بنگاه های کوچک و متوسط یکی از اجزای حیاتی
رشد در اقتصاد
جهانی بوده و اهمیت آنها در رشد اقتصادی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به خوبی
شناخته شده است. این بنگاه ها زمینه را برای بسیج منابع کشور فراهم می سازند که نتیجه آن افزایش درآمد و ایجاد اشتغال
در سطوح ملی و منطقه ای
است. همچنین بنگاه های کوچک و متوسط منعطف و نوآور بوده و این امر آنها را قادر می
سازد سریع تر و کارآتر نسبت به تغییرات و تحولات محیط خارجی خود عکس العمل نشان دهند و مزیت های نسبی قابل ملاحظه
ای نسبت به بنگاه های
بزرگ کسب کنند، به نحوی که امروزه بخش قابل ملاحظه ای از فعالیت های اقتصادی در اکثر
کشورهای دنیا با پیوستن اقتصاد آنها به جرگه تجارت آزاد و بازار جهانی، توسط بنگاه های کوچک و متوسط انجام می
شود .
ویژگی های بنگاه های کوچک و متوسط یعنی
سرمایه بری کمتر، درجه
اشتغال زایی بالا، استفاده از منابع داخلی، قدرت سازگاری با شرایط متغیر محیطی، رقابت پذیری آنها، همچنین قابلیت مشارکت
مؤثر و کارآمد
این
بنگاه ها در قراردادهای فرعی و بخصوص انعطاف پذیری بالا و نوآورانه بودن آنها باعث شده
است ایجاد این نوع بنگاه ها، رشد آنها و پیوند آنها با شرکت های بزرگ صنعتی مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گیرد .
با اوج گیری فناوری و ظهور شیوه های نوین تولید و حصول و ارایه خدمات
در دهه پایانی سده
بیستم، درون بنگاه های کوچک و متوسط، جریان تحقیقات و نوآوری ها به حرکت افتاده است. آنچه را که ساختار عظیم و پیچیده
بنگاه های بزرگ
نمی
توانست در خود ایجاد کند، با امکانات اندک اما تکنولوژی پیشرفته و دانش بالای
کارآفرینان و متخصصان بنگاه های کوچک و متوسط بوجود آمده است
. به این ترتیب امروزه بنگاه های کوچک و
متوسط علاوه بر کارکردهای پیشین خود، کانون اصلی توسعه فناوری و تأمین نیازهای پیچیده و
پیشرفته کشورها به
حساب
می آیند. در نتیجه این بنگاه ها در ورود به عرصه رقابت جهانی نیاز به افزایش انعطاف پذیری
و سازگاری با محیط جهانی، ایجاد خلاقیت و حفظ ساختار نوآورانه خود دارند که در این راه ایجاد واحدها و مؤسسات
تحقیق و توسعه
نقش
بسزایی ایفا خواهند کرد. در این مقاله به بررسی نقش واحدهای تحقیق و توسعه در تداوم ارزش
آفرینی بنگاه های کوچک و متوسط پرداخته می شود .
با توجه به تغییرات محتوایی و کیفی بسیار زیادی که طی چند دهه
اخیر در بازارهای
جهانی رخ داده و حرکت به سوی جهانی شدن بازارها شروع و به موازات آن دوره تولید محوری
در انتهای حیات خود و مشتری محوری در حال ظهور است، تولیدکنندگان صنعتی با هدف استفاده بهینه از امکانات و
جلوگیری از هدر
رفتن
منابع با ارزش به تمهیداتی متوسل شده اند که نتیجه آن تغییر ساختار صنعتی است.
از
مشخصات اصلی این تغییر ساختار، ترویج بیش از پیش صنایع کوچک است. در سالهای اخیر توجه فزاینده ای به کوچک سازی شده و روند
توسعه بنگاههای
کوچک و متوسط به طور چشمگیری افزایش یافته است. این بنگاه ها دارای مزایای زیادی نسبت به صنایع بزرگ هستند که از آن جمله
می توان از ارزش
افزوده، نوآوری، اشتغال آفرینی و انعطاف پذیری بیشتر نسبت به صنایع بزرگ نام برد.
بنابراین لزوم توجه به این بخش از اقتصاد ضروری است. بخصوص با روند جهانی شدن پرداختن به فعالیت های نوآورانه و ابتکاری
در بنگاه های کوچک و
متوسط مورد توجه بیشتری قرار گرفته است
.
بنگاه های کوچک و متوسط و توسعه پایدار
بنگاه های کوچک و متوسط به عنوان نیروی حیاتی اکثر اقتصادها شناخته
شده است . آنها به طور
متوسط نمایندگی نود درصد بنگاه ها را در اختیار دارند. و مسئول پنجاه تا شصت درصد استخدام در یک سطح ملی هستند .
(2004)Luetkenhorst
، استدلال می کند که بنگاه های
کوچک و متوسط در پشتیبانی از رشد اقتصادی و وسیله معاش در کشورهای در حال توسعه نقش مهمی را ایفا می
کنند، زیرا در
میان
سایرین :
(1
تمایل دارند به، بکارگیری فرآیندهای تولید با نیروی کار زیاد نسبت به
بنگاه های بزرگ، در نتیجه استخدام بالا رفته و به توزیع منصفانه درآمد منجر می شود .
