تولیدکنندگان صنایع پایین‌دستی با استقبال از حذف ارز مبادله‌ای برای خوراک پتروشیمی‌ها، گران‌تر شدن مواد اولیه، اختلال در روند تولید و... را محتمل دانستند. از روز 4 آبان ماه، براساس دستورالعمل جدید نرخ خوراک مایع واحدهای پتروشیمی با نرخ آزاد ارز محاسبه میشود. این موضوع موجب واکنش‌های مختلفی از سوی پتروشیمی‌ها و همچنین تولیدکنندگان صنایع پایین‌دستی شد.احمد مهدوی، دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایان پتروشیمی با برگزاری یک نشست خبری اظهار کرد که ما تنها یک مزیت خوراک داریم که با این کار ممکن است فاتحه صنعت پتروشیمی ایران خوانده شود. وی در بخش دیگری از سخنان خود گفته بود اگر خارجی‌ها این فرمول قیمت‌گذاری را ببینند، فرار می‌کنند. فرمول تعیین قیمت گاز اتان در ایران از دیگرکشورهای همسایه مانند عربستان بسیار بالاتر است که موجب میشود هیچ سرمایه‌گذاری با این قیمتها برای سرمایه‌گذاری به ایران نیاید.اما به باور برخی از فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان صنایع پایین‌دستی، موضوع محاسبه نرخ خوراک پتروشیمی‌ها با ارز آزاد، یک امر منطقی و در راستای اقتصاد آزاد و شفافیت اقتصادی است. آنها همواره از تخصیص ارز رقابتی برای خوراک پتروشیمی‌ها به‌عنوان یک رانت یاد کرده و استدلال می‌کنند در شرایطی که پتروشیمی‌ها از ارز رقابتی برخوردارند؛ اما قیمت محصولات خود را با ارز آزاد محاسبه می‌کنند.همچنین براساس فرمول دفتر توسعه صنایع پایین‌دستی شرکت ملی پتروشیمی ایران، قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمی برای عرضه در بورس کالا بر مبنای ارز آزاد بوده است.
صحاف امین: فروش مواد اولیه بر پایه ارز آزاد بوده است
صحاف امین، عضو هیات‌مدیره انجمن ملی صنایع پلاستیک ایران در این باره اظهار کرد: کشورهای دیگر این امکانات را نداشتند و سایر کشورها آن را با ارز مشخص خریداری می‌کردند.وی گفت: اکنون پتروشیمی‌ها با قیمت آزاد ارز محصولات خود را محاسبه می‌کنند و دفتر توسعه صنایع پایین‌دستی شرکت ملی پتروشیمی نیز محصولات را با قیمت‌های آزاد ارز که پایه بورس است، اعلام می‌کند.صحاف امین در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه ارز مبادله‌ای برای واردات مواد اولیه نیز از 14 مرداد قطع شده است، گفت: در این شرایط اگر از کالاهای وارداتی استفاده شود، قیمت تمام‌شده واحدهای پایین‌دستی مقداری افزایش می‌یابد.وی ادامه داد: هنگامی که ما اجناس را وارد کشور می‌کنیم چند اشکال وجود دارد؛ نخست اینکه ما باید هزینه حمل پرداخت کنیم، مورد دیگر هنگامی که کالا وارد گمرک میشود باید 4 درصد برای عوارض گمرکی پرداخت شود و دیگر اشکال این است به دلیل اینکه ما در شرایط تحریم هستیم، نمی‌توانیم گشایش اعتبارات اسنادی با بانک‌های خارجی انجام دهیم و ناگزیر هستیم که همه پول را برای فروشنده ارسال کنیم و مواد پس از یک ماه یا 40 روز به دست ما می‌رسد.صحاف امین گفت: ما در گذشته می‌توانستیم اعتبار اسنادی باز کنیم و در آن شرایط پول را در کشور به بانک پرداخت می‌کردیم و بانک به طرف یا بانک خارجی طرف فروشنده تعهد می‌داد و فروشنده هنگامی که کالا را آماده و حمل می‌کرد، گاه تا 3 ماه پس از تحویل جنس و فروش آن، هزینه آن پرداخت می‌شد.وی عنوان کرد: شرایط واردات برای واحدهای تولیدی که نقدینگی اندکی به‌دلیل رکود دارند، دشوار است.
