صنعت خودرو در زمره صنایع کلیدی بسیاری از کشورها محسوب میشود. افراد زیادی در این صنعت مشغول به کارند و سهم قابلتوجهی از تولید ناخالص داخلی کشورها به آن اختصاص دارد. دولتها برای حمایت از خودروسازان به وضع تعرفههای واردات یا تنظیم قراردادهای تجاری دوجانبه تن میدهند. اما آن خودروسازی به شرکتهای خودروساز محدود نمیشود. زنجیره تامین بزرگ این صنعت از حلقههای بسیاری تشکیل شده است. قطعهسازان بهعنوان شناختهشدهترین حلقه این زنجیره، از منظر تعداد فرصتهای شغلی با خودروسازان برابری میکنند و نقش محوری آنها در ادامه فعالیت خودروسازان و بهبود عملکرد، بر کسی پوشیده نیست. روابط کاری خودروسازان و قطعهسازان شبکه پیچیده و حساسی از روابط درازمدت را تشکیل میدهد که افزون بر تامین قطعات مستلزم همکاری در زمینه انتقال اطلاعات و تجارب است و در طول زمان شکل یک شراکت استراتژیک را به خود میگیرد. در این گزارش شاخصهای ارزیابی ابعاد مختلف این ارتباط بر اساس مطالعه شاخصهای ارتباط کاری خودروسازان و قطعهسازان در آمریکا بررسی شده است.
با تسریع پیشرفت فناوریهای ساخت خودرو، خودروسازان در سراسر جهان نیازمند تحکیم و تقویت روابط با قطعهسازان هستند تا بتوانند با ضرباهنگ تغییرات همگام شوند و موقعیت رقابتی خود را در این صنعت حفظ کنند. ارتباط مثمر ثمر برای خودروسازان و قطعهسازان موجب کسب منافع بیشتر برای خودروساز میشود. به اشتراک گذاشتن فناوریهای نوین، ارائه قیمتهای مناسبتر، سرمایهگذاری برای ارائه نوآوریها ازسوی خودروساز و حمایت بیشتر از خودروساز بخشی از این منافع هستند. تلاش برای بهبود روابط با قطعهسازان تنها با حمایت مدیریت ارشد شرکت خودروساز ممکن میشود. تنها در صورت وجود چنین عزمی است که همه دستاندرکاران برای تحقق این هدف میکوشند و در کنار مسوولان خرید بهطور هماهنگ عمل میکنند. معاونت خرید نقش عمدهای در ایجاد ارتباطی بر پایه اعتماد متقابل دارد. بررسیها نشان میدهد حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از درآمد خودروسازان در جهان در زنجیره تامین آنها صرف میشود و نزدیک به ۶۰ درصد از سود عملیاتی خودروسازان ناشی از وجود رابطه سازنده میان خودروساز و قطعهسازان است.
فرآیند خرید و خریداران
شاخصهای ارتباط قطعهسازان و خودروسازان به دو بخش تقسیم میشود. بخش فعالیتهای پایهای و بخش ارتباط کاری. بخش فعالیتهای پایهای به آن دسته از ویژگیهای خودروساز میپردازد که لازمه بهبود روابط با قطعهسازان است. فرآیند خرید و ویژگیهای خریداران دو بخش عمده این فعالیتها را تشکیل میدهند. در بخش فرآیند خرید سلامت سیستم مالی خودروساز، میزان پایبندیاش به مفاد قرارداد با قطعهسازان و سابقهاش در حفظ حقوق مالکیت معنوی قطعهساز مورد بررسی قرار میگیرد. در بخش ویژگی خریداران دانش این افراد نسبت به قطعاتی که تامین میکنند، امانتداری، مهارتشان در برقراری ارتباط صادقانه و مستقیم با قطعهسازان و توانمندیشان در حل مسائل بررسی میشود. خودروسازی که در بخش فرآیند خرید و نیز ویژگیهای خریداران وضعیت قابلقبولی داشته باشد، میتواند برای بهبود روابط با قطعهسازانش اقدام کند. بهعبارت دیگر مواردی چون پرداخت نکردن به موقع صورتحسابها، نادیده گرفتن حقوق مالکیت معنوی قطعهساز، فقدان ارتباط صادقانه یا کمبود دانش فنی راه را بر بهبود این روابط میبندد و تلاشها را در این زمینه بیاثر میسازد.در تامین قطعات از کشورهای خارجی معمولا بخش قابلتوجهی از قیمت پیش از تحویل قطعات پرداخت میشود، اما صورتحساب قطعهسازان داخلی در اغلب کشورها مشمول مهلت پرداخت ۳۰ روزه میشود. برخی خودروسازان در شرایط کاهش فروش و کمبود نقدینگی این مهلت را تا ۴۵ روز تمدید میکنند.
ارتباط کاری
در بخش روابط کاری عواملی نظیر اعتماد قطعهساز به خودروساز، ارتباط موثر و به موقع خودروساز و کمک خودروساز در جهت کاهش هزینهها و افزایش کیفیت تولیدات قطعهساز نقش تعیینکنندهای دارد. از سوی دیگر عواملی نظیر اعمال تغییرات دیرهنگام یا متعدد از سوی خودروساز، وجود تضاد منافع یا رقابت خودروساز با قطعهساز میتواند مانع از بهبود ارتباط قطعهسازان با خودروسازان شود. در قراردادها جریمههای سنگینی برای تخطی از شرایط اولیه تعیین میشود، اما در برخی موارد قطعهسازان ترجیح میدهند به قیمت حفظ روابط حسنه خود با خودروساز از طرح دعوا و اخذ مبلغ جریمه چشمپوشی کنند، اما چنین اقداماتی قابلیت همکاری خودروساز را به شدت تحتتاثیر قرار میدهد و سایر قطعهسازان را از همکاری بازمیدارد. انعطافپذیری خودروسازان برای رسیدن به قیمت مورد نظر و مشارکت آنها در فرآیند طراحی و تولید قطعات میتواند در این زمینه راهگشا باشد. بهطور کلی دانش فنی خودروساز نسبت به قطعات و شیوه بهینه کاربرد آنها یکی از مواردی است که منجر به افزایش رضایت طرفین از همکاری میشود.
منافع قطعهسازان
قطعهسازان نیز میتوانند در اثر بهبود روابط با خودروسازان فرصتهای تازهای برای کسب سود بیشتر بیابند. در مواردی که قطعهساز پیشنهادی در جهت کاهش هزینهها به خودروساز ارائه میکند، سهمی از این صرفهجویی به قطعهساز تعلق میگیرد. خودروسازان مشوقهایی برای قطعهسازانی که عملکرد فراتر از تعهد خود به نمایش میگذارند، در نظر میگیرند و به منظور توسعه روابط با قطعهسازان هزینه مربوط به سفارشهای به تعویق افتاده یا لغو شده را برعهده میگیرند. در هنگام عقد قرارداد و در تلاش برای کاهش قیمت، سود قطعهسازان را نیز در نظر میگیرند تا بقای قطعهساز و شکلگیری رابطه برد-برد را تضمین کنند. قطعهسازان نیز با ارائه قیمت مناسبتر، برای بازگشت این سود در درازمدت برنامهریزی میکنند.