سنگ چشم گربه ای یک سنگ قیمتی را توصیف می‌کند که به شکل کابوشن یا به اصطلاح جواهرسازان ایرانی «دامله» صیقل داده شده است که نوار باریکی از نور متمرکز را در عرض سنگ نشان میدهد. این سنگ که به‌عنوان چاتویانسی یا اثر چشم گربه ای شناخته می‌شود، به دلیل وجود الیاف معدنی موازی ظریف و باریک در سنگ قیمتی ایجاد می‌شود که نور را در یک نوار منعکس می‌کند.
سنگ چشم گربه ای از نام چاتویانسی chatoyance از کلمه فرانسوی chatoyer گرفته شده است که به معنای درخشش مانند چشم گربه است. این تشبیه همچنین با نحوه باریک شدن مردمک چشم گربه به شکاف نازکی در زیر نور شدید مطابقت دارد و به همین دلیل سنگ چشم گربه ای نام‌گرفته است.
در این مقاله سایت طلا و جواهر زر سعی داریم تا از خواص سنگ چشم گربه، انواع سنگ چشم گربه ای بگوییم پس تا انتها با ما همراه باشید.
چاتویانسی chatoyance چیست؟
چاتویانسی یا شاتویانسی یک نوع اصطلاح گوهرشناسی می‌باشد که به اثر نوری عجیبی که در آن نواری از نور در برخی از سنگهای قیمتی تراش‌خورده کابوشن یا دامله منعکس می‌شود، اطلاق می‌شود و ظاهری شبیه به نوری است که از چشم گربه می‌تابد.
هنگامی که یک جواهر شامل یک سری اجزاء موازی است که به طور همگن در حجم آن توزیع شده‌اند، بازتاب نور از آنها می‌تواند یک نوار درخشان متحرک ایجاد کند که شبیه به چشم گربه است. این اثر که به‌عنوان chatoyancy شناخته می‌شود، جواهراتی با ظاهر بسیار بدیع ایجاد می‌کند که موردعلاقه کلکسیونرهای جواهرات و طراحان جواهرات است.
سنگ چشم گربه ای کلاسیک مربوط به گونه کریزوبریل است. رنگ زرد مایل به سبز دارد که آن را بیشتر به چشم گربه ها شبیه می‌کند. چاتویانسی یا شاتویانسی به طور سنتی به سوزن‌های کوچک روتیل exsolution نسبت داده می‌شود، اگرچه سایر گونه‌های معدنی نیز می‌توانند درگیر شوند. این اجزاء آن‌قدر نازک هستند که با چشم غیرمسلح و حتی از طریق لوپ ۱۰ برابری قابل تشخیص نیستند.
انواع سنگ چشم گربه ای را بشناسیم
در اینجا ما برخی از انواع سنگهای قیمتی چشم گربه را به اشتراک می‌گذاریم:
چشم گربه ای کریزوبریل به انگلیسی Chrysoberyl cats eye
بهترین و گران‌بهاترین سنگ قیمتی چشم گربه ای است. در واقع، چاتویانسی آن نیز به‌قدری محبوب است که وقتی فقط نام چشم گربه بدون نوع ذکر می‌شود، به این معنی است که کریزوبریل است. سایر سنگهای قیمتی چشم گربه ای باید با نام آنها باشد.
بنابراین، این یک سنگ قیمتی سخت است که در سریلانکا، هند، زیمبابوه و چین موجود است. چون خیلی سخت همچنین می‌توان از آن در هر نوع زیورآلاتی استفاده کرد.
تورمالین چشم گربه ای به انگلیسی Cats eye tourmaline
در میان سنگهای قیمتی ظریف‌تر، تورمالین چشم گربه ای سنگی است که خاصیت چاتویانسیتی سنگ چشم گربه ای را نشان میدهد. همچنین می‌تواند در رنگ‌های سبز یا صورتی و حتی در اندازه‌های بزرگ موجود باشد. آنها به اندازه کافی سخت هستند که در حلقه‌ها استفاده شوند و بسیار بادوام هستند.
چشم ببر به انگلیسی Tiger’s eye
چندین نوع کوارتز خاصیت چشم گربه ای را نشان می‌دهند، اما هیچ‌کدام به اندازه چشم ببر محبوب نیستند. این سنگهای قیمتی در رنگ‌های طلایی - زرد و طلایی - قهوه‌ای نیز موجود هستند. این کوارتزها یک ماده معدنی آبی فیبری به نام کروکدیل تشکیل داده‌اند.
