تغییر رنگ طلا ممکن است برای هر اکسسوری پیش‌آمده و ظاهر آن را تغییر دهد. البته این موضوع ممکن است کمی موجب نگرانی باشد اما اگر علت آن را بدانید و اینکه چطور می‌توان این مشکل را رفع کرد، دیگر جای هیچ نگرانی باقی نمی‌ماند. این کاملاً طبیعی است که فلزات و آلیاژها در مواجهه با هوا اکسید شده و دیگر مثل سابق نباشند. طلا فلز گران‌بها و بسیار با ارزشی است و به این راحتی ظاهر براق خود را از دست نمی‌دهد، اما نکته اینکه با این حال طلا نیز یک آلیاژ است و با گذشت زمان دیگر مثل سابق براق و درخشنده نخواهد بود. ما در این مقاله بیشتر پیرامون این موضوع صحبت خواهیم کرد.
تغییر رنگ طلا چرا پیش می آید؟
طلا و جواهرات همیشه یادآور اکسسوری‌هایی مانند انگشتر، گوشواره، گردنبند و دستبند هستند که به واسطه آلیاژ طلا از ارزش و اعتبار بسیار بالایی برخوردار هستند. بد نیست بدانید که طلا در دسته فلزاتی قرار دارد که در زمان مواجهه با مواد شیمیایی تغییرات بسیار اندکی از خود نشان میدهد. یکی از دلایل مهمی که ارزش طلا را صد چندان کرده همین واکنش‌پذیری آن با مواد شیمیایی است. طلا علاوه بر زینت بخشی یک سرمایه‌گذاری کوتاه و یا بلند مدت نیز محسوب می‌شود که می‌تواند سود فراوانی را به صاحب خود برساند. آلیاژ طلا در ترکیب با هوا ممکن است درخشش خود را از دست بدهد اما به هیچ عنوان سیاه یا پوسیده نمی‌شود. البته گاهی دیده شده که تغییر رنگ طلا خالص ممکن است به‌واسطه از بین رفتن پوسته آن ایجاد شود که بسیار نادر است.
علت سیاه شدن رنگ طلا
مواردی که در بالا ذکر شدند به هیچ عنوان برای طلای خالص رخ نداده و فقط در شرایطی ممکن است این اتفاق روی دهد که طلای شما ناخالص نباشد. طلای ۲۴ عیار نرم است و در صنعت جواهرسازی قابل استفاده نیست. برای همین باید آن را با آلیاژهای دیگری مانند مس و نقره ترکیب کرد تا سفت شود. یکی از علل اصلی سیاه شدن و تغییر رنگ طلا همین مورد است و دقیقاً به همین دلیل است که طلای خالص سیاه و کدر می‌شود. آلیاژهای دیگر به راحتی با اکسیژن و رطوبت ترکیب شده و واکنش شیمیایی از خود نشان می‌دهند.
به عبارتی کدر شدن طلا به دلیل خرد شدن سطح آن است که تیرگی آن را به همراه دارد. به این اتفاق پوسته سیاه می‌گویند که یکی از مشکلات به وجود آمده در اکسسوری‌های طلایی است. این نکته را فراموش نکنید که هرچه عیار طلای شما بیشتر باشد امکان سیاه شدن و تغییر رنگ طلا بسیار کمتر خواهد بود. برای مثال طلای ۲۴ عیار سیاه و کدر نخواهد شد زیرا که اصیل است و هیچ واکنشی در ترکیب با آب و اکسیژن از خود نشان نخواهد داد. البته ناگفته نماند که طلای با عیار بالا قیمت بالاتری نیز دارد. عیار ۱۰ کمترین مقدار طلا را در خود دارد که در ترکیب با فلزاتی مانند نیکل، نقره و یا مس به راحتی سیاه شده و حتی ممکن است حساسیت‌های پوستی ایجاد کند.
علل گوناگون تغییر رنگ طلا
همان‌طور که گفتیم اگر طلای شما ناخالصی داشته باشد احتمال سیاه شدن و تغییر رنگ آن بیشتر خواهد بود. به طور معمول از آلیاژ نیکل در جواهراتی که کیفیت پایینی دارند استفاده می‌شود و امکان اینکه پوست دست را سیاه کنند زیاد است. با گذشت زمان لایه رویی طلا از بین رفته و نیکل در معرض هوا قرار می‌گیرد که سبب سیاه شدن اکسسوری طلای شما خواهد شد. توصیه ما این است که به هیچ عنوان از طلاهای بی‌کیفیت استفاده نکنید چون هم بعد از مدتی با تغییر رنگ طلا روبه‌رو خواهید شد و هم ممکن است دچار آلرژی و حساسیت پوستی شوید.
