بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم کنترل نرخ ارز و حرکت به سمت تک نرخی شدن دلار به عنوان یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های اقتصادی کشور مطرح شد. دولت نیز در طول مدت فعالیت خود به خوبی توانست ثبات را در بازار ارز ایجاد کند و با نزدیک کردن نرخ ارز آزاد و دولتی به یکدیگر، در مسیر تک نرخی کردن ارز گام بردارد. با این حال در چند هفته اخیر نرخ دلار به صورت لجام گسیخته‌ای روند صعودی را در پیش گرفت و حتی رکورد قیمتی ۴۱۰۰ تومان را پشت سر گذاشت. با اینکه در روزهای اخیر تمام توجهات به سمت بازار ارز بود، روز گذشته سکه با افزایش بیش از ۳۰ هزار تومانی نرخ خود نیز اقدام به خودنمایی کرد و تمام توجهات را به سمت بازار سکه و طلا معطوف ساخت. در حالی که در این مدت بازار سکه و طلا در آرامش به سر می‌برد و حتی گاهی با افت قیمت مواجه می‌شد، در معاملات روز گذشته به یکباره طلای جهانی شنبه افزایش یافت و بازار ایران نیز به تاسی از آن انفجار قیمت را تجربه کرد. باید توجه داشت که در چند ماه اخیر به ویژه در ماه‌های محرم و صفر قیمت طلا افتی محسوس را تجربه کرد و بسیاری از کارشناسان آن را روندی طبیعی دانستند، اما با این شرایط تلاطم ارزی بالاخره بازار طلا و سکه را هم تکان داد و اکنون این دو بازار در رقابتی نفس‌گیر قرار گرفته‌اند. در شرایطی که اونس طلای جهانی بدون تغییر باقی مانده بود، رشد نرخ دلار باعث شد تا تمام انواع سکه با افزایش قیمت مواجه شود. دیروز سکه تمام طرح جدید با رشد بیش از ۳۰ هزار تومانی به یک میلیون و ۲۱۴ هزار تومان هم رسید. حال این سوال مهم پیش می‌آید که دلایل نوسان نرخ ارز در ماه‌های اخیر و تشدید آن در هفته‌های اخیر چیست؟
مسئولان اقتصادی به ویژه رئیس کل بانک مرکزی طی هفته‌های اخیر به موضوع انتظارات به عنوان مهمترین دلیل افزایش نرخ ارز اشاره و اظهار امیدواری کرده‌اند که در آینده نزدیک این روند صعودی متوقف و تعادل به بازار بازگردد. حتی در اواسط هفته جاری محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت از روند صعودی نرخ ارز ابراز نگرانی کرد. در این میان تحلیلگران نیز دلایل گوناگونی را برای به وجود آمدن چنین شرایطی برمی‌شمارند. عده‌ای آن را متاثر از سیاست‌زدگی اقتصاد ایران می‌دانند و برخی از آنها اعتقاد دارند که پایین نگه داشتن مصنوعی نرخ ارز توسط دولت‌ها همواره باعث فاصله نرخ واقعی و اسمی ارز شده و اکنون ارز به دنبال نرخ واقعی خود است. همچنین افزایش قیمت نفت اوپک، بسترسازی برای افزایش صادرات و کمک به تولیدکنندگان داخلی از دیگر عوامل موثر بر افزایش قیمت ارز خوانده می‌شود. با این حال عده‌ای از کارشناسان با بدبینی نسبت به دولت، چنین شرایطی را مبتنی بر خواست و اراده دولت می‌دانند و به زعم آنها مسئولان دولت بر خلاف گفته‌هایشان به صورت خودخواسته به رهاسازی نرخ ارز کمک کرده‌اند.به نوشته آرمان، البته باید توجه داشت روند قیمت ارز در طول سه سال گذشته بسیار منطقی‌تر رقم خورد و می‌توان آن را با علم اقتصاد انطباق داد. نباید فراموش کرد زمانی که دولت محمود احمدی‌نژاد، زمام امور را از دولت اصلاحات تحویل گرفت دلار در محدوده قیمت ۹۰۰ تومان قرار داشت و در همان زمان بسیاری از کارشناسان به دولت وقت هشدار دادند که بازی با نرخ ارز به بهای کسب درآمد ریالی بیشتر خطرناک است و به ضرر اقتصاد ملی تمام می‌شود، اما دولت‌های نهم و دهم بدون توجه به این هشدارها، برنامه و یا به عبارت صحیح‌تر بی‌برنامگی‌های خود را پیش برد و ارز را در محدوده قیمت ۳۶۰۰ تومان به دولت یازدهم سپرد. باید توجه داشت که رشد ۵/۲۹۸ درصدی نرخ ارز در طول هشت سال در کنار تورم حدود ۴۰ درصد و رشد اقتصادی ۸/۶ درصد اقتصاد ایران را به ویرانه‌ای تبدیل کرد که هنوز آثار آن باقی مانده است و به مثابه آتش زیر خاکستر می‌ماند که با یک بار دمیدن در آن بار دیگر گُر می‌گیرد. این بار نیز بازار طلا و سکه با افزایش قیمت دلار دچار گرگرفتگی شد و نشان داد که هنوز ترکش‌های حاصل از هشت سال فعالیت دولت‌های نهم و دهم در اقتصاد باقی مانده است. با این حال این بار از اخبار دلهره‌آور خبری نیست و رسانه‌ها هم خبری از جولان واسطه‌گران و دلالان در بازار ارز و طلا نمی‌دهند. هیچ‌کس روزهای شوک‌آور ۱۳۹۱ را فراموش نکند که قیمت دلار لحظه به لحظه بالا می‌رفت و کسی هم جلودار وضعیت نا به سامان بازار نبود و تنها سوءمدیریت‌ها بر این وضعیت بازار دامن می‌زد. در آن زمان متخلفان بودند که بر بازار حکمفرمایی می‌کردند و نام برخی از نزدیکان رئیس‌جمهور سابق در بین آنها دیده می‌شود و هنوز هیچ محاکمه‌ای برای آنها در نظر گرفته نشده است. با این حال روند کنونی بازار ارز و طلا زنگ خطر را برای دولت یازدهم نیز روشن کرده است. مسئولان دولت کنونی بیش از هر شخص و گروهی بر این موضوع واقف‌اند که در صورت از دست دادن کنترل بازار ممکن است شرایط به وجود آمده در دولت قبل بار دیگر تکرار شود. اکنون این بازارها در وضعیت هشدار قرار گرفته‌اند و به گفته محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در این روزها ۱۷ درصد از ارزش پول ملی کشور کاسته شده و دست‌هایی قصد دارند فاصله ارز مبادله‌ای و آزاد را افزایش دهند.