آپاتیت چشم گربه ای به انگلیسی Cats eye Apatite
یکی از معروف‌ترین سنگهای قیمتی چشم گربه ای آپاتیت است. شگفتی که خود را در گوهر زرد نشان میدهد شبیه به ظاهر آن در چشم گربه ای کریزوبریل است. بااین‌حال، این سنگ جواهر نرم‌تری است و نمی‌توان از آن در همه جواهرات استفاده کرد. برای آویز، سنجاق و گوشواره خوب است.
جواهرات دیگری نیز وجود دارد که این پدیده در آنها دیده می‌شود، اما بسیار نادر است و به همین دلیل است که آنها را باارزش‌تر می‌کند. یک کلکسیونر ارزش چنین جواهری را می‌داند و اهمیت آن را درک می‌کند.
شناخته‌شده‌ترین نوع سنگ چشم گربه ای کدام است؟
از بین تمام سنگهای قیمتی که چشم گربه ای را به نمایش می‌گذارند، چشم گربه ای کریزوبریل شناخته‌شده‌ترین است. کریزوبریل قوی‌ترین و مشخص‌ترین اثر چشم گربه ای را در بین تمام سنگهای قیمتی دارد. اگرچه چندین نوع سنگ قیمتی مختلف جلوه چشم گربه ای را به نمایش می‌گذارند، اما فقط چشم گربه ای کریزوبریل از امتیاز داشتن نام سنگ چشم گربه ای بدون هیچ پیشوندی برخوردار است. هر زمان که از اصطلاح سنگ چشم گربه ای استفاده می‌شود، به طور پیش‌فرض به چشم گربه ای کریزوبریل اشاره دارد، مگر اینکه خلاف آن مشخص شده باشد.
همه انواع دیگر جواهرات چشم گربه ای به نام گونه های اضافی مانند کوارتز چشم گربه ای یا آپاتیت چشم گربه ای نیاز دارند. چشم گربه کریزوبریل در سریلانکا، برزیل، هند، چین و زیمبابوه یافت می‌شود. برخی از منابع قابل توجه دیگر عبارتند از هند، پاکستان، روسیه، تانزانیا، ماداگاسکار و ایالات متحده.
سنگهای قیمتی چشم گربه‌ای با پدیده‌های نوری خاص خود که به‌عنوان chatoyancy شناخته می‌شوند، متمایز می‌شوند که از ضرب المثل فرانسوی چشم گربه گرفته شده است. این اثر شبیه چشم شکاف گربه است و به دلیل انعکاس نور توسط الیاف موازی، سوزن ها یا کانال های موجود در سنگ قیمتی ایجاد می‌شود. به طور معمول قیمتی چشم گربه ای باید به شکل کروی یا بیضی شکل، مانند کابوشون، با پایه موازی با الیاف بریده شود تا این اثر به طور کامل نمایش داده شود.
کریزوبریل چشم گربه ای یا همان سنگ چشم گربه ای
کریزوبریل که در سال ۱۷۸۹ توسط زمین‌شناس مشهور آبراهام گوتلوب ورنر کشف شد، به‌عنوان جواهر اصلی سنگ چشم گربه در نظر گرفته شده است و تنها گوهری است که می‌توان آن را به‌سادگی به‌عنوان سنگ چشم گربه معامله کرد. تمام انواع دیگر باید به‌عنوان کوارتز چشم گربه یا آپاتیت چشم گربه ذکر شود.
تاریخچه سنگ چشم گربه
نویسنده رومی، طبیعت‌شناس، فیلسوف طبیعی و فرمانده نظامی امپراتوری اولیه روم، پلینی، نزدیک به ۲۰۰۰ سال پیش نوشت که کریستال‌های کوارتز از یخ در شکاف‌ها و غارهای تاریک در کوه‌ها تشکیل می‌شوند. کوارتز چشم گربه ای هزاران سال است که به‌عنوان سنگهای قیمتی و دیگر اشیاء مذهبی مورداستفاده قرار می‌گرفته است و همیشه تصور می‌شده است که برای صاحبش خوش‌شانسی به ارمغان می‌آورد. سنگ چشم گربه ای در پایان قرن نوزدهم زمانی که به‌عنوان نامزدی توسط دوک کانات اهدا شد محبوب شد.
خواص متافیزیکی کوارتز چشم گربه
سنگ چشم گربه ای در کنار ظاهر چشمگیرش، به‌خاطر قدرت و خواص متافیزیکی قوی‌اش نیز موردتوجه است. اعتقاد بر این است که پوشیدن سنگ چشم گربه ای به دفع شر کمک می‌کند و به‌عنوان یک طلسم برای محافظت در برابر خطرات پیش‌بینی‌نشده عمل می‌کند. سنگ چشم گربه معمولاً برای به ارمغان آوردن ثروت و رفاه و کمک به مردم برای بازیابی ثروت ازدست‌رفته شناخته شده است.
