برنامه‌ریزی عبارتست از فرایندی دارای مراحل مشخص و به هم پیوسته برای تولید یك خروجی منسجم در قالب سیستمی هماهنگ از تصمیمات. برنامه بیانی روشن، مستند و مشروح از مقاصد و تصمیمات است.
۱- تعریف برنامه‌ریزی
برنامه‌ریزی عبارتست از فرایندی دارای مراحل مشخص و به هم پیوسته برای تولید یك خروجی منسجم در قالب سیستمی هماهنگ از تصمیمات. برنامه بیانی روشن، مستند و مشروح از مقاصد و تصمیمات است. برنامه خروجی فرایند برنامه‌ریزی است اما برنامه ریزی یك فرایند پیوسته است كه پیش از اتخاذ هر تصمیمی آغاز شده و پس از اجرای آن تصمیم ادامه می یابد. از جنبه ماهیت، برنامه‌ریزی دارای انواع برنامه‌ریزی فیزیكی، سازمانی، فرایند، مالی، وظیفه‌ای و عمومی است. از جنبه افق زمانی، برنامه‌ریزی را می‌توان در قالب برنامه‌ریزی كوتاه‌مدت، برنامه‌ریزی میان مدت و برنامه‌ریزی بلندمدت دسته‌بندی كرد.
بیشتر برنامه‌ریزی‌ها بر اساس دیدگاه عقلایی، دارای شكل آرمان‌ها و اهداف- طرح‌ها و اقدامات- منابع موردنیاز هستند. در این مدل‌ها ابتدا آرمان‌ها و اهداف سازمانها تبیین شده، سپس طرح‌ها و اقدامات لازم تعیین و در نهایت منابع موردنیاز برای انجام پروژه برآورد می‌گردند.
۲- برنامه‌ریزی و تغییر
تغییر در شرایط محیط، سیاست‌ها، نگرش‌ها، دیدگاه‌ها، ساختارها، نظام ها و . . . عواملی هستند كه بر آرمان‌ها و اهداف برنامه‌ریزی تأثیر گذاشته كه در نهایت باعث تغییر برنامه می‌گردند. برنامه‌ریزی در شكل اشاره شده در فوق ظرفیت و توانایی مقابله با چنین تغییراتی را نداشته و منجر به شكست می‌گردد. این شرایط موجب رشد این تفكر شد كه در برنامه‌ریزی باید بتوان با تغییرات، جهت حركت سازمان را تغییر داد و جهت و رفتار جدیدی را در پیش گرفت. این نگرش زمینه‌ساز ابداع برنامه‌ریزی استراتژیك شد. بر خلاف برنامه‌ریزی سنتی كه در آن آرمان‌ها و اهداف تعیین می‌شوند در برنامه ریزی استراتژیك، هدف تبیین و تدوین استراتژی است. بسته به نوع، تنوع و ماهیت تغییرات موجود در محیط می‌توان تركیبی از برنامه‌ریزی سنتی و برنامه‌ریزی استراتژیك را به كار برد.
۳- استراتژی
استراتژی برنامه، موضع، الگوی رفتاری، پرسپكتیو، سیاست یا تصمیمی است كه سمت و سوی دیدگاه‌ها و جهت حركت سازمان را نشان میدهد. استراتژی می‌تواند تحت سطوح سازمانی، وظایف و محدوده زمانی متفاوت تعریف شود.
۴- برنامه‌ریزی استراتژیك
برنامه‌ریزی استراتژیك گونه‌ای از برنامه‌ریزی است كه در آن هدف، تعریف و تدوین استراتژی‌هاست. از آنجایی كه استراتژی می‌تواند عمر كوتاه یا بلند داشته باشد برنامه‌ریزی استراتژیك می‌تواند برنامه‌ریزی بلندمدت یا كوتاه‌مدت باشد اما رویكردی متفاوت دارد.
نویسنده: مجید امیدوار
۲۵ بهمن ۱۳۸۹ ساعت ۱:۴۸:۳۷ قبل از ظهر