صفایی: پیش‌بینی سناریوی توقف، کاهش یا گرانی محصولات از سوی پتروشیمی‌ها
سیدمحسن صفایی، عضو هیات‌مدیره انجمن ملی صنایع پلاستیک ایران درخصوص اقدام اخیر دولت درباره محاسبه نرخ خوراک پتروشیمی‌ها با ارز آزاد گفت: به‌طور مسلم پتروشیمی‌ها ساکن نخواهند بود و افزایش قیمت‌های خود را آغاز می‌کنند.صفایی گفت: به‌طور طبیعی دامنه این اقدام به صنایع پایین‌دستی می‌رسد، در این تردیدی وجود ندارد. همان‌گونه که تا‌کنون پتروشیمی‌ها و با قیمت پیشین برای صنایع پایین‌دستی مشکل آفرین بودند، پیش‌بینی میشود این اقدام بهانه‌ای شود تا سناریوهایی مانند، توقف، کاهش یا گرانی محصولات خود را در دستور کار قرار دهند. وی گفت: اینکه استدلال دولت برای این کار چه بوده و آیا دولت از این پس نظارتی روی افزایش و کنترل قیمتها خواهد داشت، موضوع دیگری است که چانه‌زنی و فشار‌هایی وارد میشود. صفایی گفت: سال‌ها پتروشیمی‌ها از این رانت استفاده می‌کردند؛ اما از این پس دیگر همچون گذشته نمی‌توانند سودهای سرشار ببرند. وی این اقدام دولت را درست دانست و تاکید کرد: از این پس دولت باید آمادگی کنترل افزایش قیمت از سوی پتروشیمی‌ها را داشته باشد. صفایی گفت: در یک نگاه کلی تا هنگامی که اقتصاد آزاد نداشته باشیم و همه چیز دستوری و تحمیلی است، نباید منتظر معجزه بود، هر‌گاه توانستیم خود را با جهان و اقتصاد دنیا هماهنگ کنیم و ساختارهای حمایتی و رانتی را بشکنیم آن‌گاه می‌توان به دنبال اقتصاد سالم و رقابتی بود.
پورقاضی: رانت پتروشیمی‌ها؛ خرید با ارز رقابتی، فروش با ارز آزاد!
رئیس کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی تهران، درخصوص آزاد شدن نرخ خوراک پتروشیمی‌ها گفت: سال‌ها است که عنوان می‌کنیم پتروشیمی‌ها از رانت استفاده می‌کنند. در شرایطی که آنها محصولات خود را با نرخ آزاد می‌فروشند؛ اما مواد اولیه خود را با ارز مبادله‌ای دریافت می‌کردند.وی ادامه داد: به این ترتیب یک رانت بزرگ برای پتروشیمی‌ها وجود داشته است، همواره عنوان کرده‌ایم، بهره‌وری پتروشیمی‌ها ضعیف بوده و آنها صرفا روی رانت، سود کسب می‌کنند.پورقاضی با اشاره به تذکرهای مکرر در این باره عنوان کرد: آنها به این رویه عادت کرده‌اند و مقاومت پتروشیمی‌ها به زعم بنده بسیار عادی است. پتروشیمی‌های رقیب آنها در همه جای دنیا با ارزی که خوراک می‌گیرند، با همان ارز محصول خود را می‌فروشند و این امر عادی است.وی با ابراز خرسندی از حذف ارز مبادله‌ای خوراک پتروشیمی گفت: با این حرکت ما یک گام دیگر در راستای شفافیت اقتصادی و حذف رانت‌های مورد نظر، برداشته‌ایم.پورقاضی گفت: لازم است که پتروشیمی‌ها روی بهره‌وری بنگاه خود فعالیت کنند. اکنون اگر تعداد کارکنان پتروشیمی‌ها نسبت به ظرفیت تولید با دیگر پتروشیمی‌های خارج و حتی کشورهایی مانند عربستان و قطر، مقایسه شود، بهره‌وری نیروی انسانی آنها با توجه به تعداد زیاد افراد تحصیلکرده داخلی و با توجه به پرداخت حقوق‌های پایین‌تر از رقبا در منطقه، پایین‌تر است؛ این چیزی است که باید اصلاح شود.پورقاضی گفت: به زعم بنده اقدام دولت در جهت اصلاح اقتصادی بوده و تصمیم درستی است.
