشخص نيست كه محور مذاكرات ايران و مالزي در حوزه صنعت نفت چه شرط و شروط‌ها و چه محور‌هايي دارد.
همه حتي شركت‌هاي كوچك نفتي
زنگنه ديروز در ديدار با مصطفي محمد، وزير صنعت و تجارت خارجي مالزي از سرمايه‌گذاري و امضاي قرارداد فروش نفت به عنوان دو محور مذاكره با مالزيايي‌ها در تهران ياد كرد و گفت: ايران آماده ازسرگيري همكاري‌هاي نفتي با پتروناس مالزي است.
زنگنه تاكيد كرده كه ايران از سرمايه‌گذاري شركت‌هاي مالزيايي به ويژه پتروناس كه سال‌ها با صنعت نفت ايران همكاري كرده است، استقبال مي‌كند، پتروناس سال ٧٦ در كنار شركت فرانسوي توتال در توسعه فازهاي ٢ و ٣ پارس جنوبي حضور داشت و اين پروژه به خوبي اجرا شد.
زنگنه حتي از حضور شركت‌هاي كوچك مالزي براي سرمايه‌گذاري در ايران هم با قيد اين شرط دعوت كرد: «اين شركت‌ها بايد داراي توان مالي باشند و اين توانايي را به ما اثبات كنند و البته بايد طوري در طرح‌ها فعاليت كنند كه بازپرداخت اصل و فرع سرمايه‌گذاري آنها از محل بخشي از توليد ميدان باشد.»
محور ديگر مذاكره زنگنه با مصطفي محمد خريد نفت‌خام و فرآورده نفتي به مالزي بود. زنگنه مي‌گويد: «به آنها (مقامات مالزي) پيشنهاد داديم براي آغاز همكاري و سپس گسترش آن بهتر است از كارهاي بازرگاني و كوتاه‌مدت آغاز كنيم. به گفته وزير نفت، قرار شد مطالعه و مذاكرات بيشتر ميان شركت‌هاي دو كشور انجام شود.»
روابط خوب صنعت نفت ايران با شركت دولتي نفت مالزي (پتروناس) پيش از اعمال تحريم‌ها مورد تاكيد زنگنه قرار دارد. او در اين رابطه گفته است: « اين شركت در سال ٧٦ در كنار شركت فرانسوي توتال در توسعه فازهاي ٢ و ٣ پارس جنوبي حضور داشت و اين پروژه به خوبي اجرا شد.»