در لایحه بودجه سال آینده کل کشور که 14 آذرماه تقدیم مجلس شد، میزان صادرات نفت و میعانات گازی 2.42 میلیون بشکه در روز و میعانات گازی در پتروشیمی 113 هزار بشکه در روز پیش بینی شده است.
در این لایحه همچنین نرخ تسعیر ارز 33 هزار ریال، سهم شرکت نفت از درآمد نفت 14.5 درصد، سهم صندوق توسعه ملی از صادرات نفت خام و میعانات 20 درصد و قیمت هر بشکه نفت خام 55 دلار در نظر گرفته شده است.
از این رو مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی با بررسی آینده بازار نفت در سال 2017 میلادی و وضعیت قیمت نفت در بودجه کشورهای بزرگ تولیدکننده آن قیمت 55 دلاری نفت را در بودجه 96 خوشبینانه دانسته است.
به عقیده کارشناسان این مرکز، اغلب کشورهای بزرگ تولیدکننده نفت قیمت این کالا را در بودجه سال آینده خود زیر 50 دلار به ازای هر بشکه در نظر گرفته اند ضمن آنکه متوسط برآوردها قیمت نفت در سال 2017 را 54 دلار و حداقل آن را 48.75 دلار به ازای هر بشکه پیش بینی کرده است.
از این رو اگر نفت کشور را به طور متوسط 2 دلار به ازای هر بشکه ارزان تر از سبد نفتی اوپک بدانیم فرض 50 دلار در هر بشکه منطقی به نظر می رسد.
در این گزارش با یادآوری سیاست های کلی برنامه ششم و اقتصاد مقاومتی بر کاهش وابستگی بودجه به نفت و اینکه در کوتاه مدت دیگر شاهد نفت 100 دلاری در بازار انرژی جهان نخواهیم بود، بر کاهش وابستگی به نفت در بودجه سال های آتی کشور تاکید شده است.
میزان وابستگی بودجه به نفت در لایحه بودجه سال 1396 با احتساب برداشت از صندوق توسعه ملی برای کمک به صندوق شکوفایی و نوآوری حدود 35.8 درصد خواهد بود که نسبت به قانون بودجه امسال بیش از 10 درصد افزایش یافته است.
بررسی ها نشان می دهد که میزان وابستگی بودجه کل کشور به نفت در سال 91 معادل 40 درصد و در سال 92 برابر 42.4 درصد بود؛ این میزان در سه سال گذشته (93 تا 95) به ترتیب 35.4 درصد، 33.2 درصد و 25.5 درصد رسیده است.
آینده بازار نفت
در این گزارش با یادآوری برآوردها و پیش بینی های نهادهای متعدد مالی و اقتصادی بین الملل مبنی بر اینکه قیمت بازار نفت بسیار متکی به تراز عرضه و تقاضاست، آمده: رشد سالیانه عرضه نفت در سال 2016 نسبت به سال پیش از آن 441 هزار بشکه در روز و در سال 2017 به میزان 544 هزار بشکه در روز پیش بینی شده است.
در صورت اجرای توافق های اخیر کشورهای عضو اوپک و غیراوپک سطح عرضه تا سقف 1.8 میلیون بشکه در روز از ژانویه 2017 کاهش خواهد یافت و انتظار می رود در سال آینده تقاضای جهانی نفت با رشد روزانه 1.2 میلیون بشکه به میزان کل روزانه 95.55 میلیون بشکه برسد.
سناریوهای مختلف آژانس بین المللی انرژی در پیش بینی وضعیت بازار جهانی نفت در سال های آینده نشان می دهد در بازه میان مدت پنج ساله نرخ رشد تقاضای جهانی نفت به نظر با روند کندی پیش خواهد رفت.
تغییر بازدارنده احتمالی در اقتصاد چین که در 10 سال گذشته به دلیل اتخاذ سیاست رشد اقتصادی مبتنی بر شد انرژی پایین به عنوان موتور رشد اقتصادی جهان به شمار می رود، می تواند عامل اصلی این کاهش احتمالی تقاضای نفت به شمار رود.
چشم انداز بازار نفت کشورهای منطقه منا (خاورمیانه و شمال آفریقا) و حوزه همکاری های خلیج فارس نشان می دهد این کشورها که پیش از سال 2014 از سود بادآورده افزایش قیمت نفت منتفع شده بودند با افول قیمت های کنونی دچار کسری بودجه شدند.
کسری بودجه اکثر صادرکنندگان منا در سال جاری میلادی 4.75 درصد از تولید ناخالص داخلی برآورد شده است و از این رو از جمله برنامه های اقتصادی این کشورها برای مقابله با این کسری اجرای طرح مالیات بر ارزش افزوده پنج درصدی از سال 2018 میلادی است.
به همین دلیل است که اغلب کشورهای بزرگ تولیدکننده نفت نظیر روسیه، عراق، قطر و کانادا برای تراز مالی بودجه ای قیمت نفت خود را کمتر از 50 دلار به ازای هر بشکه در نظر گرفته اند.
بازگشت تولید ایران به دوران قبل از تحریم
ایران امسال توانست با افزایش 810 هزار بشکه ای در روز بر میزان تولید خود سریع ترین رشد عرضه را در میان کشورهای تولیدکننده نفت داشته باشد.
تولید نفت خام ایران در ماه اکتبر سال جاری به 3.72 میلیون بشکه در روز رسید که معادل سطح تولید پیش از تحریم هاست و میزان حمل نفتکش در ماه یاد شده بالاترین سطح در هفت سال گذشته و به بیش از 2.4 میلیون بشکه در روز رسید.
مرکز پژوهش های مجلس در پایان تاکید کرده است: با تعدیل پیش بینی قیمت نفت از 55 دلار به 50 دلار در لایحه بودجه 96، ضمن افزایش استحکام پیش بینی منابع بودجه، سیاست های کلی کشور در زمینه کاهش وابستگی بودجه به نفت نیز رعایت می شود. همچنین در صورت افزایش قیمت نفت، مازاد احتمالی به حساب ذخیره ارزی واریز خواهد شد.