همچنین اعتقاد بر این است که کوارتز چشم گربه ای به اختلالات چشم، بهبود شرایط پس از ضربه، درمان سرطان، افزایش دید در شب، تنظیم قند خون و افزایش تحرک کمک می‌کند. گفته می‌شود که کوارتز چشم گربه ای قضاوت خوبی را به همراه دارد و درک عمیق‌تری ارائه میدهد. همچنین اعتقاد بر این است که شهود را تقویت می‌کند و توانایی‌های روانی و قدرت تمرکز را افزایش میدهد.
از خواص سنگ چشم گربه ای برای چه استفاده می‌شود؟
سنگ چشم گربه معمولاً برای به ارمغان آوردن ثروت و رفاه یا کمک به مردم برای بازیابی ثروت از دست رفته شناخته شده است. همچنین اعتقاد بر این است که کوارتز چشم گربه ای به اختلالات چشم، بهبود شرایط پس از ضربه، درمان سرطان، افزایش دید در شب، تنظیم قند خون و افزایش تحرک کمک می‌کند.
خواص زمین‌شناسی کوارتز چشم گربه
کوارتز چشم گربه ای یک نوع ماکرو کریستالی از کوارتز معدنی، فراوان‌ترین کانی تک روی زمین است. اثر چاتویانسی یا شاتویانسی یا چشم گربه ای که در برخی از کوارتزها قابل مشاهده است معمولاً به دلیل وجود آزبستی شکل (فیبری) مواد معدنی یا حفره‌های لوله مانند در جهت موازی در داخل کوارتز است.
خواص فیزیکی سنگ چشم گربه ای
- وجه تسمیه: از واژه اویل دچات اخذ شده است
- فرمول شيميايي: SiO2
- سیستم تبلور: هگزاگونال تا دمای 573 درجه
- شکل بلورها: منشورهای طویل - قرصی شکل
- اشکال ظاهری: بلوری - آگرگات دانه ای - توده ای
- رده‌بندی: اکسید
- جلا: شیشه‌ای - صدفی
- رخ: ناقص - مطابق با سطح /1011
- شکستگی: صدفی - تراشه‌ای(خشن(
- سختی: 7
- وزن مخصوص: 2.65
- میزان شفافيت : کدر- نیمه شفاف
- رنگ : خاکستری – قرمز
- رنگ اثر خط: سیاه
- ژیزمان: کمیاب ; آلمان شرقی ، بیرمانی، برزیل و هند
- پاراژنز: فلدسپات ها ،میکاها،آمفیبول ها،پیروکسن ها
- منشا تشکیل: ماگمایی- پگماتیتی - هیدروترمال - دگرگونی - رگه های تیپ آلپی - دگرسانی ها - رسوبی
- محل پیدایش: آفریقای جنوبی
- کاربرد: به‌عنوان سنگ دکور کاربرد ونگین انگشتری فراوانی دارد.
روش نگهداری از سنگ چشم گربه ای چگونه است؟
کوارتز چشم گربه ای به اندازه کافی بادوام است در مقیاس که با استفاده از پاک‌کننده‌های اولتراسونیک یا بخارشوی تمیز می‌شود. از استفاده از سفیدکننده و سایر پاک‌کننده‌های خشن خانگی خودداری کنید و حتماً سنگهای خود را به‌خوبی بشویید تا از پاک شدن باقی‌مانده‌های صابون اطمینان حاصل کنید. کوارتز چشم گربه ای می‌تواند مواد نرم‌تری را خراش دهد، بنابراین آنها را جدا از سایر جواهرات، به‌ویژه سنگهای نرم؛ مانند مروارید، فیروزه یا مالاکیت نگهداری کنید.
طراحی با سنگ چشم گربه ای
اگر به دنبال طراحی جواهرات زینتی عرفانی و منحصربه‌فرد هستید، کوارتز چشم گربه ای یک انتخاب عالی است. به دلیل سختی و دوام، کریزوبریل چشم گربه ای برای استفاده در جواهرات مردانه، به‌ویژه در قالب حلقه‌های کاپوشون یا به اصطلاح جواهرسازان ایرانی «دامله» تراش داده می‌شوند محبوبیت خاصی دارد. جفت‌های همسان برای گوشواره، دکمه سردست طلا مردانه و گیره کراوات مردانه طلا هستند.
دانه‌های کوارتز چشم گربه ای را با سایر سنگهای قیمتی طبیعی مانند اونیکس، سنگ ماه یا سنگ سیاه مخلوط کنید تا نتیجه‌ای زیبا داشته باشید. دانه‌های کوارتز چشم گربه ای را نیز می‌توان با کریستال‌های رنگ زمین ترکیب کرد تا نمایش خیره‌کننده‌ای از پدیده‌های نوری طبیعی و درخشان را به نمایش بگذارد.