كسب و كارهاي خانوادگي

امروزه استراتژي توسعه كارآفريني، يكي از مهمترين و كاربردي ترين استراتژي هاي توسعه اقتصادي جوامع تلقي مي شود از اين رو در بسياري از كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه فعاليت‌هاي كارآفرينانه به طور مستمر مورد ارزيابي قرار مي گيرد.
كارآفريني در تعريف عام، ايجاد هر گونه كسب و كار همراه با خطر پذيريست، كه كسب و كار خانوادگي از آن جمله است.
تعريف و اهميت كسب و كارهاي خانوادگي:
كسب و كار خانوادگي از دو سنگ بناي «كسب و كار» و «خانواده» به وجود آمده است.اين تركيب، سبب ايجاد هم افزايي ميان «كسب و كار» و «خانواده» خواهد شد و از اين روست كه اهميت دو چندان دارد. مديريت مناسب در هر يك از اين سنگ بناها به صورت مستقيم بر ديگري تأثير خواهد گذاشت و اين ويژگي سبب مي شود تا مفهوم جديدي براي مديريت كسب و كار خانوادگي شكل گيرد.
صاحبان چنين كسب و كارهايي علاوه بر داشتن مهارتهاي مديريتي و كارآفريني بايد از مهارت هاي زندگي مانند ارتباطات نيز در سطح عالي برخوردار باشند.
راه اندازي كسب و كار موفق خانوادگي، علاوه بر ايجاد درآمد براي اعضاي خانواده سبب بهبود روابط ميان اعضاء و كاهش مسائل و مشكلات اجتماعي براي خانواده ها خواهد شد.
جايگاه كسب و كارهاي خانوادگي در اقتصاد كشورها:
كسب و كار خانوادگي را مي توان بخش بزرگي از كارآفريني و اقتصاد جوامع دانست، زيرا در بررسي‌هاي به عمل آمده بزرگترين منابع سرمايه‌گذاري هاي غير رسمي براي راه اندازي كسب و كار اعضاي خانواده ،دوستان و بستگان هستند.
در ايران نيز كسب و كارهاي خانوادگي در زندگي روزمره مردمان عجين شده است، به گونه اي كه در ساختار زندگي آنان، نمونه هاي زيادي از كسب و كارهاي خانوادگي «هر چند بدون سازماندهي» به چشم مي خورد.
كسب و كارهاي خانوادگي در ديگر كشورها:
كسب و كارهاي خانوادگي يكي از بخش هاي مهم اقتصاد كشورهاي پيشرفته هستند. در آمريكا بيش از 80 درصد كسب و كارها توسط خانواده ها كنترل مي شود؛ و بيش از 60 درصد نيروي كار آمريكا براي كسب و كارهاي خانوادگي كار مي كنند، كسب و كارهاي خانوادگي داراي روح كارآفرينانه و نشانگر آرزوها و روياهاي بسياري از افراد براي استقلال، فعاليت خانوادگي، غرور و ثروت هستند.
به همين ترتيب در اروپا و آمريكاي جنوبي و مركزي ، كسب و كارهاي خانوادگي بر ساختار اقتصاد حاكم هستند و بخش مهمي از اقتصاد بسياري از كشورها را كنترل مي كنند. از اينرو مي توان كسب و كارهاي خانوادگي را بخش مهمي از اقتصاد جهاني دانست.
متأسفانه نرخ موفقيت در اينگونه كسب و كارهاي كار آفرينانه به طور كلي پايين است. تخمين ها نشان مي دهد 70-80 درصد كسب و كارهاي خصوصي طي چهار تا پنج سال اوليه‌ي حياتشان شكست مي خورند و كمتر از 10 درصد آنها بيش از 10 سال دوام مي آورند. آمارهاي كسب و كارهاي خـانوادگي نشـان مي دهد كـه كمتر از يك سوم آنها با موفقيت بـه نسل دوم خـانواده انتقـال مي يابند.
تفاوت كسب و كار خانوادگي و غير خانوادگي:
آنچه كسب و كار خانوادگي را از كسب و كار غير خانوادگي متمايز مي سازد، پيچيدگي هاي اضافه شده‌ي ناشي از نظام هاي خانوادگي است كه باعث مي شود اغلب كسب و كارهاي خانوادگي به گونه اي متفاوت عمل كنند، استراتژي هاي خود را تعيين و تصميم گيري كنند. معمولاً نيازها، آرزوها و نگراني هاي خانواده بر تصميم گيري هاي كسب و كار تأثير مي گذارند. نظام‌هاي خانوادگي و روش‌هاي مورد استفاده براي ارتباط برقرار كردن يا يكديگر و تصميم گرفتن، همه مي توانند در تصميمات كسب و كار تأثير گذار باشند. اين زيبايي و چالش مديريت كسب و كار خانوادگي است.