صبوری: کاهش منافع کلان پتروشیمی‌ها
سعید صبوری، عضو هیات‌مدیره انجمن ملی صنایع پلاستیک ایران با تاکید بر اینکه نه تنها نرخ خوراک پتروشیمی بلکه باید همه نرخ‌ها یکسان شود، گفت: نرخ ارز باید یکسان شود، اگر قرار است به خوراک و مواردی مشابه ارز داده شود، اما در سایر موارد چنین اتفاقی نیفتد، چندگانگی رخ میدهد.
وی گفت: هنگامی که نرخ ارز یکسان شود، قیمت پتروشیمی و محصولات آن نیز مشخص میشود. حداقل اگر قیمت محصولات پتروشیمی داخلی نتواند با قیمت‌های جهانی رقابت‌پذیر باشد، باید مشابه آن باشد. صبوری ایجاد یک بازار سیاه از سوی پتروشیمی‌ها را در این شرایط محتمل دانست و گفت: امکان دارد تولید برخی از گریدها با اختلال روبه‌رو شود و چنین بازی‌هایی صورت گیرد؛ اما در نهایت یکسان شدن نرخ ارز به نفع کل جامعه است. وی درباره سخنان اخیر مهدوی، دبیر انجمن کارفرمایی پتروشیمی که گفته بود با این اقدام باید فاتحه پتروشیمی‌ها را خواند، تصریح کرد: چنین چیزی نیست تنها منافع کلان پتروشیمی‌ها تا حدودی کمتر میشود؛ به‌دلیل اینکه سود زیادی نصیب آنها می‌شد و به سادگی قیمتها را بالا و پایین می‌کردند، اگر تعرفه را برای همه مواد اولیه صفر کنند، پتروشیمی‌ها موظف و ناگزیر به رقابت می‌شوند. وی در همین ارتباط افزود: در این حالت همچون دیگر مناطق دنیا که پتروشیمی‌ها محصولات خود را عرضه می‌کنند و تولیدکنندگان در هر جا دارای هزینه‌های انرژی، نیروی انسانی و غیره هستند، تولیدکننده داخلی هم باید بتواند با آنها رقابت کند. صبوری گفت: اگر نرخ اصلاح شود، فاتحه پتروشیمی‌ها خوانده نمی‌شود تنها از منافع سرشار آنها کاسته میشود و اتفاق دیگری رخ نمی‌دهد. پتروشیمی‌ها باید تلاش کنند از ظرفیت‌های خود به خوبی استفاده کنند، گریدها را مدیریت و بازار را به گونه‌ای تامین کنند که نوسانات قیمتها در گریدهای مختلف به حداقل برسد. مدیرعامل شرکت صبوران پلیمر گفت: گاهی اوقات برخی گریدها تولید نمی‌شود و یا مازاد بر نیاز تولید میشود که توسط دلالان خریداری میشود و پس از مدتی بار دیگر آن گرید تولید نمی‌شود؛ یعنی با این بازی‌هایی که انجام میشود و نمی‌دانم چه عواملی در این کار دخیل هستند، منافع سرشاری وجود دارد که لطمه آن را صنایع تکمیلی می‌بینند.