- موقعيت
جغرافيايي :
معدن مس قلعه زري در
مجاورت ده قلعه زري و در فاصله 180 كيلومتري جنوب غرب بيرجند قرار
دارد. اين معدن داراي مختصات ?57و ?58 طول جغرافيايي
و 48?و ?31 عرض جغرافيايي بوده و در حاشيه شرقي لوت مركزي ايران واقع شده‌است.
بلندترين نقطه آن 1539 متر از سطح دريا ارتفاع دارد و راه اصلي ارتباطي
معدن با شهرستان بيرجند جاده‌اي است كه 36 كيلومتر ابتداي آن( تا شهر
خوسف ) آسفالت بوده و 144 كيلومتر ديگر خاكي مي‌باشد و در مسير آن
روستاهاي نسبتا بزرگ هومند، سرچاه و بصيران قرار مي‌گيرد.
- زمين شناسي:
نوار
آتشفشاني
–نفوذي شمال غرب ده سلم شامل ترادف ضخيمي از سنگهاي آتشفشاني ائوسن است
كه با روند شمالي –جنوبي در حاشيه شمالي بلوك لوت به سوي شمال
گسترش
داشته و توسط توده هاي گرانيتوئيدي اليگوسن قطع شده اند.محلولهاي
هيدروترمال
حاصل از فعاليتهاي اين توده ها منجر به تشكيل كاني سازي مس همراه با
طلا در سيستم هاي شكستگي سنگ هاي آتشفشاني به صورت رگه هاي سيليسي
سولفيدي طلادار گرديده كه بارزترين آن كانسار رگه اي مس و طلادار
قلعه
زري است.
رگه اصلي معدن داراي
طول 2000 متر و ضخامت 3 تا 5 متر است كه كانسنگ در
حال بهره برداري آن در عمق 300 متري داراي 2% مس و حدود 5/0 گرم
در
تن طلا است .كنسانتره 24 % مس اينكانسار داراي 17 گرم در تن طلا مي
باشد.
كانه‌زايي در اين
معدن از نوع رگه‌اي گرمابي بوده كه در امتداد شكستگيهاي بزرگ و كوچك با
روند غالب NW_SE در داخل سنگهاي آتشفشاني
پالئوژن كه بطور عمده شامل آندزيت‌ها و سنگهاي آذرآواري كه از
نظر
ژئوشيميايي داراي ماهيت كالكوآلكالن-شوشونيتي و متعلق به قوس‌هاي
حاشيه
قاره( نوع آند ) مي‌باشند صورت پذيرفته‌است.
شكستگيهاي مذكور
معبر مناسبي براي حركت سيال كانه‌زا بوده و در اثر خردشدگي شديد
سنگهاي منطقه بخصوص در مجاورت گسله‌هاي بزرگ، سنگهاي
درونگير تحت تاثير سيال فوق‌الذكر و همچنين آبهاي جاري و سيالات گرمابي
بعدي، بشدت دگرسان گرديده‌است.
فعاليتهاي
اکتشافي
انجام شده: نتايج حاصل از تجزيه شيميايي نمونه‌هايي كه بصورت سيستماتيك
در امتداد مقاطع افقي( عمود بررگه ) و قائم( در اعماق مختلف رگه
معدني
) انجام شده، علاوه بر تعيين عناصر موجود در سنگ معدن، حاكي از عيار
نسبتا
بالاي طلا و نقره در رگه‌هاي معدني مي‌باشد.
اين نتايج همچنين ارتباط
نزديك عناصر مس، آهن و روي را از يك سو و سرب، بيسموت و نقره را از
سوي
ديگر نشان مي‌دهد. عنصر طلا الگوي پراكندگي جداگانه‌اي نشان مي‌دهد كه
اين
امر مي‌تواند بدليل متفاوت بودن سيال كانه‌زاي آن باشد.
مقاطع
صيقلي
تهيه‌شده از نمونه‌هاي اين معدن وجود كانه‌هاي اكسيدي و كربناتي مس
و
آهن را در بخش اكسيدان، كانه‌هاي ثانويه مس بخصوص:بورنيت، كووليت،
ديژنيت
و مس خالص را در بخش‌هاي سوپرژن و كانه‌هاي هماتيت، پيريت، كالكوپيريت،
اسفالريت، آيكينيك، ماتيلديت و بيسموتيت را در بخش هيپوژن نشان مي‌دهد.
يافته‌هاي كاني‌شناسي
و ژئوشيميايي حكايت از آن دارد كه كاني‌زايي در معدن رگه‌اي و
گرمابي قلعه زري احتمالا در اثر عملكرد سيالات ناشي از يك توده ژرف اسيدي-حدواسط
صورت پذيرفته‌است.