نقش مديريت در كسب و كار خانوادگي:
رهبر كسب و كار خانوادگي نه تنها بايد مسؤوليت مديريت كسب و كار را به عهده داشته باشد، بلكه چنانكه بخواهد دركسب و كار خانوادگي خود موفق باشد، بايد نظام هاي خانواده را نيز مديريت كند.
پنج اصل جهت راه اندازي كسب و كار خانوادگي موفق:
1. اگر به صورت پيشگيرانه، كسب و كار و خانواده را با هم مديريت كنيد، احتمال موفقيت بيشتر خواهد بود.
2. براي اينكه كسب و كار خانوادگي را با موفقيت مديريت كنيد، بايد اين واقعيت را بپذيريد كه در كسب و كارتان دائماً مسائل خاص كسب و كار خانوادگي رخ مي دهد. به اين ترتيب كه مسائل خانوادگي بر كسب و كار تأثير مي گذارند و مسائل كسب و كار نيز بر هر عضو خانواده به گونه اي متفاوت اثر مي گذارند.
3. در مديريت مسائل كسب و كار خانوادگي، به يك چارچوب تحليلي يا الگو نياز داريد كه رويكردهاي مختلف و متغير كسب و كار، خانواده ،كاركنان و سهامداران غير عضو خانواده را «در صورت وجود» در نظر بگيرد.
4. براي مديريت موفق يك كسب و كار، به فرآيندي نياز داريد كه بتوانيد بحث ها و اختلافات مسائل كسب و كار خانوادگي را مديريت كنيد.
5. فرآيند مديريت موفق كسب و كار، بايد مبتني بر ارزشهاي كليدي باشد كه براي شما و خانواده تان مهم هستند و به تقويت آنها كمك كند. ارزشهاي خانواده يك عامل مهم در غلبه بر حسادت ها، هم چشمي ها و خواسته هاي مالي شخصي مي باشد.
تعامل خانواده و كسب و كار:
خانواده و كسب و كـار، دو مجموعه ي پوياي منحصر به فرد و در حال تغيير هسـتند، هر كدام از آنها سرگذشت، چالش ها، قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهديدهاي خاص خود را دارا هستند. كسب و كار خانوادگي، تأثير متقابل اين دو مجموعه ي پوياست.
بعيد است كه خانواده و كسب و كار مجموعه اي ايستا باشند. آنها همواره در حال تغيير هستند. افزايش سن اعضاي خانواده، رفتن به دانشگاه، ازدواج، بچه دار شدن، خريد خانه، پيري، بيماري ، طلاق، رقباي جديد، استعفاي كاركنان، تغييرات مشتريان و مشكلات در حال افزايش نمونه هايي از تغييرات خانواده هستند.
اين تغييرات- تغييرات خانواده و تغييرات كسب و كار- همواره وجود دارند و باعث ايجاد مسائل كسب و كار خانوادگي مي شوند. اين مسائل بايد مديريت شوند تا احتمال موفق ماندن كسب و كار و سازگار ماندن خانواده افزايش يابد.
چالش هاي مديريت در كسب و كار خانوادگي:
پيچيدگي مسائل و رويكردهاي متفاوت افراد، به نقش هاي مختلف آنها در خانواده و كسب و كار بستگي خواهد داشت. اين رويكردهاي مختلف چالش هاي مديريت كسب و كار خانوادگي را نشـان مي دهد.
سؤالات كليدي قبل از شروع كسب و كارهاي خانوادگي جهت جلوگيري از بروز چالش ها:
• كدام يك از اعضاي خانواده بايد به كسب و كار بپردازند؟ چگونه بايد عملكرد آنها ارزيابي گردد؟
• چه كسي بايد در كسب و كار خانوادگي سهام داشته باشد؟ هنگامي كه يك نفر از خـانواده جـدا مي شود، چه تدبيري بايد براي سهام او انديشيد؟
• آيا كسب و كار خانوادگي بايد سود سهام بپردازد؟ آيا كسب و كار خانوادگي بايد برنامه اي براي پس گرفتن سهام خود داشته باشد؟
• چه كسي بايد عضو هيأت مديره باشد؟
• چگونه براي مدير عامل جانشين انتخاب مي كنيد؟ در چه صورتي جانشين مدير عامل كنوني بايد از ميان اعضاي خانواده باشد؟ و در چه صورتي بايد فردي خارج از اعضاي خانواده براي جانشيني انتخاب شود؟
• گروهي از سهامداران خانواده كه در كسب و كار مشغول به كار نمي باشند، چه مزايايي دريافـت مي كنند؟ چگونه آنها را در ارتباط با كسب و كار نگاه مي داريد؟
• كدام يك از اعضاي خانواده مي توانند در جلسات سهامداران شركت كنند؟
با نگاهي اجمالي، مشخص مي شود كه اكثر مسائل كسب و كارهاي خانوادگي در يكي از چهار دسته ي زير قرار مي گيرند:
1. مسائل مالي و مسائل ناشي از برخورد نا برابر در واگذاري كسب و كار به افرادي از نسل هاي ديگر خانواده؛
2. مسائل مالي و مسائل ناشي از برخورد نابرابر با اعضاي يك نسل خانواده در انجام امور كسب و كار؛
3. حمايت، جانب داري و ارائه مزيتهاي خاص و خارج از عرف كسب و كارهاي غير خانوادگي و شرايط بازار به برخي از اعضاي خانواده و يا تمامي آنها ؛
4. حسادت و رقابت اعضاي خانواده براي به رسميت شناخته شدن، جلب محبت و كسب پول.