البته واکنش بدن افراد مختلف به طلا و جواهر متفاوت است و ممکن است برخی از افراد نشانی از آلرژی در خود نداشته باشند. اما درحالت‌کلی بهتر است که از طرح‌های مرغوب استفاده کنید. در ادامه دلایل شیمیایی، محیطی و بیولوژیکی که سبب سیاه شدن و تغییر رنگ طلا خواهند شد را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد.
تغییر رنگ طلا بر اثر تعریق پوست
اولین فاکتوری که موجب تغییر رنگ طلا و سیاه شدن آن می‌شود تعریق است. در زمان تعریق اسیدهای چرب بدن آزاد شده و سبب می‌شوند که آلیاژهای مورد استفاده در طلا و جواهرات دچار تغییر رنگ شوند. البته فلز طلا به خودی خود خورده نمی‌شود اما آلیاژهای ترکیبی مانند مس و نقره دچار واکنش می‌شوند و در شرایط محیطی مرطوب، ترکیبات تیره رنگ شیمیایی را از خود برجای می‌گذارند.
تغییر رنگ طلا بر اثر مواد آرایشی و بهداشتی
دومین فاکتوری که علت تغییر رنگ طلا بوده و منجر به سیاه شدن می‌شود، استفاده از مواد آرایشی، بهداشتی و شوینده‌ها است. ذرات ساینده‌ای که در مواد آرایشی و شوینده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند به سرعت می‌توانند فلزات و آلیاژهای بکار گرفته شده در طلا و جواهرات را تجزیه کرده و باعث سیاه شدن آنها شوند.
تغییر رنگ طلا بر اثر کلر و نمک
فاکتور بعدی که به راحتی می‌تواند در تماس با طلا و جواهرات رنگ آنها را تغییر دهد کلر آب خصوصاً کلر موجود در آب استخرها و نمک است. این ۲ ماده به‌راحتی می‌توانند آلیاژهای بکار گرفته شده در طلا و جواهرات را تجزیه کرده و سبب تغییر رنگ طلا شوند. پس به شما توصیه می‌کنیم که اگر تصمیم به شنا و آبتنی در استخر داشتید به هیچ عنوان زیورآلات را با خود همراه نکنید.
سایر دلایل تغییر رنگ طلا
از جمله دیگر دلایلی که سبب تغییر رنگ طلا و سیاه شدن آن می‌شود می‌توان به ترکیب سولفور و اکسیژن با رطوبت اشاره کرد. گاهی اوقات ممکن است شیمی بدن افراد سبب سیاه شدن طلا و جواهرات شود. به همین دلیل است که احتمال تغییر رنگ و کدر شدن طلا در بدن برخی از افراد بیشتر از سایرین است. همچنین اگر طلا و جواهرات خود را در معرض عطر، مواد شوینده، اسپری‌های چند منظوره و مواد شیمیایی قرار دهید و همچنین آنها را با مواد شوینده و یا مایع دستشویی تمیز کنید، ممکن است موجبات تغییر رنگ و سیاه شدن آنها را سریع‌تر از زمان اصلی فراهم کنید.
باز هم به این نکته اشاره می‌کنیم که تنها مصنوعات ساخته شده از طلای ۲۴ تغییر رنگ نمی‌دهند، اما سایر عیارها به مرور زمان کدر می‌شوند. البته عیارهای ۱۸، ۲۱ و ۲۲ نیز کدر خواهند شد اما این پروسه در مدت زمان بسیار طولانی‌تری رخ میدهد و احتمال تغییر رنگ طلا در آنها بسیار کمتر از سایر عیارها است.
علل تغییر رنگ طلا زرد و طلا سفید
نکته جالبی که باید در مورد تغییر رنگ طلا سفید به آن اشاره کنیم این است که این طلا نسبت به جواهرات دیگر حساس‌تر بوده و در مدت زمان کوتاه‌تری نسبت به طلای زرد درخشش و رنگ خود را از دست خواهد داد. این طلا احتیاج به آبکاری دارد و بهتر است که هر از گاهی آن را مجدداً روکش کنید. رویه استفاده شده در جواهرات سفید رودیوم است که بعد از مدتی به راحتی براقیت خود را از دست خواهد داد. استفاده از روکش رودیوم برای طلا هیچ ضرری ندارد اما بد نیست بدانید که درخشندگی ایجاد شده به‌واسطه رودیوم همیشگی نیست. نکته آخر اینکه ماندگاری روکش رودیوم به ضخامت آن بستگی دارد و هرچه ضخیم‌تر باشد ماندگارتر خواهد بود.
