شیب معادله اونس طلا در اولین روز هفته بازار جهانی، مثبت اما نزدیک به صفر ثبت شد. اونس فلز زرد در پایان روز جمعه در قیمت ۱۳۰۳ دلاری بسته شده بود و روز دوشنبه نیز با تغییرات اندک در همین قیمت معامله شد. این فلز گرانبها تا ساعت ۱۷ عصر روز دوشنبه در نوسان بین قیمتهای ۱۳۰۱ و ۱۳۰۵، در ۱۳۰۳ دلار رنج شده بود. زمانی که تغییر قیمت با نوسان حول یک بازه کوچک روبهرو شود بازار تخت (رنج) میشود. اونس طلا پس از عبور از مرز روانی که کارشناسان به آن نسبت میدادند، بهنظر میرسد کریدور ۱۳۰۰ دلاری خود را به سادگی از دست ندهد. تحلیلگران در پیشبینیهای کوتاهمدت خود افزایشی بودن فلز براق را محتمل میدانستند، اما بازار روز دوشنبه نشان داد طلا برای صعود مجدد مسیر سختی در پیش خواهد داشت. تحلیلگران بازار جهانی فلزات گرانبها دلیل دشواری اوج طلا را به مقاومت دلار نسبت میدهند. دلار پس از گذراندن هفته بداقبالی خود در اثر چرخشهای مکرر رویکرد سیاست پولی، در حال مقاومت در برابر سقوط است. سخنرانی رئیس فدرالرزرو، جنت یلن در روز یکشنبه باعث شد امید به شاخص دلار لبخند ملایمی بزند. نطق یلن در «گروه ۳۰نفره» بیشتر به تلاش برای دلگرم کردن سرمایهگذاران نسبت به آینده مثبت اقتصادی آمریکا معطوف بود. بازتاب دلگرمیهای یلن به بازار توانست جلوی افت شاخص دلار را بگیرد؛ اما باعث افت اونس طلا نشد.
نطق یلن در «گروه ۳۰نفره»
بازتاب نطق یلن دلار را با شیب ملایمی بالا برد. جنت یلن بهدنبال دعوت «گروه ۳۰ نفره» در نشست این گروه شرکت کرد و درخصوص آینده اقتصاد آمریکا و سیاست پولی فدرال رزرو سخنرانی کرد. گروه ۳۰ نفره متشکل از اقتصاددانان، متخصصان امور مالی، نمایندگان بانکهای مرکزی کشورهای پیشرفته و همچنین نمایندگان فدرال رزرو، بانک مرکزی اروپا، صندوق بینالمللی پول و برخی دیگر از سازمانهای مالی بزرگ دنیا است. این گروه با بررسی و نظارت بر رویدادهای مهم اقتصاد بینالمللی به ارزیابی عواقب این رویدادها و شیوه برخورد با آنها میپردازد. جنت یلن که از مهمترین مدعوین نشست یکشنبه این گروه بود، در سخنرانی خود سیاست پولی آمریکا را ارائه داد.
رضایت به افزایش نرخ بهره
یلن با اشاره به عواقب موقتی توفانهای اخیر، وضعیت عمومی اقتصاد آمریکا را مثبت عنوان کرد. او واقعیت آهسته شدن توسعه اقتصادی آمریکا را در اثر توفانها پذیرفت؛ اما تاثیر بلندمدت و نگرانی از این اثر را بیدلیل دانست. رئیس فدرال رزرو در ادامه، ضمن اشاره به عقب ماندن نرخ تورم نسبت به هدفی که تعیین شده بود، این عقبماندگی را بهخاطر کاهش قیمت برخی خدمات در ماه گذشته دانست. او آینده تورم را افزایشی پیشبینی کرد و نظارت جدی فدرال رزرو بر تورم را جزو مهمترین فعالیتهای کمیته بازار باز معرفی کرد. یلن با حمایت از سیاست افزایش تدریجی نرخ بهره، این روند را به سود اقتصاد بلندمدت و میانمدت آمریکا دانست. او در انتهای نطق خود از آغاز اقدامهای تدریجی فدرال رزرو برای کاهش ترازنامه ۵/ ۴ هزار میلیارد دلاری اوراق ذخیرهشده خبر داد. تعدیل ترازنامه اوراق بهادار به ویژه اوراق خزانه، سیاستی انقباضی است که احتمال بالا رفتن نرخ بهره را به شدت افزایش میدهد. طبق ابزار «دیدهبان فدرال رزرو» احتمال سومین افزایش نرخ بهره در ماه پایانی سال ۲۰۱۷، در واکنش به سخنرانی جنت یلن، به بیش از ۹۸ درصد رسیده است.
