- رودیم (طلای سفید)
لفظ فلزات گرانقیمت در ابتدای امر، ذهن عموم افراد را به سمت قطعات تزئینی و زینتی سوق میدهد. حال آن که در دنیای امروز این فلزات در صنعت اهمیتی به مراتب بیشتر و بعضا حیاتی و غیرقابل جایگزین دارند.
عمده این فلزات در جدول تناوبی عناصر در دستهای موسوم به فلزات پلاتین قرار دارند که این خانواده به ترتیب شامل روتنیم، رودیم، پالادیم، نقره، اسمیم، ایریدیم، پلاتین و طلا است. چهار عنصر ابتدایی به عنوان زیرگروه سبک که دارای دانسیته حدود ۱۲ بوده و چهار عنصر بعدی به عنوان زیرگروه سنگین دارای دانسیته حدود ۲۲ هستند، شناخته میگردند:
- زیرگروه و اعداد اتمی فلزات گرانقیمت
مهمترین ویژگی فلزات این خانواده غیرفعال بودن Non ability آنهاست و این به معنی تغییرات اندک آنها در محیطهای مختلفی که در معرض اکسید شدن، خوردگی و یا کدر شدن است بوده و همچنین بررسی سری emf یا سریهای الکتروشیمیایی که ترتیب عناصر بر حسب پتانسیل الکترودی استاندارد آنها را بررسی میکنند در ردیف فلزات نجیبتر و یا کاتدی قرار میگیرند.
اغلب فلزات با اسیدهای رقیق و همچنین با آب ترکیب شده و هیدروژن آزاد میسازند ولیکن این فلزات که شامل عناصر گروه B (نقره و طلا) و سهتاییهای واسطه دورههای پنجم و ششم (روتنیم، رودیم، پالادیم، اسمیم، ایریدیم و پلاتین) است، عوامل احیاءکننده یا کاهنده ضعیفی هستند. غالبا از این شش عنصر، سهتاییهای واسطه، نقره و طلا به عنوان فلزات نجیب یاد میشود.
یکی از مهمترین مزیتهایی که میشود از پوششهای این عناصر روی فلزات پایه و یا حد واسط استفاده کرد، خواص فیزیکی ازجمله نقطه ذوب، مقاومت الکتریکی، سختی آنها با توجه به ضخامت کم و همچنین قدرت بازتاب (انعکاس) بالای آنها به ویژه در شرایط مختلف ازجمله دماهای بالا است.
- روتنیم Ru- Ruthenum
فلزی سفید متمایل به خاکستری رنگ است که عدد اتمی آن ۴۴، وزن اتمی ۱۰۷۰۷، چگالی آن ۲/۱۲ گرم بر سانتیمتر مکعب و نقطه ذوب آن ۲۴۰۰ درجه سانتیگراد است. روتنیم فلزی سخت و شکننده است که در برابر خوردگی مقاومت بسیار بالایی دارد.
- رودیم Rh- Rhodium
فلزی سفید است که عدد اتمی آن ۴۵، وزن اتمی ۹۰۵/۱۰۲، چگالی آن ۴/۱۲ گرم بر سانتیمتر مکعب و نقطه ذوب آن ۱۹۶۰ درجه سانتیگراد بوده و مقاوم در برابر خوردگی است.
قدرت انعکاس کمتری از نقره دارد ولی مانند آن کدر نمیشود که این خصوصیات و ویژگی اخیر رودیم باعث گردیده که از آن جهت رفلکتورها، آینهها، جواهرات و قطعات با ارزش تزئینی استفاده گردد.
- پالادیم Pd- Palladium
عنصر فلزی سفیدرنگ است که عدد اتمی آن ۴۶، وزن اتمی آن ۴/۱۰۶، چگالی آن ۹۰/۱۱ گرم بر سانتیمتر مکعب و نقطه ذوب آن ۱۵۵۲ درجه سانتیگراد بوده و در حرارت معمولی اکسید نمیشود. از این فلز به عنوان پوششهای ویژه در صنعت آبکاری و همچنین از نمک کلرید آن در صنایع آبکاری پلاستیک به عنوان کاتالیزور استفاده میگردد.
- نقره Ag-Silver
فلزی سفید رنگ است که عدد اتمی آن ۴۷، چگالی آن ۵/۱۰ گرم بر سانتیمتر مکعب، نقطه ذوب و جوش آن به ترتیب ۹۶۱ و ۲۲۱۲ درجه سانتیگراد است. در آب نامحلول و در اسیدها و قلیاها محلول میباشد. قابلیت هدایت الکتریکی و حرارتی آن از فلزات دیگر بیشتر بوده و پس از طلا از بقیه فلزات قابلیت چکشخواری، مفتول شدن و تورق آن بیشتر است.
نقره در هوای خالص فاسد نمیشود. اسید کلریدریک و اسید سولفوریک در حرارت معمولی بر آن بیاثر بوده ولی اسید سولفوریک غلیظ به همراه حرارت با نقره ترکیب شده و گاز دیاکسید گوگرد تولید مینماید.
حلال اصلی نقره، اسید نیتریک یا تیزاب سلطانی میباشد که حتی در دماهای متعارفی نیز به شدت با آن ترکیب گردیده و گاز سمی نیتروژن منواکسید را تولید مینماید.
هیدروژن سولفید که اسید ضعیفی است، به آسانی بر نقره اثر کرده و سولفور سیاه رنگ نقره را تولید میکند