اينها مسائل رايجي هستند كه احتمالاً همه ي كسب و كارهاي خانوادگي با آن مواجه مي شوند.شما مي توانيد از تجربيات ديگران ياد بگيريد. اكثر كسب و كارهاي خانوادگي با مسائل و چالش هاي مشابهي برخورد مي كنند. ما از اختلاف خانواده ها نيز مي توانيم درس هاي خوبي بگيريم.
توصيه هايي جهت موفقيت در كسب و كار خانوادگي:
اميدوارم شما با به كارگيري مطالب ذيل ياد بگيريد كه چگونه با مسائل كسب و كار خانوادگي برخورد كنيد:
1- تغيير در ذهنيتتان – يعني فهميدن و پذيرفتن اين واقعيت كه مسائل كسب و كار خانوادگي اتفاقي خواهند افتاد، عادي هستند و با رشد كسب و كار و توسعه ي خانواده و افزايش سن آنها تغيير خواهند كرد.
2- تغيير در ديدگاهتان- روشهايي كه شما براساس آن دربـاره ي مسـائـل كسب و كـار خـانوادگي فـكر مي كنيد و پذيرش آنكه شما بايد ديدگاه هاي متفاوت افراد مختلف را در نظر بگيريد؛
3- تغيير در فرآيندهايتان – ساختارها و قوانيني كه شما براي مديريت پيشگيرانه كسب و كار خانوادگي به كار مي گيريد.
4- تغيير در ارزش هاي خانواده‌- ارزش هايي كه به دنبال آن هستيد تا به خانواد خود آموزش دهيد و مي خواهيد تا بر هم چشمي‌هاي فردي و حسادت ها و منافع مالي شخصي غلبه كند.
نتيجه گيري:
با توجه به مطالب ارائه شده مي توان گفت كه:
1. شما نمي توانيد مسائل كسب و كار خانوادگي را با روشي يكسان، همانطوري كه اكثر كارآفرينان برخورد مي كنند ، مديريت كنيد؛
2. فرآيند دريافت نظر اعضاي خانواده، روش برقراري ارتباط با اعضاي خانواده و شيوه ي بحث كردن در مورد موضوعي خاص و حصول به يك توافق جمعي به اندازه ي خود مسأله ي پيش آمده براي خانواده و راه حل آن با اهميت است؛
3. مسائل كسب و كار خانوادگي پيچيده هستند و زمان مي برد تا اعضاي خانواده با آن كنار بيايند و آن را درك كنند؛
4. مديريت پيشگيرانه مسائل كسب و كار خانوادگي بهتر از مديريت انفعالي است؛
5. ارزش هايي نظير احترام، درستي، عدالت، محبت و خدمتگزاري به يكديگر پايه و اساس رسيدن به نتايجي است كه در دراز مدت به نفع كسب و كار و خانواده است؛
6. توجه كردن محترمانه به نظرات اعضاي خانواده مهمتر از يك پاسخ سريع يا يك راه حل سريع است. در اغلب موارد مسائل خانوادگي عميق تري وجود دارند كه نياز به بررسي دارند و بايد در نظر گرفته شوند.
حال با توجه به شرايط اقتصادي حاكم بر كشور  بايد اميدوار باشيم بتوانيم با رشد و توسعه كارآفريني بويژه كسب و كارهاي خانوادگي راهبردي اثر بخش براي رويارويي با بسياري از چالش ها و مشكلات كسب و كار مانند ارائه كالا و خدمات با كيفيت بالا و قميت پائين تر ارائه دهيم.

اپلیکیشن اندروید تلگرام اینستاگرام