تغییر رنگ طلا زرد نیز درحالت‌کلی چندان مرسوم نیست. ماهیت آلیاژ طلای زرد تحت هیچ شرایطی تغییر رنگ نخواهد داد اما ممکن است به دلیل ترکیب با فلزات مختلف مانند روی، مس، آهن و آلومینیوم تغییر رنگ جزئی در آن روی دهد. واکنش‌پذیری این فلزات نسبت به طلا بیشتر است و سریع‌تر رنگ آنها تغییر می‌کند. گاها دیده شده که طلای زرد به رنگ قرمز تبدیل شود که اکسیداسیون یکی از عللی است که در قسمت قبل نیز به آن اشاره کردیم. این واکنش سبب اکسید شدن فلزات و تغییر رنگ آلیاژ طلا می‌شود که البته همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم هرچه طلا شما خالص‌تر باشد، واکنش‌پذیری آن کمتر است و اکسید شدن آن نیز ناممکن‌تر خواهد بود.
روش‌های کاربردی برای جلوگیری از تغییر رنگ طلا
اگر می‌خواهید بدانید که چه چیزی باعث تغییر رنگ طلا زرد و تغییر رنگ طلا سفید شما می‌شود، این قسمت را تا انتها مطالعه کنید. برای اینکه از تغییر رنگ طلا جلوگیری کنید بهتر است اجازه ندهید تا با مواد شیمیایی برخورد داشته باشد. در همین راستا به شما توصیه می‌کنیم که در زمان شستن دستان خود با مواد شوینده و یا صابون قطعات طلا را از دستان خود خارج کنید و در زمان استحمام نیز آنها را با خود به حمام نبرید. ماهی یک بار با استفاده از یک پارچه نخی نرم، طلای خود را تمیز کنید تا ضمن تمیز شدن خراشیده نشوند. اگر طلای شما گردنبند و یا دستبند است آن را بدون ایجاد خمیدگی و کاملاً صاف در جعبه قرار دهید تا در معرض هوا نباشد. با طلا و جواهرات آشپزی نکنید چون حرارت زیاد و روغن به نگین جواهرات آسیب می‌زند. سعی کنید بعد از عطر زدن و آرایش کردن جواهرات و طلا را استفاده کنید.
توصیه می‌کنیم که طلا و جواهرات خود را برای جلوگیری از تغییر رنگ طلا، از نور خورشید، مواد شیمیایی، ضربه و گرمای شدید حفظ کنید و در زمان آبتنی کردن در استخر و همین‌طور شستشوی لباس‌ها و ظروف آنها را از خود جدا کنید. کلر باعث شل شدن نگین‌ها و تغییر رنگ آنها خواهد شد. طلا و جواهرات را برای جدا از هم نگهداری کنید و فراموش نکنید که حتی نقره را نیز در یک کیسه در بسته نگه دارید.
چند نکته ظریف در مورد تغییر رنگ طلای زیورآلات
هیچگاه جواهرات مروارید نشان خود را در کیسه پلاستیکی نگهداری نکنید. اگر طلای ۲1 و ۲2 عیار شما سیاه شد حتماً برای حل مشکل به جواهر فروشی مراجعه کنید، زیرا طلای ۲۱ و ۲۲ عیار هیچگاه سیاه نمی‌شوند. تغییر رنگ طلا در این ۲ عیار نشان دهنده وجود ناخالصی در طلا است. حتی ممکن است طلای شما تقلبی باشد و یا عیار اشتباه بر روی آن درج شده باشد.
کلام آخر
مقوله تغییر رنگ طلابه قرمز و همچنین تغییر رنگ طلا به رزگلد و البته سایر تغییر رنگ‌هایی که در طلا و جواهرات ایجاد می‌شوند، همگی به درجه خلوص طلا و جواهر شما بستگی دارند. علت تغییر رنگ طلا با در نظر گرفتن شرایط مختلف، متفاوت خواهد بود. اما درحالت‌کلی بعد از مدتی این اتفاق برای تمام اکسسوری‌ها رخ میدهد. ما در این مطلب سعی کردیم تا علل وقوع تغییر رنگ طلا و همچنین روش‌های پیشگیری از آن را برای شما شرح دهیم تا در مقابل چنین پیشامدها و مشکلاتی، علل و روش‌های مرتفع کردن آنها را بدانید.