2)
فرصت های معیشتی را از طریق فعالیت های فرآیندی ارزش افزوده و ساده در اقتصادهای
مبتنی بر کشاورزی فراهم می کنند
.
(3کارآفرینی
می کنند .
(4
از ایجاد ظرفیت های مولد سیستمی و ایجاد سیستم های اقتصادی عکس
العملی، از
طریق
ارتباط میان بنگاه های کوچک و بزرگ پشتیبانی می کنند .
یک جریان در حال رشد در بنگاه های کوچک و متوسط ایجاد شده است که آنها
را به سمت فعالیت های
نوآورانه و ابتکاری سوق داده است. شواهدی برای این مسئله وجود دارد :
روش های جدید اندازه گیری نوآوری نشان می
دهد که این بنگاه ها
نسبت به گذشته نقش بزرگی را در فرآیندهای نوآوری بازی
می کنند.
اعتقاد کلی بنگاه های بزرگ به عنوان ایجاد
کنندگان مشاغل و موتورهای رشد
اقتصادی
به سبب روش های جدید برونسپاری و کوچک سازی تغییر یافته است.
نوآوری بطورفزاینده ای به عنوان یک شرط
ضروری برای هر شرکت به منظور
ایجاد
مزیت رقابتی مطرح شده است. نوآوری مفهومی وسیعتر از معرفی محصولات جدید تکنولوژیکی
دارد. مفهوم آن شامل هر نوع تازگی در زنجیره ارزش است که برپایه سازمانی، بازار یا فناوری باشد.
ترکیب این عوامل به یک اعتقاد گسترده میان شاغلان، مدیران و حتی سیاستمداران منجر
شده مبنی بر این که،
بنگاه های کوچک و متوسط نوآور، مرکز نیروی محرکه در اقتصاد هستند .
نوآوری
نوآوری، معرفی کاربردهای عملی یک ایده جدید برای بازار است. نوآوری می
تواند یک محصول یا
خدمت جدید یا بهبود یافته، یک فرآیند یا بهبود مدیریت باشد، نوآوری حتی می تواند تنها روی یک بخش کوچک از یک محصول از پیش
وجود داشته اثر بگذارد.
نوآوری رقابت شرکت را تحت تأثیر قرار می دهد و باعث افزایش آن می شود، ظرفیت شرکت
را برای پاسخگویی سریع به تقاضاهای جدید بازار و رقبا با بهبود اثربخشی فرآیندهای تولید و سرعت بخشیدن به
سازگاریشان با تغییرات
محیط،
افزایش می دهد .
مدیریت اطلاعات یک ابزار مؤثر در محیط
رقابتی است، که به
یافتن راه حل های بهتر برای مشکلات تولید و کسب و کارهای جدید کمک می کند. معمولاً
اطلاعات در مورد نوآوری تولید و فرآیندها توسط مراکز تحقیق و توسعه ایجاد و مدیریت می شود .
نوآوری و بنگاه های کوچک و بزرگ
توسعه بنگاه های کوچک و متوسط، به ظرفیت اختصاص داده شده به
قراردادن نوآوری در
استراتژی
کسب و کارشان بستگی دارد. دستیابی به اطلاعات، منابع مالی، شبکه بندی بین شرکت ها و
توانایی مدیریت نوآوری از جمله شرایط ضروری در پرورش رقابت بین بنگاه های کوچک و متوسط به شمار می آید
بنگاه های کوچک و متوسط به روش های مختلفی در نوآوری مشارکت می کنند، از یک
طرف در سال های اخیر،
تمایل برای پرداختن به تحقیق و توسعه در این بنگاه ها بوجود آمده است.
تحقیق و توسعه، شناسایی نیاز یا استعداد
پیدایش اندیشه
ها،
آفرینش، طراحی، مهندسی، تولید، معرفی و انتشار یک محصول، فرآیند یا نظام تکنولوژیک تازه
است(2) و در روند گسترش فن آوری اطلاعات و ارتباطات نقش بسزایی دارد. زیرا واحدهای تحقیق و توسعه در راستای
پیشبرد اهداف علمی، با
هدف گسترش و انجام فعالیت های مبتنی بر تحقیق و توسعه در ارتباط با فن آوری های مورد
استفاده، ابزارها، متدولوژی و محصولات از نقطه نظر اجرا و کاربرد در پروژه های گوناگون از جایگاه
ویژه ای برخوردارند(7) و در دنیا، یک فعالیت عمده صنعتی محسوب می شوند. در اثر
فعالیت های تحقیق
و
توسعه، تکنولوژی حاصل می شود. واحدهای تحقیق و توسعه، زیر بنای تکنولوژی و بزرگ ترین منبع
یگانه نوآوری هستند. بنابراین بنگاه های کوچک و متوسط برای دستیابی به فناوری روز و تقویت بنیه رقابت خود در بازارهای
جهانی جهت کسب سهم
عادلانه در نظام تجارت جهانی نیازمند سرمایه گذاری وسیع تر در بخش های تحقیق و توسعه و
جذب سرمایه گذاری و فناوری روز هستند
.