رهایی دلار از سقوط
افزایش نرخ بهره و آغاز طرح تعدیل ترازنامه اوراق باید به رشد بیشتر شاخص دلار کمک میکرد؛ اما تنها توانست از افت آن جلوگیری کند. شاخص دلار در انتهای هفته گذشته در عدد ۰۹/ ۹۳ بسته شده بود و در روز دوشنبه، هفته جدید خود را در عدد ۱۰/ ۹۳ باز کرد. شاخص اسکناس پشت سبز تا ساعت ۱۷ بعد از ظهر روز گذشته نوسان زیادی حول عدد ۱۸/ ۹۳ داشت و موقتا تا سقف ۲۷/ ۹۳ نیز بالا رفت. روز گذشته در مجموع برای دلار تقویتی بود؛ اما صعود چشمگیری برای آن رقم نزد. تحلیلگران بازار جهانی ارز، عدم رشد دلار را ناشی از بیثباتی سیاست پولی فدرال رزرو میدانند. اعضای کمیته بازار باز و فدرال رزرو آمریکا در ماه جاری میلادی رویکردهای متفاوتی را که بعضا در دو جهت مخالف بودهاند، بهعنوان راهحل تقویت بلندمدت اقتصاد آمریکا ارائه دادهاند. اختلاف نظر در میان سیاستگذاران پولی آمریکا و همچنین نامشخص بودن مواضع دونالد ترامپ زنجیرهای از بیاعتمادی نسبت به آینده اقتصادی و ارزی ایالات متحده ایجاد کردهاند. ترامپ در روزهای گذشته، با واکنشهای تنشزا در خصوص مسایل ژئوپولیتیک و با به چالش کشیدن مقامات اقتصادی در داخل و خارج از آمریکا، هیاهوی زیادی به راه انداخت. اظهارات اخیر ترامپ نشان داد شاکله رویکرد او در مورد مسائل سیاسی و اقتصادی بر پایه محکمی استوار نیست. در گزارش هفته گذشته خود با بررسی نظریه «مرد دیوانه» و قرابت آن با رفتار رئیس جمهور آمریکا، بیثباتی او را در مواضعش تشریح کرده بود. در زمینه سیاست پولی نیز، پاسکاری انقباضی-انبساطی مقامات پولی نیز با اینکه از چربش رویکرد انقباضی حکایت داشت؛ اما نتوانست اعتماد لازم را در بازار جهانی به دست بیاورد.
سردرگمی در دوران گذار
بانکهای مرکزی در اکثر کشورهای توسعهیافته هدف کنترل تورم و جلوگیری از رکود اقتصادی را دنبال میکنند؛ اما رویکرد فدرال رزرو آمریکا کمی متفاوت است. فدرال رزرو علاوهبر هدف مشترک بانکهای مرکزی، اشتغال و توسعه اقتصادی را نیز در سبد اهداف خود قرار داده است. فدرال رزرو با اعمال سیاستهای غیرمستقیم بر این اهداف نظارت کامل میکند. اقدامات مربوط به افزایش توسعه و اشتغال در دوران بحران اقتصادی ۲۰۰۹-۲۰۰۷ در دستور کار فدرال رزرو قرار گرفته بود. سیاست انبساطی برای مبارزه با بحران تا جایی پیش رفت که بیش از ۳۶۰۰ میلیارد دلار اوراق بهادار توسط فدرال رزرو خریداری شد. انبساط طولانیمدت که میتواند نقش مخربی برای اقتصاد کشور داشته باشد طی اقدامات اخیر سیاستگذاران با انقباض جایگزین شدهاست تا از تخریب اقتصادی جلوگیری شود. انقباض ضمن هدف قرار دادن کنترل تورم با اعمال افزایشهای نرخ بهره در سال جاری میلادی اجرا شد. افزایش مجدد این نرخ با احتمال بیش از ۹۸ درصد در پایان سال جاری میلادی ادامه خواهد یافت. کارشناسان، فضای پولی دوران گذار از انبساط به انقباض را دچار سردرگمی میدانند. این سردرگمی ناشی از حساسیت بالای تنظیم شدت انقباض است. زیادهروی در اعمال کنترل بر تورم، همانقدر که رها کردن لجام تورم خطرناک است میتواند اقتصاد آمریکا را دچار بحران جدیدی کند. انتخاب شدت انقباض به مهمترین اختلاف سران پولی آمریکا تبدیل شده است؛ بهطوریکه برخی (جناح «کبوترها») معتقدند حلقه تورم نباید تنگتر شود و برخی دیگر (جناح «باز»ها) از اعمال کنترل بیشتر بر تورم حمایت میکنند.
مثلث انقباضی
اختلاف بر سر آینده انقباضی سیاست پولی آمریکا با آغاز طرح تدریجی تعدیل اوراق، بالا گرفته است؛ چراکه تعدیل، خود نوعی از انقباض است که نقدینگی را به سرعت از دل بازار بیرون میکشد. افزایش متوالی نرخ بهره، کنترل تورم و تعدیل ترازنامه اوراق بهادار سه راس مثلثی شدهاند که مساحت آن باید توسط فدرال رزرو مشخص شود. دیدگاه بازارهای جهانی نسبت به مساحتی که این مثلث در آینده اشغال خواهد کرد با تردید روبهرو است. بنابراین شاخص دلار و اونس طلا تا پایان عصر روز دوشنبه بدون داشتن شیب محسوس حول محور ثابتی نوسان کردند.